Çocuklara Öfke, Üzüntü ve Diğer Yoğun Duygular Nasıl Anlatılır?

Duygular için bireyin davranışlarının temel yapı taşı diyebiliriz.  Çocuklara öfke, üzüntü gibi yoğun duyguları anlatmak, onların farkındalık kazanması ve duygularını yönetebilmeleri bakımından önemlidir. Her çocuk özeldir ve bu yüzden her çocuk için farklı yöntemler kullanılır.

1) Rol Model Olmak

Çocuklar söylenenlere değil yapılanlara dikkat eder. Eğer bir çocuğun doğru davranışlarda bulunmasını, duygularını yerinde ve kararında yaşamasını istiyorsanız onlara rol model olmalısınız. Çocuklar iyi bir gözlemcidir, bu yüzden onlara duygular öğretilmez; onlar gözlemleyerek öğrenirler. Duygularınızı basit bir şekilde ifade ederek bunu yapabilirsiniz. Mesela, bir eşyanız kırıldı ve siz o an “bardak kırıldı, öfkelendim fakat derin bir nefes alarak sakinleşebilirim” derseniz bu davranış çocuğa öfkenin kontrol edilebilir olduğu mesajını verir. Aynı durum onun başına geldiği zaman sizin yaptığınız gibi bunun normal olduğunu bilir, duygusunu kontrol edebilir.

2) Duyguların Doğal Olduğunu Göstermek

Çocuklar genellikle ağlamanın, öfkelenmenin kötü bir duygu olduğunu düşünürler. Fakat bizler bir birey olarak biliyoruz ki her duygu doğaldır ve bastırmadan yaşanması gerekir. Bu duyguları bastırmadan tanımaları sağlamak için çocuklara her insanın ağlayabileceğini, kızabileceğini hatta korkabileceğini bütün bunların normal olduğunu davranışlarımızla göstererek anlatmalıyız. Örneğin; iş yerinizde bir sorun çıktı ve siz öfkelendiniz çocuğunuz da bu duruma şahit oldu. Siz orada bunu farkına varıp yaşanan tatsız durumlardan dolayı sinirlendiğinizi, bunun normal olduğunu ve sonrasında temiz hava almak için dışarı çıkıp ya da içinizden 1’den 10’a kadar sayı sayıp sakin kalabildiğinizi gösterirseniz aynı durum başına geldiğinde bunların herkes tarafından yaşanabileceğini ve normal olduğunu anlayacaktır. Bununla birlikte duygularıyla nasıl başa çıkabileceğini görecektir.

3) Oyunlarla Duyguları Anlatmak

Çocuklar gözlemleyerek öğrenir. Duygular çocuklara oyun oynayarak öğretilebilir. Bu sayede soyut değil somut şekilde öğrenmiş olurlar. Çocuklarla yapabileceğiniz etkinlik fikirleri arasında duygu renkleri, ayna oyunu, duygu canavarları vb. vardır.

1- Duygu Renkleri

Çocuğunuz ile beraber renk seçip daha sonrasında hangi rengin hangi  duyguyu ifade ettiğini seçeceksiniz. Mesela kırmızı renk öfkeyi temsil ederken mavi renk ağlamayı temsil edebilir.

 2- Ayna Oyunu

Yüz ifadenizi kullanarak bir duyguyu anlatacaksınız ve çocuğunuz bunun hangi duygu olduğunu tahmin etmeye çalışacak. Bu sayede çocuk, duyguların yüz ifadeleri, bedeninin tepkileri ve isimleriyle olan bağlantısını anlamada kolaylık yaşayacak ve bağlantısını kuracaktır.

3- Duygu Canavarları

Çocuğunuz ile resim çizerek duygu canavarı oyunu oynayabilirsiniz. Her duygu için bir renk seçip bir canavar çizecek ve o duyguyu tadacaksınız. Mesela öfke canavarı için kırmızı rengi seçip başından dumanlar çıkan bir canavar resmi çizerek öfke duygusunu ona öğretebilirsiniz. Her duygu için farklı renkler ve görsel ortaya çıkacak, çocuğunuzun hayal gücü burada ona yardımcı olacaktır.

4) Hikayelerle Duyguları Anlatmak

Çocuklar hayal gücü capcanlı, geniş bireylerdir. Onlar ile kitap okuduğunuzda zihinlerinde bambaşka imgeler canlanır. Kitap okuyarak hikayeler aracılığı ile duyguları onlara aktarabilirsiniz. Bu aşamada  hikayenin kahramanları üzerinden yola çıkabilirsiniz. “Sana göre bu karakter şu an nasıl hissediyor?”, “Sen onun yerinde olsaydın nasıl karşılık verirdin?” gibi sorular yöneltebilirsiniz. Anna Llenas’ın “Renklerin Ülkesi”  ve Gülşah Özdemir Koryürek’in “Küçük Duygular Serisi” kitapları bu konuda size yardımcı olacak kitaplardan bazılarıdır.

5) Filmlerle Duyguları Anlatmak

Görsellik çocuklar için dikkat çekicidir. Çocuklar çizgi film, video izlemeyi çok severler. Anne ve baba olarak onlarla birlikte duyguları anlatan eğitici film saati yapabilirsiniz. Ters yüz filmi bu konuda size yardımcı olacaktır. Film hakkında daha detaylı bilgiye sahip olmak isterseniz dergimizdeki “Ters Yüz Hatıraların Çocuk Psikolojisine Etkileri” adlı yazıya göz atabilirsiniz.

Kaynakça: