Fransız Yeni Dalga Sineması’nın büyükannesi Agnés Varda‘nın, ikinci uzun metrajlı filmi olan Cléo 5’ten 7’ye (Cléo de 5 à 7) bizi ölüm, yaşam ve umut arasında bir içsel sorgulamaya götürüyor. Corinne Marchand‘ın (Cleo), doğal oyunculuğu ve eşsiz Paris manzaraları ile taçlanan bu film, listenize eklenmeyi bekliyor.
Dikkat! Yazının devamı spoiler içermektedir.
Fransız Yeni Dalga Sineması
1950’lerin sonunda ortaya çıkan bu ekol François Truffaut, Jean-Luc Godard ve Agnés Varda gibi büyük yönetmenleri dünya sinemasına kazandırdı. İtalyan Yeni Gerçekçiliği‘nden etkilenen Fransız Yeni Dalgası; sinemaya teorik, estetik ve teknik anlamda birçok yenilik kazandırdı.
Godard, Truffaut, Rohmer ve Resnais gibi yetenekli isimlerle parlak bir dönem yaşayan Fransız Sineması, birçok ülkedeki sinema sektörüne yön veren bir akım haline geldi. Bu süreçte yönetmenlerin bakış açıları ile şekillenen filmler, Fransız sinemasının politik yüzünü de izleyiciye yansıttı. Asi duruşu ile Jean Luc Godard akımın en önemli isimlerinden biri haline geldi.
Yeni Dalga Filmlerinde genellikle meşhur oyunculardan ziyade yeni isimlere yer verilmiş, doğrusal zaman ya da kurgusal devamlılığın önemsenmemesiyle klasik sinemada “hatalı” kabul edilen her şey Yeni Dalga için olağan sayılmıştır. Anna Karenina, Jeanne Moreau, Jean-Pierre Léaud gibi isimler bu sinemanın dünyaya kazandırdığı yıldızlardandır.
Sen Güzel Olma Bahtın Güzel Olsun
Film tarot sahnesiyle açılıyor. Ve film boyunca renkli olarak göreceğimiz tek kısım da burası. Kadersel bir an yaşayan Cléo aklındaki soruların cevabını bir umut bu kartlarda aramaktadır. Kartlardan yana yüzü gülmeyen Cléo bir hışımla odayı terk ederken dışarıda onun gibi sorularına cevap arayan başka insanları görürüz.
Başrolümüz Cléo; genç, güzel, zengin ve tanınmış bir sanatçıdır. Bir insan hayattan daha ne isteyebilir ki? Olması gereken herşeye sahiptir nasıl olsa(!). Yardımcısı Angèle, birlikte şarkılar yaptığı ekibi ve sevgilisi tarafından oldukça kaprisli ve çocuksu görülen Cléo, kanser olduğundan şüphelenir ve test yaptırır. Bu testin sonucunu beklediği süre Cleo için, varoluşsal kaygıların, değişimin ve gizemli bir yabancıyla tanışmanın kapılarını açar.
Sinemada hakim olan erkek bakış açısı, kadının fetişleştirilmesinde büyük rol oynar. Çünkü burada özne erkektir; haz nesnesi ise kadındır. Filmimizin ilk yarısına kadar bunu derinden hissederiz. Cléo özneden ziyade “güzelliği” ile izlemekten haz duyduğumuz bir nesne gibidir adeta. Ancak zamanla etrafındakilerin ona karşı duyarsızlıklarına dayanamaz ve özne konumuna geçerek hikayeyi “onun” gözünden izlememizi sağlar.
Tek başına Paris sokaklarını arşınlamaya başlayan Cléo onu korkutan ve iğrendiren anlara şahit olsa da soluğu, nü modeli olan yakın arkadaşının yanında alır (Bu iş, o dönem için bir kadının yapabileceği en cesur mesleklerden biridir). Filmde, Cléo’ya karşı olumlu tutuma sahip ilk kişidir bu kadın. Cléo hastalıktan korktuğunu söylediğinde onu samimi bir şekilde dinler ve cesaretlendirmeye çalışır. Cléo ölüm hakkında konuşurken karanlık bir yoldan geçerler. Devamında kırık bir ayna ve kurşunlanmış bir cam gibi ölüme yorulan çokça batıl inanç unsuru görürüz.
Cléo daha sonra arkadaşıyla ayrılır ve bir parka gider. Kaderin cilvesi misali, Cléo’nun test sonuçlarını beklediği gün yılın en uzun günüdür. Parkta hiç olmadığı kadar rahat hisseden Cléo artık içinden geldiği gibi davranır ve tam bu esnada bir yabancıyla tanışır. Bu sıcakkanlı yabancıda tıpkı Cléo’nun model arkadaşı gibi onu dinler ve yanında olur. Filmin bu noktasından sonrası Cleo için kabuğundan sıyrılma, kendini bulma ve kuralları yeniden yazma gibi önemli ana fikirleri gözlemci bir bakışla seyirciye aktarır.
Sinema tarihinin ilk “feminist film” örneklerinden biri olan Cléo 5’ten 7’ye, gerek sinematografisi, gerek karakter gelişimi, gerekse de klasik erkek egemen anlatının ters yüz edilmesi bakımından oldukça önemli bir kilometre taşıdır.
Kaynakça
Karaçimen, Elif. “15 Ağustos 1941: Feminist Film Teorisyeni ve Yönetmen Laura Mulvey” Çatlak Zemin. 15 Ağustos 2024, https://catlakzemin.com/15-agustos-1941-feminist-film-teorisyeni-ve-yonetmen-laura-mulvey/. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
Yılmazkol, Özgür. “Fransız Yeni Dalga Akımı” İİ Enstitü. 27 Mart 2021, https://www.iienstitu.com/blog/fransiz-yeni-dalga-akimi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
Haskell, Molly. “Cléo from 5 to 7” The Criterion Collection. 15 Mayıs 2000, https://www.criterion.com/current/posts/87-cleo-from-5-to-7. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
“Cléo from 5 to 7 Event.” Bethlehem Colonial Theater, 23 Haziran, https://bethlehemcolonial.org/events/cleo-from-5-to-7. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
