Dijital çağın getirdiği bireyselleşme, aktivizmi de yeni bir forma soktu: dijital aktivizm. Artık eşitlik mücadelesi, algoritmaların şekillendirdiği çevrimiçi platformlarda sürerken, özellikle kadın hakları bu dönüşümden doğrudan etkileniyor. Ancak bu yeni ortam, bilgi kirliliği ve yankı odalarıyla gerçek değişimin önünde engeller yaratıyor. Peki, online dünyada atılan adımlar gerçekten bir fark yaratabilir mi? Dijital aktivizmin kapsayıcılığı, kadın hakları mücadelesindeki rolü ve bireysellik ile topluluk bilinci arasındaki denge, çevrimiçi dönüşümde gerçek değişimin kapılarını aralayabilir mi?
Aktivizm ve Dijital Dünya

Gelişen medya çağında, teknoloji ile kolaylaşan hayatların gerçeklikten uzaklaştığını görmek mümkün. Sosyal dünya ve bireyselliğe dayalı dijital platformlar arasındaki boşluk arttıkça, bir konunun destekçisi olmak ya da bir ideolojiyi takip ediyor olmak da farklı şekillerde karşılık buluyor. Dijital dünyanın bu değişiminin karşısında dijital aktivizm de ayak uydurma sürecinden geçiyor.
Aktivizm kelime anlamı olarak belirli sorunlara dikkat çekmek için özel amaçlı etkinlik gerçekleştiren kimse anlamına gelmektedir. Günümüzde ise aktivizm farklı boyutlara ulaşarak dijital ortamlara kaymış ve gündelik yaşantıda daha çok karşılaştığımız “dijital aktivizm” halini almıştır. Bu yeni kavram, 1945’ ten bu yana gelişmekte olan teknolojinin insan hayatındaki köklü değişime katkısını ifade ederken aynı zamanda da internetin iyi veya kötü yanlarına dikkat çekiyor.
Ancak dijital aktivizmin kapsayıcılığı ve getirebileceği sonuçlar hala soru işareti oluşturuyor. Çabucak değişen sosyal dünyada, insanlığa dair kaybettiklerimizi düşünürken bir yandan da gerçek değişimin mümkün olup olmadığı ve bu aktivizmin sonunun ne zaman geleceğini de düşünmek gerekiyor.
Kadın Haklarının Online Dünyadaki Yansıması

Kullanıcıların ilgi alanlarına göre sayfaları ayarlayan algoritmalar sayesinde özelleşen dijital dünya, sırf bu yüzden yanlış bilgilerin ve zararlı ideolojilerin de yaygınlaşma yeri haline geldi. Zaten belli bir düşünceyi benimseyen insanlar bu algoritma sayesinde aynı düşünceyi körü körüne savunmaya ve bu düşünceleri yayma çabasına girmeye başladı.
Bu yanlış ve zararlı bilgiler dünyasında belki de en çok ses getiren tartışmalardan bir tanesi de kadın hakları. Özellikle kadının rolleri ile biçimlendirilmiş bir dünyada yaşarken online dünyanın yalnızca birbirini destekleyen bir avuç yanlış bilgi ile ilerliyor oluşu, eşitlik için yapılmaya çalışılan aktivizmi karanlık yollara sokarak doğru yerlere ve kişilere ulaşmasını engelliyor.
Bu engel karşısında yapılması gerekenler arasında doğru bilgi akışını desteklemek ve bu yolda çalışmak gibi seçenekler bulunuyor. Gerçek bir değişime gidilmesi için gerekli olan çabayı gösteren insanlar birleştiğinde dijital olsa da bu etki büyük çaplı olabiliyor ve ulaşması amaçlanan yerlere ulaşabiliyor.
Yaşadığımız dünyanın değişip gelişmesi için elimizden gelen en kolay şey online olarak bu gelişime yatırım yapmak olabilir. Bu yatırımın meyvesini yakın bir tarihte yemek mümkün olmasa bile asıl amaç birleşmek ve toplu bir güç ağı oluşturmaksa bu noktaya varmak için yalnızca görünür olmak da iyi bir başlangıç sayılabilir.
Feminizmin geldiği son nokta, online gelişim ile birlikte doğru bilgi aktarımı ve kapsayıcılık sağlayarak geniş kitlelere ulaşmak. Yani bu süreç boyunca temel amaçlardan bir tanesi topluluk hattı oluşturarak birlik sağlamak. Ancak bu yolda yürüyen ama amacı net olmayan kaynaklar yüzünden karmaşıklaşan yollar aktivizmi daha tehlikeli bir hale getiriyor.
Değişimin Görünmeyen Yüzü

