Sinemanın coğrafyayla yakından ilişkisi her bölgenin kendine özgü bir sinema dili olmasına olanak tanır. Bunlardan en dramatik, en sinematik ve en gerçeğe yakın olanı İran Sinemasıdır hiç kuşkusuz. 2024 yılında Maryam Moqadam ve Behtash Sanaeeha‘nın birlikte yazıp yönettiği En Sevdiğim Pastam (My Favourite Cake) filmi, gerek kendine özgü konusuyla, gerek içerdiği durum komedisiyle, gerekse politik alt metne sahip oluşuyla türünün modern örneklerinden biri olarak karşımıza çıktı. Filmin başrol karakterleri Mahin ve Faramarz‘ı Lili Farhadpour ve Esmaeel Mehrabi canlandırıyor. İkisi de yaşlı ve bekar olan çiftimizin hayata, aşka, yalnızlığa ve evliliğe dair konuşmalarını konu alan filmi, gelin, birlikte inceleyelim.
Politik Altyapı
Başrol karakterimizden biri olan Mahin, Tahran’da hayatını sürdüren ve eşi vefat etmiş, çocukları ise Avrupa’ya taşınmış, tam anlamıyla yalnız bir kadındır. Filmin giriş sahnelerinde onu eski arkadaşlarına yemek yaparken, yemek sofrası kurarken ve arkadaşlarıyla eğlenceli sohbetler ederken görürüz. Arkadaşları Mahin’e eşi vefat ettikten sonra yeniden evlenmediği için takılırlar. Bu lafların üzerine harekete geçmeye karar veren Mahin, bir iki defa yaşıtı erkeklere yaklaşmaya çalışsa da başarılı olamaz. Mahin yalnız bir kadındır evet, ama içindeki enerji ve çocuksu neşe derinlerde gizlenmekte, seyirci tarafından hissedilmektedir.
Filmde İran coğrafyasının politik altyapısına gönderme yapan bir sahne yer alır. Bu sahnede 4-5 genç kız parkta gezerken ‘başörtüleri doğru şekilde kapalı olmadığı’ gerekçesiyle ahlak polisi tarafından karakola götürülmek üzeredirler. Bu olayı uzaktan gören Mahin, kızların yanına giderek ahlak polisiyle tartışır ve kızları götürmemelerini sağlamaya çalışır. ”Senin annen, kız kardeşin yok mu?” gibi söylemler elbette etki etmez ahlak polisine. Erkeklerin kadınların ”ahlakından” sorumlu olduğu bir toplumda erkeklerden empati beklemek oldukça güç bir davranıştır ne yazık ki. Bir şekilde kızlardan birinin götürülmemesini başaran Mahin, genç kıza ”Kendini ezdirme, dik dur. Ben de bunları yeni farkediyorum.” şeklinde bir öğüt verir yaşlı bir kadın olarak. Bu anlamda Mahin’in baskıcı ve ataerkil topluma zıt, özgürlükçü ve feminist bir karakter olduğunu anlayabiliriz. Tabi bu özgürlük yasalar tarafından sınırlandırılmış, gözle görünür bir düzeye çıkamayarak kısıtlanmış bir vaziyettedir.
İlk Görüşte Yalnızlık
Diğer başrolümüz ise Faramarz adında yaşlı bir adamdır. 30 sene olmuştur eşinden ayrılalı. Mahin, Faramarz’ı; emeklilerin gittiği lokantada, arkadaşlarının yanındaki masada tek başına oturup sessizce yemek yerken görür ilk kez. Mahin, konuşmalara kulak misafiri olduğunda Faramarz’ın da eşinin olmadığını, bu nedenle sıcak ev yemeği yiyemediğini duyar. Bu durumdan etkilenerek lokantadan ayrılan Faramarz’ı lokanta sahibine sorar, taksi durağında çalıştığını öğrenir ve taksi durağına giderek bulmaya çalışır onu. Taksi durağındaki adam, Faramarz’ın akşam geleceğini söyler. Mahin, bekler. Akşama kadar. Faramarz gelince ona ”Beni eve bırakır mısın?” diye sorar. Konuşma tarzından ”Senin beni eve bırakmanı istiyorum.” imasını hisseder Faramarz ve hissederiz seyirci olarak bizler.
