Elizabeth Bennet, yaşadığı 19.yüzyılda genç kızların amaçlarının soylu, varlıklı erkeklerle evlenerek hayatlarını sadece birer eş olarak geçirmelerine, kıvrak zekası ve eleştirel bir dille karşı olduğunu göstermiştir. Kendi doğru, karar ve yargılarının daimi olarak arkasında durmuştur. Bazı yargıları onu zaman zaman yanıltsa bile o, döneminin yaratılmış kusursuz olmayan biraz romantik, biraz duygusal ve çoğu zamanda gerçekçi feminist karakteridir.
Gurur ve Önyargı Üzerine
İngiliz edebiyatının en önemli yazarlarından Jane Austen’ın kült eseri Gurur ve Önyargı, edebiyat tarihinin en etkili ve en unutulmaz aşk hikâyelerinden birisini okuyucuyla buluşturmuştur. Elizabeth Bennet ve Bay Darcy’nin önyargılar, gurur ve sosyal sınıf farkı ve bununla beraber aralarında oluşan çekişmeyle sınanan ilişkileri içerisinde hem romantizmi hem de derin bir toplumsal eleştiriyi barındırmaktadır. Roman yalnızca Elizabeth ve Darcy arasındaki aşkı değil, aynı zamanda 19.yüzyıl İngiltere’sinde toplumsal normların, kadın haklarının ve evlilik kurumunun sorgulanmasını da konu edinerek okuyuculara hem dönemin sosyal yapısını hem de insan doğasının evrensel yanlarını etkileyici bir anlatım biçimiyle anlatır. Austen’ın incelikle işlenmiş diyalogları, mizahi tonu ve derinlikli karakter analizleri, bu eseri klasik edebiyatın vazgeçilmezlerinden birisi haline getirmiştir.
Soylu olmayan orta gelire sahip bir aile olan Bennet ailesi, Bay ve Bayan Bennet, kızları Lydia, Mary, Kitty, Elizabeth ve Jane’den oluşan yedi kişilik bir ailedir. Bayan Bennet, amacı sadece kızlarının soylu, asil ve varlıklı kişilerle evlendirmek olan dar görüşlü bir karakterdir. Küçük kızları Kitty ve Lydia’da tıpkı kendisi gibidir ve akılları fikirleri sadece davetten davete, balodan baloya giderek erkeklerle gönül eğlendirmekten başka bir şeyde değildir. Kızlardan Mary, içine kapanık kitap okumaktan başka hiçbir ilgisi olmayan bir karakterdir. Jane, en büyük kız kardeştir; gururlu, iyi huylu bir yapıya sahip olmasıyla beraber içlerinde en güzelleri de o’dur. Elizabeth, başkahramanımız akıllı, espirili, nerede nasıl davranacağını bilen, okumayı seven, güzel ve kesinlikle annesinin tam tersine gerçek aşkı arayan ve statü önemsemeyen bir genç kızdır.
Yaşadıkları evlerinin yakınlarına soylu ve zengin Bay Charles Bingley adında bir gencin taşınmasını haber alan Bayan Bennet, kızlarından birisinin bu adamla bir evlilik yapabileceği ihtimaliyle hayale kapılarak kocası Bay Bennet’i zorla adamın evine tanışmaya yollamasıyla hikâye başlar. Genç Bay Bingley, taşınmasından kısa süre sonra evinde bir balo düzenler ve bu baloya Bennet kadınları da katılırlar. Baloda en büyük kız olan Jane, Bay Bingley üzerinde öyle bir etki bırakır ki adam bütün gece boyunca sadece bu genç kızla dans eder. Fakat adamın kız kardeşi ve en yakın arkadaşı aradaki sosyal sınıf farkından dolayı durumdan hiç memnun değillerdir. Bingley’nin yakın arkadaşı olan Bay Darcy gece boyunca sergilediği kibirli, burnu büyük tavırları yüzünden davetliler tarafından itici bulunur. Üzerine Bennet kızlarından Elizabeth’e karşı tutumu da insanları kendisinden tamamen uzaklaştırmıştır. Hikâyenin büyük bölümünde Elizabeth ile arası ikisinin de birbirleri hakkındaki önyargıları ve gururları yüzünden gergin ve çekişmeli bir haldedir. Aradan geçen zamanla Bay Darcy, Elizabeth’in zekâsını, güzelliğini, sağduyusunu ve neşeli tavırlarını fark eder. Genç kız hakkında yanıldığını anlayan adam, ondan etkilenmiş ve aşık olmuştur.
