Çölde Geçen 10 Film

Çöller, kavurucu sıcağı ve sonsuzluğuyla sinema tarihi boyunca çok etkili bir dekor olarak kullanılmıştır. Bu ıssız mekan, karakterleri hem fiziksel hem de psikolojik olarak sınarken; seyirci için harika görsel güzellikler barındırıyor. Bir hikaye kötü bile olsa çöller sayesinde karakterlerle çok daha kolay empati kurabiliyoruz; susuzluk, çaresizlik, yalnızlık…

Bu listede çölde geçen çeşitli kültürlerden karakterlerin bambaşka mücadelelerini işleyen, dünyanın farklı coğrafyalarından 10 filmi derledik. İyi seyirler.

1. Arabistanlı Lawrence (1962)

IMDB: 8.3

Kwai Nehri Üzerindeki Köprü (1957) filmiyle de tanıdığımız başarılı yönetmen David Lean’ın başyapıtı diyebileceğimiz filmi Arabistanlı Lawrence, sinema tarihinin en büyük epik yapımlarından kabul edilir. 216 dakikalık bu filmde uzun denilebilecek pek çok çöl sahnesi mevcut ancak çöl o kadar güzel ve cezbedici görünüyor ki atlamaya içiniz el vermeyecek. Sonrasında ise çölün filmdeki bir başka karakter olduğunu fark edeceksiniz.

Bu film Arap aşiretlerini Osmanlı’ya karşı örgütleyen bir İngiliz subayının, Lawrence’ın, 1. Dünya Savaşı esnasında başından geçen olaylara odaklanıyor. Bu film yalnızca tarihi bir drama değil ayrıca Lawrence karakterinin İngiliz subaylığından yavaş yavaş Arap liderliğine doğru geçirdiği dönüşümün hikayesi. Bütün bu süreçte yaşadığı kimlik bunalımı ve kültürel aidiyet sorgulamaları bu filmin bel kemiğini oluşturuyor. 

Filmin oyuncu kadrosunda Peter O’Toole, Alec Guinness ve Anthony Quinn gibi ünlü isimler bulunuyor.

Arap Yarımadası’nın tarihi ilginizi çekiyorsa Abbasi İhtilali: Kara Sancağın Yükselişi yazımıza da göz atabilirsiniz.

2. There Will Be Blood (2007)

IMDB: 8.2

Amerika Birleşik Devletlerinde 1898’de başlayan There Will Be Blood, yeni yeni keşfedilen zengin petrol yataklarının yarattığı piyasa rekabetinin bireyler üzerindeki etkisini anlatan bir film. Daniel Day-Lewis’in canlandırdığı Daniel Plainview aşırı hırslı bir petrol şirketi patronudur. Tek bir kuyuyla başlayan Daniel’ın şirketi çok hızlı bir şekilde büyür. Bu esnada karakterin yaşadığı stres, çocuğuyla olan çatışmaları, çevresindeki insanlarla olan ilişkileri ve kurdukları petrol pompalarında çalışan işçilerin yaşam mücadelesi film boyunca ilmek ilmek işlenir. 

Metot oyuncusu olan Daniel Day-Lewis bu filmde muazzam bir iş çıkarmıştır. Ne zaman filmin durağanlaştığını hissetsem Day-Lewis’in ani duygu geçişleri ve öfke patlamaları her seferinde beni filme daha sıkı bağladı. Bu film sadece onun oyunculuğu için bile izlenebilecekken, işlediği temalarla beraber çok başarılı bir bütünü oluşturuyor.

3. Theeb (2014)

IMDB: 7.2

Bu listedeki 1. Dünya Savaşı’nı Arap İsyanları bağlamında aktaran ikinci film olan Theeb, yönetmen Naci Ebu Nuvar’ın ilk filmi olmasına rağmen Venedik Film Festivali‘nden en iyi yönetmen ödülüyle ayrılmıştır. 

Bu film 1916 yılında İngiliz askerlerine kılavuzluk yapan Hüseyin ve kardeşi Theeb’in yol maceralarını konu alır. Arap aşiretlerinin isyanları, Osmanlı’nın tutumu ve Hicaz Demiryolu’nun bölgedeki etkisini işleyen bu film, politikayı ve savaşı çocukların gözünden bizlere aktararak çok önem atfettiğimiz bazı gerçekleri sorgulamamıza yardımcı oluyor. 