Aktivizm dediğimizde aklımıza gelen belli başlı kanallar arasında sosyal medyanın yeri çok büyük. Ancak sosyal medyanın sağladığı “değişim” bir paravandan ibaret.
Aktivizmin gerçekten topluluklar halinde, belli sistemleri ve ideolojileri değiştirmeye çalıştığı, internetin bu amaç için kullanılmadığı yıllarda, gerekli kanallara ulaşmanın belli başlı yolları vardı. Bu yollardan en sık kullanılanı aynı zamanda en kanlı olanı da sokaklara dökülmek olarak biliniyordu. Aynı amaç için çabalayan bir grup insan seslerini belli basın araçlarına duyurmaya çalışarak görünürlük elde ediyordu.
Birlik olmanın zorlaştığı bu dünya düzeninde, basın kanallarına ulaşarak dikkatleri toplama adımının yerine online birlik ve beraberlik konulmaya çalışıldı fakat bu düzende de bir birlik sağlanamadı. Sonuç olarak aynı yolda yürümek isteyen onca insan ortak bir temelde birleşemedi ve aktivizmin en önemli kollarından birisi olan birlik ve beraberlik sağlanamadı.
Günümüz dünyasında, seçili algoritmalar sayesinde ses çıkarmak çok daha kolay. Peki dijital aktivizmde asıl önemli nokta sadece ses çıkarmak mı?
Aktivizmin Altında Ne Yatıyor?

Bireyselciliğe evrilen dünyada, ideolojilerin gelişimi ve değişimi, sistemlerin azınlık gruplar üzerindeki etkisinin dağıtılması veya hak ve özgürlüklerin gerekli yerlere ulaşması için yapılan çalışmalarda, eksik olunan kısımlardan bir tanesi de, online değişim için bu kadar uğraşırken, online dünyada bireysel olduğumuzu fark etmememizden kaynaklanıyor.
Topluluk bilincinin oluşturulmadığı aktivist kanallarda ideolojiler ve topluluk üyeleri, üyesi olmayan insanlar için çok farklı görünüyor. Bu farklılık da topluluk içerisinde bile ayrışmaların ve tartışmaların oluşmasına yol açıyor.
Bireyselcilik üzerinden yürüyen sistemde bir topluluk kurmak ve yalnızca eşitlik ve anlayış üzerine kurulu bir düzen inşa etmek de oldukça zor.
Gerçek Değişim Gerçek Mi?

Gerçek hayatta da dijital dünyada da devamı getirilmemiş sohbetler her zaman bir boşluk oluşturup, ulaşması gereken yerlere ulaşmakta zorluk yaşıyor. Gerçek değişim de ne olursa olsun konuşulması gerekenlerin konuşulduğu ve unutulmadığı ortamlarda yeşeriyor.
Sosyal medya ve online platformlar, insanlara fikirlerini özgürce savunabilecekleri bir alan sağlıyor. Ancak bu kolaylık yalnızca belli bir çevreye ulaşıp, çoğunluğu kaçırmaya sebep oluyor. Bu kaçırma sonucunda da ulaşılması gereken topluluklara ulaşılamamış oluyor ve birlik olma fırsatı elden kaçıyor.
Başka bir problem de güç. Dijital platformlar sesini yeterince duyurabilen herkese bir güç sağlıyor ve bu gücü kontrol edilemez bir boyuta ulaştırabiliyor. Bunun sonucu olarak da ilk bakışta masum olan düşünceler veya davranışlar değişim yolunda başkalaşıp zararlı ideolojiler halini alabiliyor.
Bu sebeple gerçek değişimin çevrimiçi platformlarda da gündelik yaşantıda da gerçek olabilmesi için birlik ve beraberliğin arttırılması ama aynı zamanda bireyselliğin de hayat kurtarabildiği ya da küçük bir ölçekte de olsa bir değişim sağlayabildiğini kabul etmek gerekiyor.
Kaynakça
Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year: 2017/1, Number:26, p.26-44
Christensen, Henrik Serup. “Political Activities on the Internet: Slacktivism or Political Participation by Other Means?” First Monday, vol. 16, no. 2, 2 Feb. 2011, web.
Glenn, Cerise L. “Activism or “Slacktivism?”: Digital Media and Organizing for Social Change.” Communication Teacher, vol. 29, no. 2, 2 Feb. 2015, pp. 81– 85.
Council of Europe. “Feminism and Women’s Rights Movements.” Gender Matters, Council of Europe, 2023, web.
Kapak Görseli: Unsplash Home