Elveda Rumeli, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1896-1907 yılları arasındaki döneminde, Manastır yakınlarındaki bir Osmanlı köyünde yaşayan Sütçü Ramiz ve ailesinin hikayesini konu edinen popüler dönem dizilerinden biridir. Dizinin Şolem Aleyhem tarafından yazılan, müzikallere ve dizilere ilham kaynağı olan “Sütçü Tevye ve Kızları” adlı kitaptan uyarlama olduğu söylenmektedir. Dizi ekibinde; Erdal Özyağcılar, Şebnem Sönmez, Berrak Tüzünataç, Ertan Saban, Tolgahan Sayışman gibi hala ekranlarda ve sahnelerde görmeye devam ettiğimiz önemli sanatçılar yer almaktadır.
Ramiz, fakir bir köylü olarak karısı ve beş kızıyla birlikte sütçülük yaparak geçimlerini sağlamaktadır. Ancak, Balkanlardaki siyasi kargaşa ve çatışmalar ailenin hayatını oldukça zorlaştırmaktadır. Vahide ve Mustafa‘nın yaşanamamış sevdası, Ramiz ve Fatma‘nın evlat acısı, Alex ve Zarife‘nin imkansız aşkı ekran başında hepimizi derinden etkilemişti. Dizi, Ramiz ve ailesinin yaşadığı olayları anlatırken, Balkanlardaki imparatorluk dönemine de ışık tutmaktadır. Zor koşullarda ayakta kalmaya çalışan Elveda Rumeli karakterleri sizlere hangi kitapları önerirdi?
Sütçü Ramiz – Goriot Baba
Erdal Özyağcılar tarafından canlandırılmış olan Ramiz karakteri; Manastır’ın Pürsıçan Köyü’nde sütçülük yapan bir köylüdür. 5 kızı ve eşiyle birlikte diğer komşularıyla iç içe mutlu bir yaşam sürmektedir. Fakat yaşadıkları coğrafyada yaşanan isyanlar ve kızlarının tercihlerinin toplumun bakış açısına uymaması ile birlikte ailecek zor süreçler geçirmişlerdir. Yaşadıkları zorluklara, tehditlere rağmen ailesinin arkasında durmaktan vazgeçmemiştir. Aynı zamanda tüm insanlara kardeş olduklarını ve bu kavgalarda sadece masumların zarar gördüğünü anlatmaya çalışmıştır. Her zaman iyiliği ve barışı savunan bir karakterdir.
Goriot Baba romanı, Balzac‘ın önemli eserlerinden biridir. Paris’te geçen romanda; eşinin ölümünün ardından, elinde ne varsa kızlarının önüne seren bir babanın hikayesi anlatılmaktadır. Ancak babanın yaptığı bu fedakarlıklarının karşılığını alıp alamayacağını zaman gösterecektir. Sütçü Ramiz‘in kızları ve ailesi için her şeyi göze alan fedakâr bir karakter olduğunu düşündüğümüzde bizlere bu babalık konusuna yoğunlaşan kitabı şiddetle önerecektir.
Mustafa – İnce Memed
İstanbul’da doktorluk eğitimi almış ve Anadolu’da hürriyet mücadelesi veren Mustafa karakteri, Tolgahan Sayışman tarafından canlandırılmıştır. Padişaha karşı yapılan suikast girişiminin içinde bulunan Tıbbiyeli Mustafa, tutuklanmamak için arkadaşı Dilaver’in yanına Manastır’a kaçmıştır. Ramiz’in yeğeni Namık olarak tanıtılıp, sütçü Ramiz ve ailesi tarafından uzun süre saklanmıştır. Savaş döneminde, masum insanları korumaya çalışmıştır ve gerektiğinde cepheye giderek topraklarını canı pahasına savunmuştur. Vahide’ye olan aşkı ve vatanına olan aşkı arasında kalmıştır. Vahide’yi köyde olan baskın sonucunda kaybetmiştir. Büyük kaybından sonra kendini sadece topraklarını korumaya adamıştır.
Yaşar Kemal‘in yazma süreci 32 sene süren ve 4 ciltlik İnce Memed serisi; Cumhuriyet döneminde geçmektedir. Bu hikaye, halkın cahiliyeti döneminde, köy halkının sefaleti ve korumasız hali üzerinde isyan edenlerin hikayesidir. Kendini dağlarda bulan Memed; insanlara eziyet edenler için bir düşmana, ama masum ve savunmasız halk içinse bir koruyucuya dönüşmüştür. Mustafa karakterinin dizi boyunca “Kara Kalpaklı” lakabıyla tüm köylüyü eşkıyalara karşı koruması, Memed karakteri ile eşleşmektedir. İçinde isyankar ve başkaldıran biri olan Memed’in yaşadıkları Mustafa’nın severek okuyacağı bir hikaye olacaktır.
Vahide – Tuhaf Bir Kadın
Vahide karakteri, beşinci bölümden itibaren Berrak Tüzünataç tarafından canlandırılmıştır. Ramiz’in ikinci kız çocuğudur. Annesi Fatma’nın “asker kızım” olarak seslendiği Vahide; dönemin kadın anlayışına biraz ters düşen, ev işleri ve çocuk bakımından daha az anlayan bir karakterdir. Tüfeği ile evini, ailesini ve masum köylüleri korumaya çalışmıştır. Güçlü karakteri ile erkekler ve kadınlar arasında bir fark olmadığını bize en iyi şekilde göstermiştir. Eşkıyalar tarafından evleri basıldığında; ailesini, evini korurken vefat etmiştir ve Mustafa ile olan aşkı yarım kalmıştır.
