Bir kitabı yazılı cümleleri olmadan da okuyabilir misiniz?
Hayal gücünüzün geniş ufuklarında kulaç atarken kitabın içeriğini oluşturan resimlerle kitabın cümlelerini kendiniz yazabilirsiniz. Wittgenstein’in de söylediği gibi “Dilimin sınırları dünyamın sınırlarıdır.” Cümleler kullanmadan çizilen resimlerle kalıplara bağlı kalmayan hikaye kitabı yazmak mümkün. Sözcükler olmadan resimleriyle öne çıkan kitaplara sessiz kitap ismi verilir. Çocuk edebiyatında önemli bir yeri olan sessiz kitaplar her seferinde okuyucusu daha doğrusu anlatıcısına, yepyeni hikayeler anlatma imkanı sunar.
Sessiz Kitap Nedir?
İçinde yazılı cümleler olmadan sadece görsellerle desteklenen ve hazırlanan sessiz kitaplar tüm dünya da oldukça etkili bir kategori iken Türkiye’de yeni yeni bilinirlik kazanan türler arasında.
Evrensel olan sessiz kitaplar herhangi bir dilin özelliklerini, ögelerini barındırmazlar. Yazılı kitaplarda cümleler belirli kalıp ve normlara tabi tutulurken sessiz kitaplarda çocukların kendi hikayelerini anlatma yetenekleri desteklenir. Böylece çocukların keşfedilmemiş uçsuz bucaksız düşleri dile dökülebilmesini mümkün kılınır. Çocuklarla olan iletişimde görsellik büyük bir önem taşır. Kendini sözcüklerle ifade etmek istemeyen veya kendini ifade etmede güçlük çeken çocuklar sessiz kitaplarla tanıştığında kendi sorunlarını kitapta yer alan görselleri kullanarak aktarabilir. Aynı zamanda sessiz kitaplarda sadece çizimlerin yer alması çocukların görsel hafızalarının gelişmesine de yardımcı olur.
Sessiz Kitaplar Ne Anlatıyor?
Çocuklar, kitap beğenme ve seçmede yetişkinlerin alışılageldik kalıplarına göre davranmazlar. Okuma yazma bilmeyen bir çocuk için anlatılan hikayeden çok resimlerin cezbedici olması merak uyandırır. Sessiz kitap okuyucusu olan çocuklar hikayesini başrolde kendine yer vererek ve kendi hayal gücüne dayandırarak anlatırlar. Böylece çocuklar kitabın hem okuyucusu hem yazarı olurlar. Kitabı okuyan çocuklarla birlikte şekillenen sessiz kitaplar okuyuculara okuma süresini kendi isteklerine göre belirleme imkanı tanır.
Sessiz Kitaplar Hangi Yaş Kitlesi İçin Uygundur?
En büyük faktörün hayal gücü olduğu sessiz kitapları okumak için bir yaş sınırlaması yapmak mümkün değildir. Her yaş grubunun bu kitapları okuyarak farklı kazanacağı farklı yetiler vardır. 0-3 yaş grubu için ebeveyn kendisi hikaye anlatarak çocuğun resimleri incelemesini sağlarken 3-6 yaş grubundaki çocuklar kendi hikayelerini kurgulamayı denerler. Sessiz kitaplar, 3-6 yaş kitlesi için sordukları soruların cevaplarını kendi hayal güçlerinde bulup gelişimlerini besleyebilecek bir unsur olarak görülür. Çocuğa kitaptaki görseller için sorular yöneltilerek çocuklar kitaba teşvik edilir.
Lampedusa Sessiz Kitaplar Kütüphanesi
Sessiz kitaplar dünyada oldukça ilgi çeken bir türdür. İtalya’da göçmen ve yerli çocukları bir arada dilin gölgesinde kalmadan buluşturmanın yolunun sessiz kitap olduğunu düşünerek, sessiz kitap kütüphanesi kurulur. Kütüphanenin bulunduğu yer alan Lampedusa, İtalya’ya bağlı olan Akdeniz adasıdır. Afrika ve Doğu’dan gelen göçmenler bu adada yaşar. Ada’da yaşayan göçmenler ve İtalyan halkının çocuklarının birlikte bir arada bir şeyler paylaşmasının ortak noktası olarak görülen dilin sınırsızlığını barındıran sessiz kitaplar kütüphanesi Uluslararası Genç İnsanlar İçin Kitaplar Heyeti tarafından kurulur.
Çocuk edebiyatında önemli bir yere sahip olan sessiz kitap sanatçıları fazla sayıda değildir. Sessiz kitaplar için yazardan çok çizer aktif rol oynar. Çizer, geniş hikaye kurgusuna kitapta çizimleriyle ifade eder. Dünya da bu sanatçılar daha fazla iken Türkiye’de sanatçılar yeni yeni bu kategoride ilerlemeye başlar.
Suzy Lee
Sessiz kitap sanatçılarından en ünlü ve en yaygın bilinen isimlerinden biri Suzy Lee’dir. Mesleği ressamlık olan Suzy Lee çocuk kitaplarına yaptığı resimler ile tanınıyor. Türkiye’de çevirilmiş eserleri olmakla birlikte en ünlü eseri “Eşsiz Sınır Üçlemesi” bulunur. Çizdiği kitaplarda her zaman ortadan bir çizgi olduğunu ve bunun çukur olduğunu belirten Suzy Lee bu çizgiden hareketle bir üçleme hazırlıyor. Bu üçlemenin kitapları “Ayna, Gölge ve Dalga” eserleridir. Türkiye’de verdiği röportajda kendini şöyle ifade etmiştir:
“Bazı hikayelerin kelimesiz daha iyi anlaşılabileceğine inanıyorum. Bu kitabı okumanın doğru yada yanlış yolu yok. Bence bu, sessiz kitabın bize verebileceği en güzel şey…”
Sessiz Kitap Önerileri
Bu kitapların anlatıcısı sizsiniz! Kitabın konusuna ve cümlelerine anlatıcısı karar verdiği için kitapların yayın ve kapak resimlerini görüyoruz. İçerikleri okuyanların hayal gücünden oluşur. Birkaç örneği beğeninize sunuyoruz.
- Dalga
Yazan ve resimleyen: Suzy Lee
Meav Yayıncılık
2. Gölge
Yazan ve resimleyen: Suzy Lee
Meav Yayıncılık
3. Ayna
Yazan ve resimleyen: Suzy Lee
Meav Yayıncılık
4. Şemsiye
Yazan ve resimleyen: Ingrid Schubert
Kuraldışı Yayınevi
5. Doğumgünü Hediyesi
Yazan ve resimleyen: Behiç Ak
Can Yayınları
6. Hediye
Yazan ve resimleyen: Guojing
Hippo Yayınevi
Çocukların hayallerini cümlelerle sınırlandırmayıp kendilerine ifade etmelerine fırsat sunan çocuk edebiyatı dalında ki sessiz kitap kategorisini okumanızı söylenti dergisi olarak tavsiye eder, bu kitapları okurlarla buluşturan yayınlara teşekkür ederiz.
Kaynakça:
https://t24.com.tr/k24/yazi/cocuk-edebiyatinda-sessiz-kitaplarin-gucu,3241
https://www.meav.com.tr/Soylesiler-Suzy-Lee.aspx
https://www.bilgiyayinevi.com.tr/cocuklarin-sessiz-kitap-okumasi-icin-7-guzel-neden