4. Zabriskie Point (1970)

IMDB: 6.9

Filmin ana karakteri Mark’ın, bir öğrenci eylemi esnasında çıkan olaylardan dolayı çöle kaçmasıyla çıktığı benlik yolculuğunu konu alan Zabriskie Point, dönemin devrimci kuşağının portresi niteliğindedir. 

Filmin ilk sahnelerinin geçtiği Los Angeles ve Mark’ın yeni bir hayat kurduğu çöl olan, “Ölüm Vadisi” büyük bir zıtlık içerisinde işlenmiştir; baskı altında yaşayan insanların şehri ve kurak çöllerde özgürce yaşayan insanlar. 

İtalyan Marksist yönetmen Michelangelo Antonini’nin 68 kuşağı Amerikasını anlattığı bu filmin setleri, hem yönetmenin politik görüşü hem de filmin hippi felsefesini konu alması nedeniyle sık sık FBI denetimlerine maruz kalmıştır. Ayrıca filmin müziklerini Pink Floyd ve Jerry Garcia bestelemiştir. 

5. El Topo (1970)

IMDB: 7.2

Alejandro Jodorowsky tarafından Meksika’da çekilmiştir. El Topo, çölde tanrıyı arayan bir silahşörün hikayesini; kapitalizmi, dini ve toplumsal yozlaşmayı yererek anlatıyor. Karakterimizin yol boyunca karşılaştığı köyler, kasabalar ve mağaradaki insanlar bu eleştirel tonu farklı toplumsal tabakalara ve sınıflara yayıyor. Bu yapısıyla döneminin sinema dünyasını yansıtmakla beraber günümüzde de hâlâ kendisini izlenmeye değer kılıyor.

El Topo 1970’lerin devrimci ruhu içerisinde kendisine harika bir yer buldu. Film New York’ta geceleri arka arkaya defalarca kez ve aylarca oynatıldı. David Lynch ve Bob Dylan filme hayran kaldıklarını belirtirken John Lennon hayranlığı birkaç seviye yukarı taşımıştı; filmin ABD’deki dağıtım haklarını satın alıp bu filmi herkese ulaştırmayı kendisine görev edinmişti.

6. Yola Devam (2021)

IMDB: 7.2

Panah Panahi’nin yönetmen koltuğunda oturduğu Yola Devam filmi, büyük oğullarını İran’dan Avrupa’ya kaçırmak için yola çıkan bir ailenin yol draması. Küçücük bir arabanın içerisinde ailenin büyükleri bu müstakbel hasreti farklı şekillerde yaşarken ailenin en küçük çocuğu bütün bu olanlardan bihaber olmasıyla yolculuğu, yaptığı şakalar ve hayal gücüyle oyunlaştırması sayesinde izleyiciler için çok keyifli bir hâle getiriyor.

Eleştirmenler tarafından filmde devlet baskısının yeterince hissedilememesi sıkça dile getirilse de bu filmde hayalleri uğruna ailesini terk etmeye çalışan bir genç üzerinden İran İslam Devrimi’nin bireyler üzerindeki etkileri gayet açık bir şekilde gözlenebilir.

Yola Devam filmi içerisinde eğlenceli ve komik denebilecek birçok sahne barındırmasına rağmen, atmosferin ağırlığı bana sık sık Babam ve Oğlum filmini anımsattı. Bu film de duygusal yönüyle en az onun kadar iddialı diyebilirim.

Direnişin Sanatı: İran Sineması Hakkında İlginç Bilgiler yazımıza da göz atabilirsiniz.

7. Timbuktu (2014)

IMDB: 7.1

Timbuktu filmi Mali’nin Timbuktu bölgesinde cihatçı örgütlerin işgalini ve toplumsal yaşama olan müdahalelerini anlatır. Müziğin ve futbolun yasaklandığı, kadınların ellerine kadar örtünmeleri gerektiği Timbuktu’da, bir yandan da yaşam mücadelesi devam etmektedir.

Yönetmen Abderrahmane Sissako‘nun, baskıyı işkence ya da infaz gibi pratiklerle doğrudan göstermek yerine gündelik hayattan çok daha basit ama dolaylı örneklerle göstermesi seyirci ve eleştirmenler tarafından çok beğenilmiştir. Ayrıca filmde cihatçı karakterlerin kendileriyle çelişen tavırları ve içsel hesaplaşmaları gibi insani özelliklerinin işlenmesi bu filmi kendi alanındaki diğer filmlerden ayıran çarpıcı bir özellik.

Mali tarihi ilginizi çekiyorsa Mali İmparatorluğu yazımıza göz atabilirsiniz.