İlk başta aşkı genç kız tarafından reddedilse de Elizabeth de Mr.Darcy’e karşı yanlış bir tutum içinde olduğunu fark eder. Genç adamı tanıdıkça aslında kendisini dışarıdan gösterdiği gibi biri olmadığının farkına varır. Zamanla Elizabeth de kendi önyargılarını ve gururunu aşarak genç adamın aşkına karşılık verir. Tanıştıkları günden beri ikisi de birbirlerine karşı olan gurur ve önyargıları yüzünden acı çekmiş olsalar bile sonunda aşk ikisinin de ruhunu ele geçirerek onları sonsuza kadar mutlu kılmıştır.
Austen, bu eşsiz eserinde sadece bir aşk hikâyesi anlatmamış okuyucusuna toplumsal eleştirinin ve bireysel özgürlüğün önemini de anlatmıştır.
Neden Elizabeth Bennet?
Elizabeth, isminin kökenine indiğimizde İbranice kökenli olup “Elisheva” ismine dayandığını görüyoruz. “Tanrı’ya yemin eden”, “Tanrı’nın bolluğu” ya da “Tanrı benim yeminimdir” şeklinde anlamları bulunur. İsmin, Hristiyanlık ve Yahudilik kültürlerinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
Bennet, soyadının kökenine bakacak olursak; İngilizce kökenli olup “Kutsanmış” anlamına gelmekte olduğunu görürüz. Latince Benedictus isminden türediği düşünülmektedir. Bennet eski zamanlarda soyadı olarak daha yaygın olarak kullanılmış olsa da günümüze geldiğimizde isim olarak popülerliği artmıştır. İsim Orta Çağ’da Aziz Benedict sayesinde yaygınlık kazanmıştır.
Jane Austen, Gurur ve Önyargı eseri olmak üzere bütün eserlerinde aynı isimleri tekrarlayarak kullanmıştır. Bunun nedeni ise gelenekselliğe dayanıyordu. Dönemin popüler isimlerini hem erkek hem kadın olmak üzere karakterlerinde tekrar ederek kullanması onun geleneksel bir kişiliğe sahip olduğunu gösteriyordu. Her ne kadar kendisinin bu konuda resmi olarak bir açıklaması bulunmamış olsa bile araştırmalar bize kaynakların bu yönde teorik tahminler yürüttüğünü gösteriyor.
Dönemin en popüler kız isimlerinden olan Elizabeth’in kullanılması erkeklerde James ya da William isminin kullanımı kadar yaygındır. Asil, zamansız ve görkemli bir isim olan Elizabeth tam olarak klasik, geleneksel bir isimdir. Aile sevgisi de Austen’ın aile içindeki karakterlerin isimlerini tekrar etmesinin bir diğer nedeni olarak düşünülmektedir. Yazarın amacı, kahramanını “ulaşılabilir”, “gerçekçi” ve “ortalama” bir insan kılmaktı. Bu nedenle de fazla aristokrat olmayan ama güçlü tarihsel çağrışımları olan bir isim seçmiş olması olası bir neden olarak düşünülmektedir.
Austen, Elizabeth ismini her ne kadar ulaşılabilir ya da gerçekçi kılmak istemiş olsa da isim hem sıradan insanlar hem de kraliyet ailesi aracılığıyla zamanın ötesine geçerek, büyüsünü yüzyıllar boyunca yansıtmıştır.
Jane Austen, Bennet soyismini de yine Elizabeth ismi gibi geleneksel bir isim olduğu 18 ve 19.yüzyıl İngiltere’sinde sıklıkla kullanılan orta sınıf bir soyadı ve eserlerinde sıklıkla kullandığı sınıf eleştirilerine uygun olduğu için tercih ettiği düşünülmektedir.
Çeşitli dillere ve kültürlere adapte olarak farklı formlara yayılan bu derin dini ve tarihi geçmişi olan iki isim, yüzyıllardır güçlü bir kimlik kazanarak tarih boyunca değişmeyen bir asaleti temsil etmeyi sürdürmektedir.
