Birçoğumuzun “White Rabbit” şarkısıyla tanıdığı, karşı kültür döneminde psychedelic rock’a öncü olan grup Jefferson Airplane, 1965 yılında San Francisco Körfezi bölgesinde Marty Balin, Paul Kantner, Jorma Kaukonen, Signe Toly Anderson, Bob Harvey, Jerry Peloquin, Jack Casady, ve Skip Spence tarafından kurulmuştur.
Grup, San Francisco’daki gruplar arasında anaakım başarıyı elde eden ilk müzik grubu olmuştur. Şarkılarını dönemin kültür seviyesinden etkilenip yapmamış, aksine bu kültürün rüzgarını estiren ve fırtınaya dönüştüren Jefferson Airplane, grubunun ta kendisi olmuştur ve 68 kültürüne hatırı sayılır katkılarda bulunmuşlardır.
Sürrealizmin ve ekspresyonizmin müzikteki izdüşümü denilebilecek olan psychedelic akım, 1960’ların ikinci yarısında karşı kültürü, pyschedelic rock müziğiyle etkilemişti. O dönemde yeni algı kapılarını açmak için aklın özgürleşmesinin peşinde olan hippiler, bunun uyuşturucu ile mümkün olduğunu savunmuşlardır. Kullanılan uyuşturucu ve lsd etkisiyle tribal aklın görünürlüğü resim ve müzikte bir akım haline gelmişti. Hippiler, seslerle bir melodi formunda sürrealizm ve ekspresyonizm tabloları üretirken Jefferson Airplane ise; bunu rock tarzında ve her zaman kalıcı olacak şarkılarla yapmıştır.
Jefferson Airplane, 1966 yılında ilk teklileri olan It’s No Secret adlı parçayı çıkarmış ve hem medyada hem de karşı kültür cenahında büyük yankı uyandırıp dikkatleri üzerlerine çekmişlerdir. İlk teklinin vokalistliğini Signe Toly Anderson yapmıştır. Andreson, şarkının çıkış yaptığı 1966 yılında doğum yaptığı için gruptan ayrılmıştır. Anderson’ın yerine Grace Slick gelmiştir. Grace Slick’in gruba dahil olmasıyla birlikte Jefferson Airplane grubunun kemik kadrosu oluşmuştur. Grace Slick (Vokal), Marty Balin (Vokal – Gitar), Paul Kantner (Vokal – Gitar), Jorma Kaukonen (Gitar), Jack Casady (Bas), Spencer Dryden (Davul) orijinal kadroda yer almıştır.
Grup 1966 yılında çıkış albümleri olan Takes Off’u piyasaya sürmüştür. İzleyen diğer albümleri ise: Surrealistic Pillow (1967), After Bathing At Baxters (1967), Crown of Creation (1968), Volunteers (1969), Bark (1971), Long John Silver (1972), Thirty Seconds Over Winterland (1973), Jefferson Airplane (1989)’dir. Çıkardıkları bu albümler içerisinde Surrealistic Pillow ve Crown of Creation albümleri kült olmuş, dönemin karşı kültür atmosferi ve grubun müzikal hattına örnek olacak başarılı çalışmalar olmuştur.
Jefferson Airplane, ilk performansını 13 Ağustos 1965’te San Francisco’daki Matrix gece kulübünde gerçekleştirmiştir. 1960’lı yılların en ünlü üç Amerikan rock müzik festivali olan, Monterey (1967), Woodstock (1969) ve Altamont’da sahne almışlar, ayrıca ilk Isle of Wight Festival’in afişinde grubun ismi en üstte yer almıştır.
