Yıllardır insanların çeşitli kostümler giydiği, evlerini balkabağı, mumlar ve çeşitli süslerle süslediği, “Şeker mi şaka mı?” diye evleri dolaşıp şeker topladığı Cadılar Bayramı’nın nereden geldiğini biliyor muydunuz? Meğer Cadılar Bayramı, pagan kültüründe insanları kötü ruhlardan uzaklaştırmak için yapılan bir çeşit festivalmiş!
Cadılar Bayramının Kökeni
Günümüzdeki haliyle Cadılar Bayramı, küçükten büyüğe çoğu insanın farklı tür eğlenceler ve partilerle kutladığı, 31 Ekim gecesinde sokaklara döküldüğü bir bayram olarak karşımıza çıkmakta. Ancak bayramın tarihine baktığımızda arka planda o kadar da basit veya eğlenceli olmadığını görüyoruz. Bayramın kökeni, Hristiyanlıktan da önceye dayanmakta.
Pagan Keltleri ile ortaya çıkan festival, dönemde Samhain Festivali olarak adlandırılmış ve her yıl Kasım ayının 1’inde, hasat zamanının bitişini kutlamak için gerçekleştirilmiştir. Her yıl aynı vakitte toplanan insanlar, bu festivalle birlikte yazın bitişini kutlamışlardır. Aynı zamanda yeniden doğuş anlamına gelen; evlilik ve ölüm törenlerinin düzenlendiği bu festivalden sonraki dönem kara kışın başlangıcını ifade eder. Ekim sonlanır, insanlar evlerine çekilir ve kışı bereketli geçirmek adına dualar edilir, dans etkinlikleri ya da ritüeller düzenlenir.
Festivalin tarih boyunca evrilerek Cadılar Bayramı haline gelmesinin, korkutucu unsurlarla donatılmış bir gün haline gelmesinin asıl sebebi yeniden doğuş kavramına dayanmakta.
Samhain Festivali
Bir inanıştır ki 31 Ekim’i Samhain Festivali gününe bağlayan gece, yaşayanlar ve ruhlar alemi arasında bulunan geçit zayıflamaktadır. Bu zayıflıktan yararlanan ruhlar bir geceliğine yaşayanların dünyasında dolaşır hatta insan gözüyle görülebilir derecede belirgin hale gelir. Bu inanış doğrultusunda insanlar, kendilerini kötü ruhlardan korumak için kimliklerini farklı kostümlerle gizler ve bu yolla onlardan saklanırdı.
Bu dönemde balkabağı da kötü ruhlardan kaçış yöntemi olarak kullanılmıştır. Evlerinin önünde ateşler yakan insanlar, kendi kanlarını akıtarak ritüel yaparlardı. Bu alışkanlıklar ve inanış doğrultusunda Samhain Festivali günümüzdeki Cadılar Bayramı anlayışına doğru evrilmeye başlamıştır.
Samhain ve Hristiyanlık
Bir Pagan festivali olan Samhain, Hristiyanlık ilkeleri ile uyuşmamıştır ancak insanlık tarihinde belli bir kesim tarafından kabul görüp benimsenerek yer etmiş büyük bir festivaldir. Dolayısıyla bu festivali tamamen ortadan kaldırmak gibi bir seçenek hiçbir zaman söz konusu olmamıştır.
Samhain Festivali’nin tamamen ortadan kaldırılamayacağının farkında olan Papa Gregory, festivalin adını değiştirerek Azizler Günü olarak ilan etmiştir. 31 Ekim Azizler Günü’nün bayram arifesi olarak kabul görerek All Hallows Eve adını almıştır. Halloween ismi de buradan evrilmiştir. Böylelikle Pagan kültürünün bir ürünü olarak ortaya çıkan Samhain, Hristiyanlık ile ortak bir bayram haline gelmiştir. Bütün bu kötü ruhlar ve şeytanlığa dair fikirler sonuç olarak cadılık ve cadılar ile ilişkilendirilmiştir.
Günümüzde özellikle Batı kültürü ile ilişkilendirilen bayram, İrlanda‘da yükselmeye başlamış ve İngilizlerin Amerika‘ya göç etmesiyle bu kıtada yayılıp tanınmaya başlanmıştır. Özellikle 19. yüzyılda, insanlar Cadılar Bayramı’nın modern halini oldukça andıran bir gelenek şeklinde benimsemişlerdir. Ekonomik durumu iyi olmayan insanların 1 Kasım’da ölülerine dua etmek amacıyla insanların kapısını çaldığı ve yiyecek istediği gelenek, Cadılar Bayramı anlayışı ile birleştirilmiştir. Modern döneme girilmesi ile birlikte bu gelenek “Şeker mi şaka mı?” haline evrilmiş ve bayramın ana unsurlarından biri haline gelmiştir.
Cümlenin şaka kısmı, günümüzde oldukça masum görünse de ciddi anlamda kötü şakaların yapıldığı bir geleneğe dayanmaktadır. İnsanlar bu günde tüm evleri mahvederek ortalığı karıştırmışlardır. Evlere yumurta fırlatmak gibi şakalar belirli bölgelerde yaygın hale gelmiştir. Ancak şakalar kontrol edilemez hale gelince yetkililer kapıları dolaşmaya başlayarak “Şaka ya da şeker” demenin daha uygun olacağına karar vermişlerdir. Böylelikle de evleri gezme durumu bir gelenek olmuştur.
Tarih boyunca korkutucu ya da rahatsız edici unsurlar barındırarak evrilen ve günümüzde popüler kültürün bir unsuru olarak karşımıza çıkan Cadılar Bayramı’nda evler süslenmekte ve bayrama uygun farklı konseptlerde eğlenceler düzenlenmektedir. Bu bayramın zamanla genişleyerek ticari bir unsur haline gelmekte olduğu da söylenebilir.
Kaynakça
- Oflaz, M. “Samhain Festivali: Cadılar Bayramı’nın Karanlık Geçmişi”, theMagger, October, 23, 2020, https://www.themagger.com/samhain-festivali-cadilar-bayrami/. Erişim tarihi: 05.07.2023
- Kırdök, Y. “Cadılar Bayramı’nın Kökeni ve Tuhaf Gelenekleri”, Arkeofili, October, 31, 2020, https://arkeofili.com/cadilar-bayraminin-kokeni-ve-tuhaf-gelenekleri/. Erişim tarihi: 05.07.2023
- Sevinç, Y. “Bir PAGAN Kutlaması Olarak Cadılar Bayramı: SAMHAIN”, Geekyapar, May, 4, 2020, https://geekyapar.com/tarih-konular/bir-pagan-kutlamasi-olarak-cadilar-bayrami-samhain/. Erişim tarihi: 05.07.2023
