Hayat yorucu olabilir. Böyle zamanlarda bazen yatağa uzanıp yalnız kalmak, dinlenmek, dış dünyadan uzak kalmak kısa süreliğine olsa da huzurlu hissettirmeye yarayabilir. Fakat bazı insanlar için bu huzur geçici bir süreliğine olmaktan çıkıp sorun haline gelebilir. Bu noktada uzun süre yataktan çıkamama olarak da bilinen dysanianın ne olduğunu, kişide sebep olduğu psikolojik ve fiziksel zararlarını ve bu sorunu atlatmak için ne yapılması gerektiğine bakmakta yarar var.
Dysania Nedir?
Kişinin yataktan kalmakta zorluk yaşaması anlamına gelen dysania, uzmanların klinofili olarak bilinen uyku durumundan çıkmama isteğini ifade eder. Bu bozuklukta, yatakta uzun vakitler geçirmekte sağlıksız bir seviyeye kadar gelmek anlamındaki klinomaniayla benzerlikler bulunur. Ancak bu bozukluklar tek başlarına gelmezler. Bu da demek oluyor ki yanlarında mutlaka farklı bozukluklar eşlik edebilir. Dysania ve klinomanianın arasındaki en belirgin fark dysaniaya sahip insanların yatakta uzun vakitler geçirmek istemesinin yoğun bir yorgunluk ve halsizlikten kaynaklı olmasıdır. Kliomaniaysa sadece uzun süreler yatakta kalma arzusu olarak tanımlanabilir. Peki, dysania tembellik mi? Aksine çeşitli rahatsızlıklar sebebiyle yaşanan bir yorgunluk sendromu olan dysania uyku bozuklukları, huzursuz bacak sendromu ya da tiroid sorunları gibi rahatsızlık sebebiyle oluşan bir durumdur. Bu yüzden dysaniaya tembellik demek yaşanan sağlık sorunlarını göz ardı etmek anlamına gelebilir.
Dysania’nın Zararları Nelerdir?
Dysania, tek başına yaşanan bir bozukluk olmadığı için yanında çeşitli sorunları da getirebilir. Bu sorunlar psikolojik ve fiziksel rahatsızlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. Örneğin, depresyon ya da insomnia/hiperinsomnia bunlardan bazılarıdır. Yatakta uzun zamanlar geçirmek beynin uyumak için kodladığı alanı farklı amaçlarla kodlaması sebebiyle kişide depresyon ve uykuya yol açar. Uykusuzluksa kişide yorgunluk kaynaklı strese sebep olur.
Fiziksel rahatsızlıklardansa fibromiyalji ve bağışıklık sisteminin düşüklüğü dysanianın etkilerinden bazılarındandır. Yatakta uzun süre kalan biri vücudun günlük hareket ihtiyacını karşılamaz. Bu nedenle kişide nedeni bilinmeyen ağrılar, yatak yaraları gibi semptomlar görülebilir. Bunun yanında kasların güçten düşmesi ve kemiklerde güçsüzleşme de karşılaşılabilecek diğer sorunlardandır.
Dysaniadan Kurtulmak İçin Ne Yapılmalı?
Dysaniadan kurtulmak zor gelse de bunu kolaylaştırmak için belli adımlar atılarak bir yerden başlamakta yarar vardır. Örnek verecek olursak bu sorunla baş etmek için bireylerin gün ışığına maruz kalması faydalıdır. Gün ışığını görmek beyindeki gün-uyku saati düzenini oluşturmayı sağlar ve bu sayede beyin kendini gün içinde uyumak için alıştırır.
Uyku öncesi rutini oluşturmak da dysania ile mücadelede etkili bir yöntem olabilir. Mesela uyumadan önce kitap okumak ya da yavaş tempolu müzikler dinlemek beyni uykuya hazırlamak için güzel bir adım olabilir. Bu alışkanlıklar uzun vadede uygulanırsa beyin bu faaliyetler yapıldığında uyku vaktinin geldiğini kodlar ve uykuya dalmak kolaylaşabilir.
Dysaniadan kurtulmak ve hayat kalitesini yükseltmek adına günlük uyku saatlerinin birbirine yakın veya aynı saatler içinde olmasında büyük bir yarar vardır. Her gün aynı saatlerde uyumak alışkanlık oluşturduğu için beyinin uyku sürecine hazırlanması sağlayarak uykuyu kolay hale getirebilir.
Yatağı sadece uyku veya cinsel ilişki için kullanmak da dysaniadan kurtulma yöntemlerinden biridir. Beyin yatağı bu iki aktivite dışındaki aktivitelerle kodladığında uykuya dalmakta zorluk çekmek normaldir. Bu sebeple yatakta yemek yemek ya da telefonla uğraşmak gibi şeylerden uzak kalmak uykuya dalmakta yardımcı olabilir.
Uyku kalitesini arttırmak adına yatılan odaya yatırımlar yapmak önemli olabilir. Örneğin, yatak odasının uyku için yeterince karanlık olması gerekir, bunun içinse ortamı karanlık tutabilecek bir perde alınabilir. Bunun dışında da loş ışık ya da gece lambası kullanmamak daha iyi bir seçenek olabilir. Bu adımlar işe yaramazsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır. Çünkü dysanianın psikolojik veya fiziksel sorunlardan kaynaklanabilir. İşe yaradığındaysa yatakta uzun süreler geçirme isteği büyük ölçüde azalabilir.
Kaynakça
Damien, Léger. François, Beck. Jean-Baptiste Richard. Fabien, Sauvet. Brice, Faraut. “The Risks of Sleeping “Too Much”. Survey of a National Representative Sample of 24671 Adults (INPES Health Barometer)” web.
Summer, Jay Vera. “Dysania” web.
Charles W. Lapp, MD, Laura Black MD, and Rebekah S. Smith. “Symptoms Predict the Outcome of Tilt Table Testing in CFS/ME/FM” web.
Marks, Julie. “How to Recognize and Manage Dysania” web
Kapak görseli: Pexels
