Günümüz dünyasında insanlar, sürekli değişen koşullara adapte olmak için hayatı kaçırmama düşüncesiyle hareket etmekte ve telaş içinde durmaksızın yaşamaya çabalamaktadır. Zihin bir düşünceden bir diğerine atlamakta ve kişi, sürekli gidip gelmekte olan düşüncelerinin arasında kaybolmaktadır. Kendini dinlemekten ve kendisiyle zaman geçirmekten her geçen gün daha da uzaklaşmaktadır. Dünyaya yaklaşmaya çalışırken aslında kendisinden kopmaktadır. Kişi anda kalmak ve o anı bütünüyle deneyimlemek, hissetmek yerine geçmiş ve gelecek arasında gidip gelmektedir. Anın içerisinde olduğunu düşünse dahi aslında zihni sürekli hareket halinde olduğu için yaşamın tadını gerçekten alamamaktadır. Zaman zaman ”Durup düşüneyim.” demektedir fakat asıl yapması gerekenin düşünmeyi durdurmak olduğunu fark edememektedir. Boyama, tam da bu noktada devreye girer, kişi boyama yaparak ya da çeşitli sanat aktiviteleriyle anı yaşamayı öğrenebilir ve boyama yaparken düşüncelerinin akıp gitmesine izin verebilir.
Zihinsel Gürültüye Karşı Akışta Kalmak
Zihni sakinleştirmenin -sürekli tekrar eden kaygı verici düşünceleri azaltmanın- yollarından biri de boyama yapmaktır. Bu eylem, insanı çocukluğunda deneyimlediği gibi, zamanın nasıl geçtiğini anlamadığı bir hale sokar. Sadece tek bir eyleme odaklanılan, geri kalan her şeyin sessizleştiği, bütün gürültü ve kaosun arka planda döndüğü, anın içinde kaybolunan o günlere götürür. Boyama yaparken kişi sadece kalemini eline alır ve kağıttaki boşlukları renkleriyle doldurur. Akşam yemeğinde ne yiyeceğini, dün arkadaşının aslında söylemek istediği şeyin ne olduğunu, yarınki toplantıda neler yapması gerektiğini kafasında planlamaz. Tek yapması gereken boyamaktır, böylece boyama eylemine odaklanıp akışta kalır.
Akışta kalmak, başka hiçbir şey düşünmeden sadece o anda yapılan eyleme odaklanmaktır. Bu yüzden akış süresince zamanın nasıl geçtiği anlaşılmaz. Akış sırasında düşünceler, duygular, niyetler ve duyular aynı hedefe odaklanır ve bu da bütünleşmeye yol açar. Bir akış anından sonra kişi, sadece içsel olarak değil, diğer insanlara ve dünyaya karşı da öncekinden daha bütün hisseder. Kişi farklılaşıp bireyselleşmek yerine bütünleşme ile toplumla bağ kurmuş olur ve eğer yabancılaşma yaşarsa, bu durum akışa engel olur. Akışa engel olan durumlar, kişinin iyi duyguları deneyimlemesini azaltır. Bu nedenle bir kişinin hayatını mümkün olduğunca sık akış yaşayacak şekilde düzenleyebildiğinde, yaşam kalitesinin artmaya başladığı söylenebilir.
Renklendirme Terapisi: Kaygıyı Azaltmada Mandala Etkisi
Boyama sırasında akışta kalınarak zihinsel sağlık desteklenir. Bu noktada, sanat üretimi ve yaratıcılık aracılığıyla insanın iyi oluşunu destekleyen sanat terapisinden bahsedilebilir. Boyama yapmak, sanat terapisi yöntemi olarak kullanılabilir ve kişilere sanat terapisi ile meditasyonun unsurlarını birleştiren renklendirme terapisi önerilebilir. Renklendirme terapisi aynı zamanda bir kaygı azaltma yöntemidir. Renklendirme terapisinin amacı, kişilerin karmaşık şekilleri boyarken ”içsel diyaloglarını” askıya alma ve onları bazen hayatlarını kontrol edebilen olumsuz duygu ve düşüncelerin akışından uzaklaştıran bir etkinliğe derinlemesine katılmalarıdır. Örneğin kişiler mandala boyayarak rahatlayabilir; mandalalar, uzun süredir meditasyon nesnesi olarak kullanılan simetrik figürlerdir. Araştırmalar, mandala boyamanın kişileri bir tür akış haline sokarak dış dünyanın endişe verici unsurlarından uzaklaştırdığını ve kaygıyı azalttığını göstermektedir. Ayrıca mandala boyamanın, serbest boyamadan daha etkili olduğu gösterilmiştir. Çünkü mandala, önceden belirlenmiş sınırları ve şekilleriyle kişiye güvenli bir alan sunar. Oysa serbest boyamada kişi, ne çizeceğine ve nasıl boyayacağına karar vermek zorundadır. Bu belirsizlik durumu zihni dinlendirmek yerine yeniden bir kaygı oluşmasına neden olabilir.
