Charles Dickens Okumak İçin 6 Neden

1812 – 1870 yılları arasında yaşayan Charles Dickens, İngiliz edebiyatında Viktorian dönemin ve Sanayi Devrimi’nin önemli bir figürüydü. Romanları ve hikayeleri, 19. yüzyıl İngiltere’sinin yaşamına o kadar canlı bir şekilde tanıklık etti ki açıklayıcı yazıları ve duygusal gerçekçiliğiyle dönemin canlı bir belgesi haline geldiler. Sisteme (bürokratik engellere, mahkemelere veya yetimhanelere) boyun eğmiş alt sınıfların, yetimlerin ve kadınların hikayeleri, mevcut sosyal ve hukuki sistemde değişikliklere öncülük etmiş ve İngiltere’deki sosyal güvenlik ağının gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Dickens’ın gerçekçi ve yaşamla sıkı sıkıya ilişkili romanları olan Büyük Umutlar, OliverTwist ve Kasvetli Ev aynı zamanda kitle iletişimiyle rastlantısal bir şekilde örtüşmüş ve onun oluşumuna yardımcı olmuştur. Aslında Dickens’ın romanları modern romanların ilk örnekleriydi. Bu üretken yazarın ürettiği her şeye anında ve öyle büyük bir talep vardı ki bu talebi karşlamak için eserlerinin birçoğunu ayda bir bölüm halinde yayınladı. Dickens’ın yirminci yüzyılın ünlü, marka değeri olan yazarlarının öncüsü olduğu söylenebilir.

İngiliz alt sınıfının kasvetli dünyası hakkında yazmak Dickens için doğal bir şeydi. Çünkü çocukluğunda ezilmişliği ve yoksulluğu deneyimlemişti. İki kardeşini çocukken kaybettikten sonra ailesi Londra’ya taşındı. On iki yaşında, bir ayakkabı cilası fabrikasında kavanozları etiketlediği bir iş buldu. Bu iş ona ebeveynlerinin borçlular hapishanesine gönderildiği zamanlarda bir pansiyonda oda kiralayabilecek kadar para sağladı. Dickens yetişkinliğe geçtikçe hukuk kâtipliği, gazete muhabirliği ve o zamanlar ortaya çıkan dergi formatı için kısa öykü yazarlığı gibi çeşitli işlerde çalıştı.

Adı sıfata dönüşecek kadar silinmez iz bırakan çok az yazar vardır; “Shakespearean” William Shakespear, “Kafkaesque” Franz Kafka, “Shavian” Bernard Shaw’dan etkilenen eserleri anlatırken, “Dickensian” sıfatı gerçek dünyadan kopup gelen  ve acıklı yoksulluğu anlatan bir olguya dönüşmüştür. Kendi döneminde bu kadar etkili olmuş bir yazarın eserlerini okumak için öne çıkan sebeplerden bazılarını kısaca değinelim.

1) Eserleri Klasiktir

Bir romanın veya hikayenin klasik olarak değerlendirilebilmesi için eşsiz, yazıldığı dönemi tam anlamıyla yansıtan ve okuduktan sonra insanların hayata bakış açısında fark yaratacak kadar etkili olması en temel kriterler olarak kabul edilir. Dickens’ın 19. yüzyılda yazdığı eserler üzerinden geçen yüzyıllara rağmen büyük kitleler tarafından hala zevkle tekrar tekrar okunan eserler arasında yerini almıştır. İtalo Calvino’ya göre; “Klasikler, haklarında asla “okuyorum” sözünü değil, genellikle “yeniden okuyorum” sözünü işittiğimiz kitaplardır”. (Calvino, 11)

2) Olay Örgüsü Kusursuzdur

Dickens eserlerindeki olay örgüsünü tüm açılardan ele alıp, hiçbir şeyi şansa bırakmayacak şekilde kurgulamıştır. Okurken romanın veya hikayenin bir parçası gibi hissetmenizi sağlar. Mekan olarak genelde Londra’da geçen romanlarının hikayelerini halkın beğenisine uygun olarak oluşturmuştur. Eserlerinin toplumsal sorunları eleştiren yapıda olması sebebiyle çoğunluğun duygularına tercüman olmuştur. Aynı zamanda oluşturduğu olaylar silsilesi okuru romana bağlı tutar.