Döneminin Kalıplarına Sığmayan Ruh: Elizabeth Bennet
Gelelim Elizabeth Bennet nasıl Elizabeth Bennet oldu? sorumuzun cevabına;
Hikâyemizin başkahramanı Elizabeth Bennet, beş kız kardeşten ikincisi, sevdikleri için bazen Lizzie bazen de Elizadır. İngiliz edebiyatının en seçkin kadın karakterlerinden birisi olan Elizabeth, yirmili yaşlarında güzelliği, yüzündeki ışıltı ve çekiciliğiyle dikkatleri üzerine çeken genç bir kızdır. Ancak o, yalnızca çekiciliği ya da güzelliğiyle değil aynı zamanda kıvrak zekası ve sağduyusuyla da insanların farkındalıklarını üzerine çekmiştir. Babası Bay Bennet’in en sevdiği kızıyken, annesiyle tam zıt karakterler oldukları için pek de iyi anlaştıkları söylenemez. Hatta kadının kendini bilmez tavırları Elizabeth’i bıktırmıştır. Lizzie, sahip olduğu özgüvenle, konuşma adabıyla ve sohbetlerinde kurduğu cümlelerin derin ve net gerçekler taşıyan ifadeleriyle insanları büyüler. Özellikle Lady Catherine ve Bay Darcy gibi kasıntı, burnu büyük, zor insanları sohbetleri, kıvrak zekâsı, ince espiri yeteneğiyle şaşkına çevirir. Bu özellikleriyle Bay Darcy’i kendisine hayran bırakarak etkilemiştir. Herhangi bir konu hakkında verdiği karardan ödün vermeden daimi olarak bu kararının arkasında durur. Eliza, dürüstlüğün, erdemin ve canlı bir zekânın vücut bulmuş halidir.
Aslında duygusal bir karakteri olan Lizzie, kız kardeşlerine derin bir sevgiyle bağlıdır. Kardeşleri içinde en iyi anlaştığı ablası Jane’dir. Küçük kız kardeşlerinin düşüncesiz, fütursuz tavır ve davranışları yüzünden her zaman onlar için endişe duyar.
Yargılayıcı tavırları, önyargısı, inatçılığı, açık sözlü oluşu her zaman onun yararına olmayan özellikleridir. Bazen insanlar hakkında aceleci verdiği hükümler onları yanlış tanımasına sebebiyet verir. Tıpkı Bay Darcy ile ilk tanıştıkları zaman adamın bazı tavırları nedeniyle onun hakkında verdiği peşin hükümler gibi. Evliliğe olan bakış açısı ve fikri ilk başlarda sadece romantik yönlüyse de hikâye ilerledikçe bu fikirlerinde bazı değişiklikler oluşmaya başlamıştır. Hikâye boyunca yaşadığı bazı olaylar ona, evliliğin adil bir uzlaşma olduğunu, evlilikte finansal ve sosyal hususların da önemli olduğunu gösterir.
Elizabeth Bennet, roman boyunca kadın cinsiyeti ve toplumsal konumuyla ilgili birçok sorunla karşılaşmış ancak asla pes etmeyi düşünmemiş her zaman gerçeklerden yana tavır almıştır. Birçok güzel tavrının yanında bazı kusurlarının da yer alması onun bir roman karakteri bile olsa kusursuz olmadığını tüm çıplaklığıyla okuyucuya göstermiştir. Bütün bunlar da okuyucunun onu, daha çok benimseyip içselleştirmesini sağlamış olur.
Sağduyusu, kıvrak zekâsı, ince espiri yeteneği, özgüveni, konuşma adabı ve kurduğu derin anlamlı cümleler, kararlılığı hatta gururu, önyargısı, açık sözlülüğü, hata yaptığında kabul ederek düzeltmesi Elizabeth Bennet’i Elizabeth Bennet yapan özellikleridir.
Kaynakça:
- “Aşk ve Gurur Roman Özeti: Jane Austen’ın Ölümsüz Eseri”. sozünotesi. 14.01.2025. Web. Erişim: 07.11.2025
- “Aşk ve Gurur”. kitapdiyari. 11.07.2021. Web. Erişim: 09.11.2025
- “Character Analysis of Elizabeth Bennet / Pride and Prejudice”. literaryenglish. 12.05.2024 Web. Erişim: 09.11.2025
- Yip, Vicky. “Elizabeth Name Meaning”. parents. 04.06.2025. Web. Erişim: 10.11.2025
- “Elizabeth Name Meaning”. wisdomlib. 14.10.2025. Web. Erişim: 10.11.2025
- Hawksley, Elizabeth. “Jane Austen: What’s in a Name?”. elizabethhawksley. 07.04.2019. Web. Erişim: 10.11.2025
- “Jane Austen’s Naming Style”. englishwritingteacher. 24.03.2021. Web. Erişim: 11.11.2025
- Powell, Kimberly. “”The Surname Bennett, Its Meaning and FamilyHistory”. thoughtco. 29.05.2019. Web. Erişim: 11.11.2025
- Öne çıkarılan görsel: pinterest.com