Zentangle: Tekrarlayan Desenlerle İçsel Denge
Tıpkı mandala gibi, kaygı azaltıcı ve rahatlatıcı etkisi olan ve sanat terapisinde kullanılan yöntemlerden biri de Zentangle‘dır. Zentangle metodu, tekrar eden desenlerden oluşan bir meditasyon ve sanat uygulamasıdır. Mandala genellikle daire içinde yerleşmiş, simetrik ve geometrik bir düzene sahipken, Zentangle’da herhangi bir şekil zorunluluğu yoktur. Desenler içgüdüsel olarak küçük parçalara ayrılmış alanlara çizilir ve simetri şartı aranmaz. Herkes tarafından kolaylıkla uygulanabilen Zentangle, çizim ile meditasyonu birleştiren bir tekniktir. Bu sayede kişiler, hem yaratıcılıklarını ortaya çıkarabilir hem de zihinsel rahatlama ve odaklanma deneyimi yaşayabilirler. Daha kişisel ve içsel bir akış deneyimi yaratır; ayrıca tekrar eden görsel motifler, kişinin zihninde düzen ve denge hissi oluşturur. ”Merkezleyici” bir etki yaratarak kişinin kendisiyle bağlantı kurmasını sağlar ve içsel bütünlüğünü artırır. Tüm bu özellikleriyle, Zentangle sanat terapisi alanında kullanılabilir araçlardan biridir.
Sanat terapisi, kişinin günlük yaşamın karmaşasını anlamlandırmasına ve mükemmel kelimeleri bulmak zorunda kalmadan iletişim kurmasını sağlar, böylece kaygının yarattığı kaosu düzenlemeye ve sakinleştirmeye yardımcı olur. Bu nedenle, araştırmacılar konuşma gerektirmeyen terapilerin kaygısı olan bireyler için en uygun yöntemler olduğunu, çünkü konuşma sırasında ortaya çıkan benlik farkındalığını azaltmaya yardımcı olduklarını öne sürmüşlerdir. Bu yöntem, sözcüklerle ifade edilmesi zor olan olaylar veya durumlar için güvenli bir kanal sunar. Aynı zamanda, kişinin enerjisini karmaşık duyguları çözmeye çalışmak yerine, onları daha somut bir sanatsal forma dönüştürmeye yöneltmesine izin verir.
Her ne kadar renklendirme, mandala veya Zentangle uygulaması sanat terapisinin tüm unsurlarını içermese de, sanatsal ifade yoluyla ortaya çıkan derin bir odaklanma halini teşvik edebilir ve böylece insanların kaygı deneyimlerini azaltmaya yardımcı olabilir. Renklerin gücünü kullanarak boyarken düşünmek -sadece o anın kendisine odaklanmak- akışta kalmayı sağlar ve bu yolla sanat aracılığıyla zihinsel bir arınma sağlanır.
Zihninizi arındırmak, olumsuz duygu ve düşüncelerle aranıza mesafe koymak ve sanatın iyileştirici gücüne ulaşmak isterseniz boyaları elinize alarak hayatınızı renklendirmeye başlayabilirsiniz.
–
Kaynakça:
Csikszentmihalyi, Mihaly. Flow: The Psychology of Optimal Experience. Harper & Row, 1990.
Curry, Nancy A., and Tracy Kasser. “Can Coloring Mandalas Reduce Anxiety?” Art Therapy: Journal of the American Art Therapy Association, vol. 22, no. 2, 2005, pp. 81‑85. Web.
Kopeschny, Kristy A. The Phenomenological Experience of Zentangle® and the Implications for Art Therapy. 2014. St. Stephen’s College, Yüksek Lisans Tezi. Web.
Soylu, Emine. ”Alzheimer hastalarına uygulanan boyama etkinliğinin depresyon, anksiyete, stres üzerine etkisi.” Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, 2024. Web.
Öne Çıkan Görsel: Yapay zeka ile oluşturulmuş görsel. Kaynak: Gemini (2025). Prompt: ”Boyama eylemini gösteren huzurlu ve sakin bir sahil ortamı.” Web.
