Clara Barton, hayatını insanlara yardım etmeye adamış bir hemşire olarak tarihin önemli isimlerinden biri hâline gelmiştir. Amerikan İç Savaşı’ndaki yardım çalışmalarına binaen savaş alanının meleği olarak ünlenen hemşire, Amerikan Kızılhaçı’nın kurucusu olarak sayısız yardım faaliyetinde bulunmuştur.
İsmi günümüzde de Amerikan Kızılhaçı ile birlikte anılan Barton, kadınların oy verme hakkı konusunda verdiği mücadelelerle de hafızalara kazınmıştır.
Gençlik Dönemlerinde Clara Barton
Clarissa Harlowe Barton, 25 Aralık 1821’de Kuzey Oxford, Massachusetts’te dünyaya geldi. Politikacı ve çiftçi bir ailenin en küçük çocuğu olan Clara, 11 yaşındayken kardeşi David’in geçirdiği kaza sonucu onunla ilgilenmek durumunda kaldı. İki yıl süresince kardeşine bir nevi hemşirelik yaparak gelecekteki mesleğiyle tanışmıştı ancak eğitim hayatı bu durumdan olumsuz yönde etkilendi.
Derslerine evden çalışmak zorunda kalan Clara, aldığı bir tavsiye üzerine okul öğretmeni olmaya karar verdi. Genç yaşta başladığı öğretmenlik mesleği hayatının değişiminde öncü oldu: Clara öğretmenlik ile yetinmedi ve erkek kardeşinin fabrikasında işçi çocukları için bir okul kurdu.
1860 yılında New Yorkt’ta bulunan Clinton Liberal Enstitüsü’nde eğitim gören Barton, eğitimini tamamladıktan sonra New Jersey’e taşındı ve burada eyaletin ilk ücretsiz okulunun kurulmasına öncülük etti. Sayısız öğrenciye eğitim imkânı sunmasına rağmen kasaba halkı tarafından ayrımcılığa maruz kaldı: Halk, okulun müdürü olarak Barton yerine bir adamı yerleştirmek istemiş ve iki katı maaş ödeme konusunda ısrarcı davranmıştır. Hayatında ilk kez karşılaştığı bu ayrımcılık üzerine Barton, öğretmenlik kariyerini sonlandırdı.
Öğretmenlik mesleğini bıraktıktan sonra ABD Patent Ofisi’nde memur olarak işe başlayan Barton, bu görevdeki ilk kadın olarak bir süre boyunca erkek meslektaşları ile aynı ücreti kazandı ama bu durum uzun sürmedi. Dönemin ABD İçişleri Bakanı’nın, kadınların devlette çalışmasına karşı çıkması üzerine Clara Barton fotokopici kadrosuna düşürüldü. İkinci kez cinsiyet ayrımcılığına maruz kalan Barton, bu departmanın kapatılmasıyla devletteki görevini kaybetmiştir. 1860 yılında ise Abraham Lincoln‘un başa gelmesi ile fotokopicilik görevine geri getirildi.
Clara Barton İçin Bir Dönüm Noktası
Clara Barton’ın görevine dönmesinden bir yıl sonra, Amerikan İç Savaşı patlak verdi. Barton her ne kadar askere yardım etmek istese de bu teklifi kadın olduğu için geri çevirildi; Başkan Lincoln’un güvenini kazanana kadar. Başlangıçta Birlik Ordusu için malzeme ve ilaç toplayan Barton, sonrasında bununla yetinmemiş ve bağımsız hemşire olarak yaralanan askerleri tedavi etmiştir.
Sürekli olarak savaş alanında bulunan hemşire Clara Barton, askerler tarafından savaş alanının meleği olarak adlandırılmıştır ve günümüzde de bu ifade ile anılmaktadır.