Grubun müziklerinde gitar sürrealist tablolar çizerken vokalist Grace Slick sesiyle ‘psychedelic art’ın ruhtaki titreşimlerin devinimini yükseltmektedir. Grubun muhteşem melodilerine ek olarak vokal Slick’in muazzam sesi insanları adeta kendine çekiyordu ve dinleyen herkesi büyülüyordu. Ayrıca Slick’in fotojenik olmasından ötürü grup, medyada büyük bir yer bulmuştur. Muazzam sesli vokalist Grace Slick, müzikte aktif rol alma kararını da gruptan etkilendiği için almış ve o dönem evli olduğu Jerry Slick ve Jerry’nin kardeşi ile The Great Society grubunu kurmuşlardır. Ancak bu grup ile çok az kayıt aldıkları için Grace kendini düşünerek gruptan ayrılmış ve bu yüzden de evliliği tehlikeye girmiştir. 1966 yazında vokalistlerinin ayrılmasının ardından Jefferson Airplane, Grace’e teklif götürmüş ve Grace de bu teklifi kabul etmiştir. Ayrıca grubun ikonlaşmış şarkıları olan Somebody to Love ve White Rabbit şarkılarının yaratıcısı da Slick’tir. Slick grubun 1967 yılında çıkardığı “Surrealistic Pillow” albümüne bu iki şarkısını yeniden üreterek eklemiş bu albümle birlikte en ünlü gruplardan biri haline gelmişlerdir. O dönemde grubun gitaristi Paul Kantner ile birliktedir ve ikilinin bir kızları dünyaya gelmiştir.
Jefferson Airplane‘in sadece solisti değil her bir üyesi rock’n’roll tarihine bir şekilde imzasını atmıştır. Grubun bas gitarcısı Jack Casady, bir röportajında Jefferson Airplane’in diğer gruplardan ayrı kılan yanının lider eksenli bir grup olmadığını, herkesin eşit olduğunu söylemiştir. Ayrıca gruba dair alınan kararlarda her bir üyenin söz sahibi olduğu, maddi olarak da herkesin payının eşit olduğunu sözlerine eklemiştir. Müzikal olarak Jefferson Airplane’i diğer müzik gruplarından farklı kılan bir diğer özelliği ise her üyenin farklı müzikal alt yapılara sahip olması ve hiç kimsenin müziğin onları nereye götüreceğini bilmemesi ve bunu da çok düşünmemeleri olduğunu ifade etmiştir. Herkesin çok iyi şarkı yazarı olduğundan ve ortaya çıkacak olan işlerin hep sürprizlere açık olduğundan bahsetmiştir.
Jefferson Airplane ile aynı dönemde varlığını sürdürmüş müzik gruplarının neredeyse hepsi uyuşturucu kullanıyordu. Jefferson Airplane ismi de adeta uyuşturuculardan biri olan lsd ile bütünleşmişti. Deneysel müzikteki başarılarının sırrı grup üyelerinin felsefeye olan ilgisi ve uyuşturucu kullanmalarından kaynaklanıyordu. Yaratıcılıklarına etkisi olan uyuşturucu, grup içinde zamanla problem olmuştur ve bu nedenle grupta ayrılıklara sebep olmuştur. Orijinal grubun dağılmaya başlaması, çıkardıkları 5. albüm olan “Volunteers” ile başlamıştır. Grubun kurucusu Marty Balin ve davulcu Spencer Dryden’ın grupla birlikte çıkardıkları son albümleri bu albüm olmuştur. Jack Casady ve Jorma Kaukonen embriyonik blues grupları Hot Tuna ile ilgiliydiler. Paul Kantner ve Grace Slick gruba konuk ettikleri çeşitli müzisyenlerle “Blows Against the Empire” ve “Sunfighter” isimli albümleri çıkarmışlardır. Müzik tarzlarındaki bu bölünmelerden dolayı grup, Jefferson Straship ve Hot Tuna olarak 2’ye bölünmüştür. Orijinal kadro 1989 yılında “Jefferson Airplane” albümü için son kez bir araya gelmiştir.
“Surrealistic Pillow”, “Crown of Creation”, “Volunteers”, “Bark”, “Long John Silver” albümleri ile Altın Plak kazanmışlardır.