Türk edebiyatındaki önemli kadın yazarlardan Leyla Erbil’in kitabı olan Tuhaf Bir Kadın; 19 yaşındaki bir kızın yaşamını anlatmaktadır. 1950’li yıllarda kadının geleneksel rolünden uzaklaşmaya çalışan, erkek egemen bir toplumda kendine yer arayan bu kadının hikayesi; Vahide için oldukça ilgi çekici olabilir. Erkeklerle eşit yaşamak isteyen, onlar ne yapıyorsa kadınların da aynı şeyleri yapabildiğini savunan Vahide; Nermin ile ortak noktalar bulacaktır.
Zarife – Kolera Günlerinde Aşk
Filiz Ahmet tarafından canlandırılan Sütçü Ramiz’in üçüncü kızı olan Zarife, köye muallimlik yapmaya gelen Alex ile yasak bir aşk yaşamıştır. Farklı dinlerde olmaları onların önündeki en büyük engel olmuştur. Ancak Zarife, sevdiği insanla birlikte bir aile kurabilmek için her türlü cezaya ve kötü davranışa razı olmuştur. Alex’le olan birlikteliğinden dolayı iftiralara uğramış ve Alex sürgün edilmiştir. Ama bu yaşadıkları ayrılıklar onların aşklarını azaltmamış, aksine daha da alevlendirmiştir. Sevdiği insandan vazgeçmemiş ve sabırla toplum içerisinde kabul göreceği ve ailesiyle barışacağı günü beklemiştir.
Gabriel Garcia Marquez tarafından kaleme alınan Kolera Günlerindeki Aşk romanı; 19. yüzyılın sonlarında yaşayan Florentino ve Lorenzo arasında geçen derin aşkı anlatmaktadır. Karşılıklı olarak mektuplaşan aşıkların ailesinin öğrenmesiyle aralarına mesafeler girmektedir. Ama Florento’nun aşkı asla azalmamaktadır ve sevdiği insana kavuşmak için senelerce beklemeye hazırdır. Zarife ve Alex’in arasına giren mesafelere rağmen aşklarının ilk günkü gibi kalması, bu hikayeye bu noktada benzemektedir. Her koşulda birbirini beklemeye hazır ikilinin aşkı, tıpkı Florento’nun aşkı kadar sonsuzdur. Zarife bu kitabı severek okuyacak ve tavsiye edecektir.
Alex – Beyaz Zambaklar Ülkesi
Ertan Saban’ın canlandırdığı Alexander karakteri, hristiyan bir muallimdir. Dedesi Atso Efendi’nin baytarlık yaptığı köye gelmesiyle birlikte, Zarife ile tanışmıştır ve birbirlerine aşık olmuşlardır. Ancak din farklılıkları yüzünden aşkları toplum tarafından hiç hoş karşılanmamıştır. Türlü cezalar, zorbalıklar ikisini ve ailelerini kötü etkilemiştir. Alex, muallim olarak bazı köylerde çocuklara eğitim vermiştir. İnsanların din farklılığının bir arada yaşamalarına engel olmayacağını savunmuştur. Kaybedildiğini düşündüğü değerlerin, insanlara tekrar hatırlatılması için kitaplar da yazmıştır. Bu kitaplar üzerine tutuklanmıştır ama fikirlerini savunmaktan ve Zarife’ye olan aşkından asla vazgeçmemiştir.
Atatürk‘ün okunmasını şiddetle önerdiği Grigory Petrov tarafından kaleme alınmış Beyaz Zambaklar Ülkesinde kitabı, Finlandiya’nın bağımsızlık mücadelesini konu almaktadır. Romanda Finlandiya’nın mücadele süreci Johan Wilhelm Snellman tarafından anlatılıyor. Snellman, başta eğitim olmak üzere ülkesi için her alanda değişim ve gelişimin öncüsü haline geliyor. Hatta o dönemki faaliyetlerinden dolayı “Halk Öğretmeni” olarak anılmaktadır. Snellman’ın bu yolculuğu eminiz ki Alex’i oldukça etkileyecektir. Kendisiyle benzer amaçta olan birinin anlatıldığı bu kitap Alex’in önerebileceği kitaplar listesinde olacaktır. Tabi ki aynı yazardan İdealist Öğretmen kitabı da bu listeye dahil olabilir.
Fatma – Ana
Şebnem Sönmez tarafından canlandırılan Fatma karakteri, Sütçü Ramiz’in eşidir. Ailesinin mutluluğunu gözeten aynı zamanda onları korumaya çalışan bir kadındır. Başlarına gelen kötü olayların hepsinde ailesine ve köydeki herkese destek olmuştur. Herkese birlik içinde olmaları gerektiğini ve kardeş olduklarını hatırlatıp bu kavgaların çok yanlış olduğunu hatırlatan karakterlerdendir. Fedakar bir anne rolü ile karşımıza çıkan Fatma karakteri, bu kötü olayların üst üste gelmesi ile birlikte hastalanmaya başlamıştır. Kızları Vahide’nin ölümünden sonra artan üzüntüsünden dolayı, hastalığı artmış ve vefat etmiştir.
Maksim Gorki tarafından sürgündeyken yazılmış olan Ana romanı; bir fabrika işçisi olan Pavel ve annesinin devrimci mücadelesini konu almaktadır. Çocuğu ile birlikte onun yolundan yürüyen ve destekleyen bir annenin hikayesini konu alan romanda Pelageya; oğlu sürgün edildiğinde bile aynı mücadeleyi sürdürmektedir. Bu mücadelesi ile tüm devrimcilerin anası olarak kabul edilmektedir. Ailesi için dönemin şartlarında elinden geldiği tüm mücadeleyi gösteren Fatma’nın hikayesi de Pelageya kadar etkileyici. Bu yüzden bu güçlü mücadeleci kadının hikayesi olan Ana romanı Fatma’yı çok etkileyecektir.