Arabada başlayan sohbet koyulaşır, Mahin Faramarz’ın evine gelir. Uzun süre sonra kendileri gibi biriyle arkadaşlık eden Mahin ve Faramarz’ın hayata, evliliğe, sevgiye ve yalnızlığa dair konuşmalarına şahit oluruz. Bu konuşmalar oldukça samimi ve içtendir. Şahsen seyirci olarak ben, yaşlılıkta yalnız olmaya dair düşüncelere kapıldım. Gerçekten Mahin ve Faramarz’ın hayatını, yaşadıkları problemleri daha iyi anlıyormuş gibi hissettim. Çünkü filmdeki her şey oldukça doğal ve sahiciydi.
Filmde Faramarz’ın eve gitmeden önce eczaneye uğraması ve sonrasında evde geçirdikleri güzel gece, filmin sonunu bir noktada öngörebileceğimiz bir senaryoyla karşılaşmamızı sağlıyor. Genel olarak duygu yoğunluğu fazla olan filmin İran sinemasına dair alışılmadık bir senaryoya sahip olması, çok yüksek bir beklentiyle izlenmediğinde keyifli bir vakit geçirmemize olanak tanıyor.
Filmdeki karakterlerin kendilerine has ve gerçeğe teğet geçen karakter özellikleri, karakterlerle bağ kurmamızı kolaylaştıran diyaloglar sayesinde filmi izlerken filmin içine girmemiz kolaylaşıyor. Hem İran toplumundaki hayata gözlemci bakış açısıyla bakabilmemizi sağlaması, hem de yaşlılık ve yalnızlığa dair dokunaklı bir gösteri sunması sebebiyle filmin birçok festivalden bu kadar ödül alması şaşırtıcı değil gibi görünüyor.
Gecenin Sonu / Hayatın Sonu
Özetleyecek olursak bu film, yalnızlığına ortak bulmuş iki kişinin kısa bir süreliğine tamamlanışının hikayesi. Öyle ki uzun süredir tamir edilmemiş bahçe lambası doğru ellerde tamir edilir, bahçe aydınlanır. Bu iki kişi de filmdeki referanstan hareketle birbirlerinin karanlığını aydınlatıyorlar. İnsan yapısı gereği sosyal olmalıdır ancak yaşı geçmiş insanların sosyalleşmesi durumu üzerinde düşünülen bir konu değil maalesef ki. Filmde sosyalleşmenin ve yalnız olmamanın ne önemli bir nimet olduğu ve her yaşa hitap ettiği alt metni hissediliyor. Öyle ki pasta iki kişiyle yenildiğinde daha lezzetlidir, bahçe daha aydınlıktır, evde geçirilen gece daha keyiflidir. Bu nedenle En Sevdiğim Pastam filminin üzerinde az düşünülmüş bir konuyu böylesine titizlikle, ince ince işlemiş olmasını çok sevdiğimi söyleyebilirim.
İran sineması her zaman keşfedilmeyi bekleyen cevherler barındıran bir sinema. Özellikle bu filmde de güzel bir versiyonunu gördüğümüz sinematografi ve senaryo derinliği, uluslararası filmlerle yarışabilecek bir nitelik taşıdığını kanıtlar durumda. Bu nedenle bu film aklımın köşelerinde saklanacak, ”İran sineması” denilince yerinden çıkıp bana kendini hatırlatacak filmlerden biri diye düşünüyorum.
Filmi izlemek isteyenler için fragmanını buraya bırakıyorum. İyi seyirler.
Kaynakça
Kapak Görseli: Themoviedb.com
”My Favourite Cake”. Başkasinema.com. Web. 20.09.2024. 05.02.2025
Bradshaw, Peter. ”My Favourite Cake review – charming portrayal of a 70-year-old Iranian’s appetite for romance”. Theguardian.com. 16.02.2024. 05.02.2025
Kuş, Deniz. ”MY FAVOURITE CAKE: Birbirini Bulmanın Sonucunda Yaşamaya Başlamak”. Dialmformovie.net. 03.10.2024. 05.02.2025
