Ceyhun Atuf Kansu, Türk edebiyatının değerli şair ve yazarlarından biridir. Tıp fakültesi mezunu olan Kansu hem hekimlik görevini yapmış hem de edebiyatımıza değerli eserlerini miras bırakmıştır.
Ceyhun Atuf Kansu Kimdir?
7 Aralık 1919’da İstanbul’da doğan Ceyhun Atuf Kansu’nun babası eğitimci ve Cumhuriyet Dönemi’nin ünlü siyasetçilerinden Nafi Atuf, annesi ise eğitimci Müfdale Hanım’dır. Doğumundan kısa bir süre sonra annesi vefat eden Ceyhun, 1921 yılında babasıyla birlikte Ankara’ya taşınır. Babası Nafi Bey burada Milli Mücadele’ye katılır. Ankara Gazi Lisesi’nde okurken ilk şiiri de okulun Filiz adlı dergisinde 1938 yılında yayımlanır. Arkadaşlarıyla bu dergide çalışır. Bunun ardından şiirleri İnkılapçı, Millet, Gençlik, İstanbul gibi birçok gazetede yayımlanır. Lisans eğitimi için İstanbul’a gelerek İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olur.
Tıp fakültesinde eğitimine devam ederken de edebiyatla olan ilişkisi hiç kesilmez. Ve bu dönemde ilk şiir kitaplarını yayımlar. Üniversiteyi bitirdikten sonra ise Ankara Numune Hastanesi’nde Çocuk Hastalıkları Uzmanı olarak çalışmaya başlar. Doktorluk yaptığı dönemlerde Altındağ Mahallesi’nde bir poliklinik açarak orada bulunan çocuklara sağlık hizmeti vermeyi amaçlar. Ardından kendi isteğiyle Tuhal’e gitmiş ve Tuhal Şeker Fabrikası çocuk doktoru olarak 11 yıl boyunca burada çalışır. Tüm bu işlerinin yanı sıra şiir yazmaya ve okurlarla buluşturmaya devam eder.
1959 yılında Ankara Şeker Fabrikası ve Şeker Fabrikası Şirketi Genel Müdürlüğü doktorluğu görevine başlar. Bu dönemde ise Ankara Radyosu’nda Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı gibi konulardaki konuşmalarıyla adını duyurur. 1969 yılında TDK Yönetim Kurulu Üyeliği’ne seçilir. Türk Dili Dergisi’nin yazı kurulunda görev alır ve son dört yılında bu görevini devam ettirir. TDK’de tıp terimlerine Türkçe karşılıklar bulmaya çalışır. Ankara Etimesgut Şeker Fabrikası’nda çocuk doktorluğu görevine devam ederken kalp yetmezliği nedeniyle ne yazık ki 17 Mart 1978’de hayata gözlerini yumar.
Edebi Kişiliği
Ceyhun Atuf Kansu, edebiyatla bağını hiç koparmaz. Gerek tıp eğitimi aldığı sırada, gerekse mezun olduktan sonraki çalışma hayatında edebiyata olan sevgisi ve eser üretme arzusu hep devam eder.
Gerçekçi bir kalemle şiirlerini yazar ve şiirlerinde ağırlıklı olarak ülke sorunlarını ele alır. Halk şiirinden esinlenir ve şiirlerini hece ölçüsüyle yazar. Halkın dilinden anlayarak acı, sevinç, özlem, yaşamın sorunları gibi konuları eserlerinde kaleme alır.
İlk yıllarında Gençlik Dergisi’nde yayımladığı ilk şiirleri Bir Çocuk Bahçesinde adlı yapıtını oluşturur. Bu şiirleri İnkılapçı Gençlik’te çıkanlar izler ve 3 yıl sonra ikinci kitabı Bağbozumu Sofrası basılır. Bu eserlerinde halk şiiri geleneğinden vazgeçmez. Doğa, çocuk ve yurt sevgisi gibi temalarda ilerler. 1940 – 1945 yılları arasında da eserleri Ülkü ve Millet dergilerinde yayımlanır. 1940’lı yıllarda filizlenen Yeni Şiir akımı içinde yer alır ve bir bakıma 1940 kuşağı şairi sayılır Ama Garipçiler’e olan uzaklığını bozmaz. Ankara’da Altındağ’da çocuklar için poliklinik açtığı dönemde Çocuklar Gemisi (1946) adlı kitabı raflarda yerini alır.
Tuhal’da görev yaptığı zamanlarda ise halkın sorunları ile ilgilendiği, yurdu ve yurt insanlarını betimlediği şiirlerden oluşan Yanık Hava (1951), Haziran Defteri (1955) ve Yurdumdan (1960) adlı şiir kitapları çıkar. 1960’dan sonra ise toplumcu gerçekçi şiirde başarılı eserler vermeye başlar. 1960’lı yılların ardından şiirlerini ve yazılarını toplumsal sorunlar ve Mustafa Kemal Atatürk’ün öğretisi üzerine yoğunlaştırır. Bu temaları Bağımsızlık Gülü (1965-1966 Yeditepe Şiir Armağanı), Sakarya Meydan Savaşı (1970 Behçet Kemal Çağlar Ödülü), Buğday Kadın Gül ve Gökyüzü gibi eserlerinde devam ettirir. Bu sırada da aldığı ödüllerle adından söz ettirmeye başlar.