Gösterdiği başarılardan dolayı 1864 yılında James Ordusu’nun başhemşiresi olarak atanmıştır. Savaş sonra erdikten sonra da yardımlarına devam etme fırsatı bulan Clara Barton, Başkan Lincoln’un izniyle kayıp askerlerin aranması için Kayıp Askerler Ofisi‘ni açmış ve faaliyetlerini burada sürdürmüştür.
Amerikan Kızılhaçı’nın Kuruluşu ve Barton’ın Faaliyetleri
Avrupa seyahatinde olduğu sırada Fransa-Prusya Savaşı‘na denk gelen Barton, yine insanlara yardım etme güdüsüyle çalıştı. Yardım faaliyetlerinde bulunduğu esnada savaşta yaralanan insanlara tarafsız yardım sağlayan Kızılhaç Hareketi‘ni tanıma fırsatı bulmuştu. Bu hareketten etkilenen Barton, önce Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nde gönüllü faaliyetlerde bulundu ve ardından Amerika’da böyle bir organizasyonunun olması gerektiğini düşünerek öncülük etmeye karar verdi.
Amerika’ya dönen Barton; yaptığı çalışmalar sonucunda 21 Mayıs 1881’de, günümüzde de faaliyet gösteren Amerikan Kızılhaçı‘nı kurdu. Kurucusu olduğu organizasyonunun ilk başkanlığını da üstlenen Clara Barton, Amerika’nın Cenevre Sözleşmesi’ni kabul etmesine yönelik çalışmalarda da bulunmuştur.
Barton’ın lobicilik çalışmaları üzerine, 1882 yılında çatışma bölgesindeki yaralıları ve sivilleri koruyan Cenevre Sözleşmesi kabul edilmiştir. Bu sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte Amerika Birleşik Devletleri, Uluslararası Kızılhaç‘a katılmıştır.
Clara Barton; yalnızca savaş zamanlarında değil, afet dönemlerindede yardıma hazır olacak şekilde çalışmalar yapmıştır. Ayrıca ilk yardım kitleri yaparak Amerika Ulusal İlk Yardım Derneği‘ni kurmuştur. Çoğu felakette sayısız yardım çalışmasında bulunan Barton, 1904 yılına kadar başkanlık görevini sürdürmüştür. “Kızılhaç bizim bir parçamızdır, kalıcıdır ve sağlam meşe gibi, yayılan dalları yine de ulusun refahını kuşatacak ve koruyacaktır” sözleriyle Kızılhaç’ın önemini vurgulamıştır.
Hayatını ve Kızılhaç’ın faaliyetlerini konu alan Kızılhaç’ın Hikâyesi kitabını yazan Clara Barton’ın ek olarak Kızılhaç Tarihi ve Barış, Savaşta Kızılhaç ve Çocukluğumun Hikâyesi adlarını taşıyan üç kitabı daha vardır.
Clara Barton Ardından
Clara Barton, 12 Nisan 1912 tarihinde Maryland’de bulunan Glen Echo’daki evinde hayata gözlerini yumdu. Ardında sayısız yardım faaliyeti bırakan hemşire Barton, günümüzde de faaliyet gösteren Amerikan Kızılhaçı’nın ilk başkanı ve kurucusu olarak anılmaktadır.
Clara Barton’ın evi, 1975 yılında bir kadının başarılarına adanan ilk ev olarak ulusal tarihi alan hâline getirilmiştir.
Kaynakça
- Redcross. “Clara Barton Hakkında“. Erişim Tarihi: 05.01.2024
- Piccotti, Tyler ve Biography.com editörleri. “Clara Barton“. Biography. Erişim Tarihi: 05.01.2024
- Britannica. “Clara Barton“. Erişim Tarihi: 05.01.2024
- Michals, Debra. “Clara Barton“. National Women’s History Museum. Erişim Tarihi: 05.01.2024
- Lineberry, Cate. “Clara Barton: İç Savaş Hemşiresi ve Tıbbi Öncü Hakkında 7 Gerçek“. History. Erişim Tarihi: 05.01.2024