8. Bab’Aziz (2005)

IMDB: 7.5

Fransa-Tunus ortak yapımı olan yönetmenliğini Nacer Khemir‘in yaptığı bu film, otuz yılda bir gerçekleşen derviş buluşmasına giden kör bir dede ve onun torunu Ishtar‘ın yol hikayesini ruhani bir şekilde konu almaktadır. Khemir bu filmin amacını, 11 Eylül Saldırısı sonrasında medyada ortaya çıkan İslamofobik söyleme karşı ”politik bir duruş” olarak nitelendiriyor. Bu film ayrıca “Allah’a giden yol, yeryüzündeki insan sayısı kadardır.” diyerek İslam’ın tek bir yorumunu dayatan radikal hareketlere de karşı çıkıyor.

Filmi izleyenler, zaman ve mekanın işlenişinin çok karışık olması ve felsefi diyalogların bulduğu sahneler dolayısıyla filmin sık sık durağanlaşması gibi eleştirilerde bulunmuşlardır. Ancak bu film, çöl çekimlerinin şiirselliği ve Sufiliğin merak uyandıran mistisizmi sayesinde izleyicilerin beğenisini kazanmıştır.

9. İlk Öğretmen (1965)

IMDB: 7.5

Sovyetler Birliği ile Çin sınırındaki bir köye eğitim vermeye giden bir öğretmeni konu alan bu film, geleneksel yaşam ve modern eğitim arasındaki çatışmayı konu alır. Cengiz Aytmatov’un aynı adlı kitabından uyarlanan bu filmde çocuklarını okula göndermektense çalıştırmak isteyen köylülerle öğretmen Dyuyshen arasındaki çatışmayı izliyoruz. Amcasına karşı gelerek okula giden Altynay, okumaktan çok büyük bir keyif almaya başlamışken büyük bir aşiretle evlendirileceğini öğrenir ve öğretmen Dyuyshen bu duruma engel olmaya çalışır. 

Bu film 1968’de Venedik Film Festivali’nden gümüş madalya ve Altynay karakterini canlandıran Natalya Arinbasarova’nın performansıyla En İyi Kadın Oyuncu Dalında Volpi Kupası kazanmıştır.

İlk Öğretmen filmi çekildiği dönem dolayısıyla biraz göz korkutsa da köylü kentli çatışması seyretmeyi seven birisi olarak bu film beni çok etkiledi. Aşina olduğumuz olayların farklı kültürlerde nasıl tezahür ettiğini görmek ilginizi çekiyorsa, bu filme bir şans vermelisiniz.  

Cengiz Aytmatov gibi SSCB dönemi edebiyatıyla ilgileniyorsanız Sovyet Edebiyatına Giriş Rehberi yazımızı okumalısınız.

10. Walker (1987)

IMDB: 6.6

Walker filmi Western filmlere büyük bir eleştiri olarak çıkmıştır. Acid Western türündeki bu film, William Walker adındaki bir maceraperest paralı asker liderinin Nikaragua’da kendisini başkan ilan etmesini konu alır. Walker, Nikaragua’da tam da ABD ve SSCB arasındaki vekalet savaşı sürerken çekilmesiyle ilginç bir arkaplan hikayesine sahiptir. Ayrıca filmin 1850’lerde geçiyor olmasına rağmen Coca Cola şişeleri, Mercedes arabalar ve askeri helikopterler bulunması, Walker’ı yalnızca çekildiği dönemin değil; günümüzün de eleştirisini barındırdığı bir esere dönüştürüyor.

Westworld dizisinden tanıdığımız Ed Harris’in başrolünde oynadığı Walker’ın yönetmenliğini Alex Cox üstlenmiştir.

Kaynakça:

Öne çıkan görsel: Daily Mail Online.

“Lawrence of Arabia” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“There Will Be Blood” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“Theeb” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“Zabriskie Point” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025
“Zabriskie Point” Screen Slate. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“El Topo” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025
“El Topo: The weirdest western ever made” BBC. Web. Erişim Tarihi: 03.09.2025

“Hit The Road” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“Timbuktu” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025
“Timbuktu’s Director: Why I Dared to Show Hostage-Taking Jihadis in a New Light.” The Guardian. Web. Erişim Tarihi: 03.09.2025

“Bab’Aziz” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025
Omarbacha, Nawara. “An Interview with Nacer Khemir” Erişim Tarihi: 02.09.2025

“First Teacher” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025

“Walker” IMDb. Web. Erişim Tarihi: 30.08.2025