Fakat Ceyhun Atuf yalnızca şiir türünde eserler kaleme almaz; hikaye, deneme, hatıra kitaplarının yanı sıra uzmanlık alanı olan tıp dalında da eserler verir. Hekimlikle ilgili eserleri ise 1951 ve 1961 yılları arasında yayımlanmış olan Anneler Soruyorlar, 1954 yılında basılan Tuhal Dolaylarında Çocuk Bakımı ve 1961’de yayımlanan Kasabalar ve Köylerde Çocuk Bakımı adlı kitaplardır. Çocuk kitapları arasından ise İyi İnsan Mehmet Ali ve Üvey Ana adlı eserleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından basılır.
Adnan Binyazar Ceyhun Atuf Kansu için “Ceyhun Atuf Kansu ozan olduğunca denemeci, denemeci olduğunca ozandır. Şiirde ve düzyazıda ortak üslup yaratmış tek yazardır…Halkçılık, Ceyhun Atuf’un şiirinde çok önemli kavramdır…Halk demek, hem düşüncesinin başlangıcıdır, hem şiirinin başlangıcıdır…Şiiri halk kaynaklarından beslenecek, halkının önünde bir şiir şavaşçısı olacaktır.” der.
Eserleri
Bağbozumu Sofrası (1944)
Bağbozumu Sofrası’nda adlı şiir kitabında, tıpkı Bir Çocuk Bahçesinde şiir kitabında olduğu gibi şair, doğa, çocuk ve yurt sevgisini işler.
Bir Çocuk Bahçesinde (1941)
Şu dizeler geçer Bir Çocuk Bahçesinde‘de:
“Çocuklar beni de alın içerinize,
Ben de güzel oyunlar oynamayı bilirim,
Çocuklar, imreniyorum şimdi size,
Yıllar oluyor ki kırıldı çemberim.
Ben de başımı avuçlarımın içine alıp,
Saatlerce havuzdaki balıklara bakardım,
Bana mendil sallayan Tanrıya gülüp
Konuşmak için yanına çıkardım.”
Buğday Kadın Gül ve Gökyüzü (1970)
Buğday, Kadın, Gül ve Gökyüzü’ndeki şiirler birbirini bütünler. Toplumcu bir bakış açısı ile yazdığı bu şiirler didaktik bir dille değil, lirik bir dille yazmış; benzetmeleri de yoğun olarak kullanır.
Ceyhun Atuf Kansu’nun Tüm Eserleri
Şiir:
- Bir Çocuk Bahçesinde (1941)
- Bağbozumu Sofrası (1944)
- Çocuklar Gemisi (1946)
- Yanık Hava (1951)
- Haziran Defteri
- Yurdumdan Şiirler (1960)
- Buğday Kadın Gül ve Gökyüzü (1970)
- Dünyanın Bütün Çiçekleri
Makale, İnceleme ve Denemeleri
- Tuhal Dolaylarında Çocuk Bakımı (1954)
- Anneler Soruyorlar (1959)
- Kasabalar ve Köylerde Çocuk Bakımı (1961)
- Tonguç’un Kitapları (1964)
- Atatürk Devriminin Temeli: Ya İstiklal Ya Ölüm (1964)
- Köy Öğretmenine Mektuplar (1964,TDK 1965 Deneme Ödülü’nü kazandı )
- Tonguç’un Kitapları (1965)
- Atatürkçü Olmak (1966)
- Balım Kız Dalım Oğul (yurt yazıları, 1971)
- Sevgi Elması (1972)
- Halk Önderi Atatürk (1972)
- Atatürk ve Kurtuluş Savaşı (radyo konuşmaları, 1969-1972)
- Devrimcinin Takvimi (1962)
- Cumhuriyet Ağacı (1973)
- Cumhuriyet Bayrağı Altında (1973)
- Dram Kaynağı Olarak Söylev (1980),
- Halk Albümü(der. Muzaffer Uyguner, 1994)
Çocuk Kitapları
- Sihirli Değnek (1941)
- İyi İnsan Mehmet Ali (Öykü, 1964)
- Tahir ile Zühre (halk öyküsü, Sevgi Elması adıyla. 1972)
- Bir Kasabadan Resimler (ö.s. 1991)
- Üvey Ana
- Güneş Salkımı (kitaplarına girmemiş yazı ve şiirler, ö.s. der. Muzaffer Uyguner, 1991)
Kaynakça:
1- Turkedebiyatı.org, Web https://www.turkedebiyati.org/sairler/ceyhun_atuf_kansu.html
2- Kompozisyon.com, Web https://kompozisyon.com.tr/ceyhun-atuf-kansu-hayati-eserleri-ve-edebi-kisiligi-kisaca/
3- Edebiyatvesanatakademisi.com, Web https://edebiyatvesanatakademisi.com/Icerik.aspx?a=/e/%C5%9E%C4%B0%C4%B0RLER/Cumhuriyet-D%C3%B6nemi-%C5%9Eairleri/Ceyhun-Atuf-Kansu-Hayat%C4%B1-Edebi-Ki%C5%9Fili%C4%9Fi/%C5%9Eahamettin-Kuzucular/80baa383-d2c1-4f58-b4d4-942db5b86934