Mesela Müştererek Tanıdık kitabı Thames nehrinde intihar edenleri sandalıyla toplayan adam ve kızının hikayesi ile başlar ki, Dickens romanlarının genel bir özelliği olan akıllara kazınacak kadar çarpıcı başlangıçlarla başlamasına en iyi örnektir. İkinci bölümde ise olaylar ve karakterler tamamen değişir ve kendimizi bir sonradan görme birinin akşam yemeğini anlatan bir komedinin içinde buluruz. Ancak bölüm sonunda yemektekilerin büyük bir servete konacağı anda boğulan bir adam hakkında konuşmaları ile tekrar ilk bölüm ile bağlantı kuran bir gizem oluşur. Sonraki bölümlerde mirası bırakanın bir çöp toplayıcı olduğunu ve  mirasının emanet edildiği kişinin de eski hizmetkarı olduğunu öğreniriz. Bu şekilde birbirinden farklı hikayeler bir şekilde birbirine bağlanarak sürükleyici bir gizem hikayesi oluşturmuştur Dickens bu eserinde.

3) Karakterleri Etkileyicidir

Dickens’ın harika karakterler yaratma konusunda özellikli bir hüneri vardı. Bu da büyük ihtimalle yaşamının belli evrelerinde hikayelerindeki karakterler gibi yaşamasından ve bir şekilde yolunun kesiştiği kişilerin etkilerinden kaynaklanan hayat birikiminden beslenmesindendi.  Hikayelerini 1800’lü yılların ortalarında yazmış olmasına rağmen karaterleri o kadar hayatın içindedir ki onlardan birini komşumuz ya da iş arkadaşımız ile çok rahat özdeşleştirebilirsiniz.

Bir Noel Şarkısı‘ndaki Ebenezer Scrooge‘un cimriliği ile noel ruhuna uygun olmayan davranışlarının, gece evine ziyarete gelen üç hayalet ile 180 derece değişmesi gibi, önceden kötü olarak bildiğimiz kişilerin başlarına gelen kötü olaylardan sonra tamamen farklı bir kişiliğe büründüğüne tanıklık etmişizdir ki bu klişe bir çok film ve ya kitapta karşımıza çıkar. En bilinen eseri olan Olivet Twist‘teki Artful Dodger gibi çocuk olmasına rağmen hayatında yaşadıklarından dolayı bedeninde bir yetişkin ruhu taşıyan küçük adamlar her yerde karşımıza çıkar.

4) Eserlerinin Okuması Zevkli ve Kolaydır

Dickens eserlerinde betimleyici dili o kadar ustalıkla kullanır ki, okuyuculara karakterlerle aynı odada olup, aynı hisleri hissetirecek kadar gerçekçi bir okuma deneyimi sunar. Her ne kadar bu detaylı tasvir ve anlatım cümleleri okumak için biraz uzun yapsa da aynı oranda okuma deneyimini yukarı taşır.

Eserlerini haftalık bölümler halinde yayımladığı için her bölüm ayrı bir tat bir doku taşımaktadır. Hikayeleri uzun olmasına rağmen içerdiği kahramanları, ikincil karakterleri ve klişeleri ile o kadar hayata dairdir ki okuması hayatı yaşamak gibi akıcı ve sürükleyicidir ve her okumanızda bir başka detay bulmak mümkündür.

5) Hikayeleri Hayattandır

Bazen okuduğumuz bir kitap veya seyrettiğimiz bir filmin hikayesinin biraz eğreti durduğunu hissederiz. Çünkü hikayeyi anlatan aslında hikayeyi yaşamamıştır ya da bulunduğu yer, zaman, sosyal statü hikaye ile çok örtüşmediği için okuyucuya anlatmak istediğini aktaramaz.

Dickens’ın eserlerinde ise yaşadığı dönemin zorluklarını birebir deneyimlemiş, Londra sokaklarını adım adım gezmiş, bütün karakterlerle bire bir konuşmuş veya hikayeler onları yaşayanlar tarafından birebir anlatılmış birinin bilgeliği ve yaşamışlığını hissedersiniz.

6) Hikayeleri Aynı Zamanda Eğlenceli ve Gizemlidir

Her ne kadar çok bilinen eserlerinde dramatik hikayeler ve kahramanlar olsa da bazı romanlarında heyecan, komedi ve gizem öne çıkan öğelerdir. Müşterek Dostumuz eserinde sosyal sınıfların eleştirisini yaparken eserdeki sosyete arasındaki kumpaslar komik durumlara yol açmaktadır. Polisiye türünün ustası olan Edgar Allan Poe ilk eserlerini yayınladığı sıralarda, Dickens da bu türde çalışmaya başlamıştı. Kasvetli Ev romanında dedektif Bucket‘ı tanıtırken, ölümünden dolayı yarım kalan Edwin Drood’un Gizemi hala çözülmeyi bekleyen sorularla doludur.