Psikoloji; bireylerin düşünce, duygu ve davranış ile ilgili süreçlerinin bütünüdür. Psikolojinin konusu; canlıların gözlem ve deney metotlarıyla incelenebilen davranışlarıdır dolayısıyla psikoloji biliminin temel konuları arasında duyum, algı, düşünce, davranış, duygu durumu, zihinsel süreç ve biliş gibi kavramlar yer alır.
Psikolojinin amaçları organizmaların (insan, hayvan, bitki) davranış, duygu, algı ve düşünme süreçlerini, bu süreçlerin altında yatan nedenleri, zihinsel yapısını anlayıp tanımlamaya çalışmaktır. Bunun için deney ve gözlem gibi metotlar kullanılarak gözlenebilen ve ölçülebilen davranışlar analiz edilir.
Psikoloji, organizmaları tek tek ele almanın yanında birbirleriyle olan etkileşimlerini de inceler. İnsanların özellikle fiziksel çevreleriyle olan etkileşimlerinin nedenlerine ve sonuçlarına da değinir. Çevresel psikoloji alanı da insanın okul, iş, doğa ve ev gibi bulunduğu birçok alandaki davranışlarını inceler. Çevre psikolojisi, bu mekanlara göre farklıları veya birbirleriyle olan iletişimi ve etkileşimi de açıklamaya çalışır.
Çevresel Psikoloji Nedir?
Çevre dediğimizde sadece kişiler, sosyal çevre akla gelir ama ele alınan aslında bunun dahası yani fiziksel alanı da içine alan kısımdır. Fiziksel çevre; yaşamımızı, davranışlarımızı, ilişkilerimizi ve bunların nasıl olabileceği konusunda düşüncelerimizi şekillendirir. Bu ilişki karşılıklıdır, yalnızca çevre kişiyi etkilemez; kişi de çevresini etkiler.
1960’lı yıllarda ortaya çıkan çevresel psikolojiden bahseden ilk psikolog Willy Hellpach’tır ancak yaptığı çalışmalar, çevresel uyaranların insan üzerindeki etkilerini incelemek üzerine olsa da bu çalışmaları sistematik araştırma olarak konumlandırılmamıştır.
Çevresel Psikolojinin İlkeleri Nelerdir?
Çevresel psikolojinin de kendine özgü ilkeleri bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Çevre, insan davranışlarını etkilerken insanlar da çevreyi şekillendirir. Bu çift yönlü etkileşim, çevre psikolojisinin temelini oluşturur.
- İnsanlar çevreyi sadece fiziksel özellikleriyle değil, aynı zamanda onu algılama ve anlamlandırma şekilleriyle de değerlendirir. İnsanların çevreyi nasıl algıladıkları, onların çevresel deneyimlerini ve tepkilerini doğrudan etkiler.
- İnsanlar yaşadıkları veya zaman geçirdikleri yerlere duygusal bağlar kurarlar. Bu bağ, bireylerin kimlik duygularını ve çevresel tercihlerini etkiler. “Yer bağlılığı” ve “yer kimliği” gibi kavramlar çevre psikolojisinde önemlidir.
- Çevre psikolojisi, insan davranışlarının çevre üzerindeki etkilerini anlamayı ve insanları daha sürdürülebilir davranışlara yönlendirmeyi amaçlar.
Çevresel Psikolojiye Derinlemesine Bir Bakış: İklim Psikolojisi
İnsanların belki de birçoğu, iklim değişikliklerini ve küresel ısınmayı deneyimlemediği için çok soyut görür ancak bunu yaşayan insanlar için bu konu acil ve çözülmesi gereken bir husustur. İleride olacağı kesin olarak bakılan bu sorunlara çözümler bulmalı ve araştırmalar yapmalıyız.
Ufak davranış değişiklikleri ile çözüme kavuşabilir, çevresel sorumluluk bilincimizi geliştirebiliriz. Bireysel yapacağımız bu değişiklikleri, toplumsal normlara çevirebilir daha etkili ve kalıcı hale getirebiliriz. İklim değişikliğiyle mücadelede sadece politik veya teknolojik çözümler değil, aynı zamanda insan psikolojisini anlamak ve bu doğrultuda davranış değişikliklerini teşvik etmek de kritik bir rol oynamaktadır. Kişilere sadece tehditleri göstererek değil; bu yolda yapılabilecek davranışları öğretebilir, konu hakkında herkesi daha bilinçli hale de getirebiliriz.
Doğal kaynakların biz insanların davranışları yüzünden hızla tükendiği bu dönemde çevresel psikolojiye daha çok yer verip ön plana almamız gerekiyor.
Kaynakça
Gürkaynak, İpek. “Çevresel Psikoloji: Doğası, Tarihçesi, Yöntemleri”. dergipark. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790135. 04.10.2024
“Çevre Psikolojisinin Alanı Ve İlkeleri”. kimpsikoloji. https://www.kimpsikoloji.com/cevre-psikolojisinin-alani-ve-ilkeleri/ . 04.10.2024
Kapak görseli: Web. 10.10.2024
