Bordo’yu sevenler ve çok kullanırım diyenler burada mı? Bugün sizlere bordo renginin kelime geçmişinden, ve rengin tarihi gelişiminden bahsedeceğiz. Daha fazla merak ettirmeden hemen yazımıza geçelim! Bakalım bordo dilimize nereden gelmiştir?
Kelime Kökeni
Bordo kelimesinin kökeni, Fransızca’dan gelmektedir. Fransa’da şarap üretilen kentin adı olan Bordeaux kelimesinden gelen bordo, üretilen şarabın renginden dolayı Türkçe’ye bordo olarak geçmiştir. Bordeaux kelimesi “şarabına özgü koyu kırmızı renk” anlamında alıntı olarak kullanılmıştır. Bu kelime “Fransa’da bir kent” adlı özel isimden türemiştir. Bu özel isim aynı zamanda Latince’de Burdigala özel isminden dönüşmüştür.
Tarihte Bordo Kelimesi
Tarih boyunca bordo kelimesinin en eski kullanımı Cumhuriyet yıllarına kadar dayanmaktadır. 1945’te Cumhuriyet Gazetesinde şöyle bir cümle kullanılmıştır: “Onun bordo rengindeki spor mantosunu…” Bu cümle Cumhuriyet gazetesinde yazılı olarak kayıtlara geçmiş ve bordo kelimesinin kullanıldığı ilk yazılı kaynaktır. Fakat kelimenin kullanımı bundan daha öncesinde sözlü olarak veya gündelik hayatta da kullanılmış olabilir.
Osmanlıca Kökeni
Osmanlı Türkçesinde Arapçadan geçen “būrak” kelimesinin şekli kullanılmıştır. 20. yüzyıl başlarında Fransızca hali tercih edilmeye başlamıştır. Batı dillerinde ise 9. yüzyıldan beri görülmektedir. Kelimenin Farsçadan Arapçaya geçtiği düşüncesi hakkında ise tam net bir bilgi yoktur. Kelimenin Türkçe anlamı ise “kızıl ateş rengi, mora çalan kırmızı, şarap tortusu rengi” şeklindedir.
İtalyanca Kökeni
Tarih sayfalarında biraz daha geriye gitmek gerekirse, bordo kelimesi daha öncesinde İtalya’da da görülmüştür. İtalyanca’da “borda” olarak görülen kelime, 1680’lerde “geminin yanı” sözcük anlamından alıntıdır. Bu sözcük, Germence yazılı örneği olmayan “bordhaz” yani kenar kıyı sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcükte yine Germence olan “bordham” biçilmiş tahta, kereste kelimesi ile aynı kökten türemiştir. Germence sözcük Hint Avrupa ana dilinde yazılı örneği olmayan “bherdh” yani kesmek biçmek şeklinden dönüşmüştür.
Bordo Renginin İnsanlar Üzerindeki Etkisi
Aynı zamanda “tutku, zenginlik” anlamına da gelen bordonun, insan psikolojisi ve duygusu üzerinde farklı etkileri vardır. Bordo’nun etkisi, derinlik ve yoğunluğundan gelir. Aşkın ve tutkunun rengidir. Bu nedenle kişinin duygu yoğunluğunu artırır. Güçlü bir renk olmasıyla, dikkat çekmek için çok tercih edilir. Bu renk, insan zihninde güçlü ve iz bırakan bir etki bırakır. Bordo, tutku, enerji, güç gibi duyguları temsil eder diyebiliriz. Birçok alanda yaygın olarak tercih edilir, özellikle kadınların çok severek kullandığı bir renktir. Renk anlamını zenginlik ve derinlik göstergesinden alır. Asil bir renktir ve havalı bir duruşu vardır. Kaliteli bir görünüm katan renk, moda, iç dekorasyon, grafik tasarım gibi bir sürü farklı alanda sıkça kullanılmaya devam etmektedir. Renklerin anlamı kültüre göre değişiklik gösterebilir. Bordo’nun da her kültürde farklı bir anlamı vardır, ancak rengin güçlü ve etkileyici doğası her kültürde kabul edilir ve evrensel bir bilgidir. Özetlemek gerekirse bordo rengi, geçmişten bugüne modern hayatta ve insanların üzerinde, lüksü ve zarafeti temsil etmektedir.
Türk Edebiyatında Bordo
Son olarak edebiyatımızda ”bordo” kelimesiyle ilgili şöyle bir şiir bırakmak isterim.
Bir renk daha olmalı
Bir renk daha
Bordo gibi güzel
Mavi kadar saf ve temiz
Bir renk daha olmalı
İçinde seni bulduğum
Benim de olduğum
Emre Çakmak
Şiirde bordo kelimesi güzellik olarak nitelendirilir. Daha önce de söylediğim gibi bordo, asillik ve zarafetin sembolü bir renktir. Bu nedenle şiirde de güzellik ve derinlik anlamında kullanılmıştır. Ayrıca yine üstte yazdığım gibi, aşkın ve tutkunun rengi bordo, şiirde de yine aşkla ilişkilendirilmiştir. Kişinin kendini ve sevdiğini bulması da yine renklerin özel olması, her birinin kendi anlamı olması ve en çok da bordonun derinliğiyle ilişkilendirilir diyebilirim. Şiirin yazarı Emre Çakmak ile ilgili pek bir bilgi yoktur. Ancak kaynakça bölümünden giderek dikkate değer şiirlerini inceleyebilirsiniz. Okumanızı ve ziyaret etmenizi öneririm.
Kaynakça:
- ”Bordo”. Çağdaş Türkçenin Etimolojisi. Nişanyan Sözlük. Web. 29 Ekim 2024.
2. ”Bordo Kelime Kökeni”. Etimoloji Türkçe. Web. 29 Ekim 2024.
3. ”Bordo Renginin Anlamı”. Cemil Baskı Çözümleri. Web. 29 Ekim 2024.
4. Çakmak, Emre. ”Bordo Şiiri”. Antoloji.com. Web. 29 Ekim 2024.