Surrealistic Pillow (1967)
Surrealistic Pillow, kendilerini müzik endüstrisine kabul ettirdikleri albümleri olmuştur. Bu albümle stüdyoda daha çok söz sahibi olmuş, kayıtlarda farklı tarzlar deneyerek daha özgün içerikler meydana getirmiştirler. Surrealistic Pillow, bir psychedelic klasiği olmuştur. Şarkı sözleri üzerine çok fazla düşmüşler, kayıtları stüdyo ortamında yaptıkları için de stüdyodaki hissiyatları şarkılara sızmıştır. Bu da albüme belli bir sound katmıştır. Haliyle şarkılar sound’un içine doğmuştur. Bu albüme vokalist Grace Slick dahil olmuştur. Ve onun iki hit şarkısı White Rabbit, Somebody to Love şarkıları da bu albümde yer almaktadır.
After Bathing at Baxter’s (1967)
After Bathing at Baxter’s, psychedelic rock’ın en saf ve en cüretkar halini yansıtır. Albümdeki Ballad Of You & Me & Pooneil şarkısı 1967 yılında The Billboard Hot 100 listesinde 42.sıraya yerleşmiş, ayrıca albüm 1968 yılında The Billboard 200 listesinde 17.sıraya yükselmiştir.
Crown of Creation (1968)
Crown of Creation, grubun çıkardığı dördüncü albümdür. Ticari açıdan Surrealistic Pillow albümünü geçememiş olsa da bir önceki After Bathing at Baxter’s adlı albümlerine kıyasla daha başarılı olmuştur. Bu albümdeki şarkılarında elektronik rock’a dair izler görebilir, bazı yerlerde bilim kurgu unsurlarına şahit olabilirsiniz. Crown of Creation, yayınlandığı dönemde Billboard Pop Listelerinde 6.sıraya yükselmiştir ve RIAA Altın Sertifikası kazanmıştır.
Volunteers (1969)
5. stüdyo albümleri olan Volunteers, devrimci ve savaş karşıtı sözlerinin yanı sıra küfürlü kullanımı nedeniyle tartışmalara yol açmıştır. Albümün orijinal adı aslında Volunteers of America‘dır ancak dini bir yardım kuruluşunun da adı olduğu için kısaltılarak Volunteers olarak piyasaya sürülmüştür. Albüm ayrıca orijinal grubun yavaş yavaş dağılmaya başladığının da bir işaretiydi. Çünkü, Marty Balin ve Spencer Dryden’ın grupla birlikte yaptığı son albüm olmuştur. Casady ve Kaukonen da enerjilerini birlikte kurdukları blues grupları Hot Tuna için harcıyorlardı. Slick ve Kantner de faklı müzisyenlerle başka albümler çıkardılar. Albüm birçok tartışmaya neden olsa da ticari bir başarı elde etmiştir. Bilboard albüm listesinde 13.sıraya kadar yükselmiştir ve yayımlandıktan 2 ay sonra RIAA Altın Sertifikası kazanmıştır.
Yazımızın sonuna gelmişken sizleri Jefferson Airplane‘in en çok dinlenen parçalarıyla baş başa bırakıyoruz. Müzikle kalın!
Kaynakça:
- t24.com.tr. “Psychedelic rockın öncüsü Jefferson Airplane”. Erişim: 28.04.2023. Web
- evrimagaci.org. “Jefferson Airplane”. Erişim: 29.04.2023. Web
- plakmecmuasi.com. “Jack Casady: ‘Benim neslim Woodstock’u hissetti, onu yaşadı”. Erişim: 29.04.2023. Web
- biyografi.info. “Karşıt Kültür”. Erişim: 29.04.2023. Web.
- filhakikat.net. “Kaosun İçinden Gelen Bir Akım: Psychedelia. Erişim: 29.04.2023. Web.
- peyzax.com. “Bir sanat akımı olarak Sürrealizm Ve Öncüleri”. Erişim: 29.04.2023. Web.
- sanatlaart.com. “Ekspresyonizm Sanat Akımı Nedir?”. Erişim: 29.04.2023. Web.
