Peltast ve Hoplite, yaya Yunan askerleridir. Trakya kıyılarından ve Yunan şehir devletlerinden oluşturulan piyadeler, Klasik ve beraberinde Antik Yunan dönemlerinde tercih edilen ve oldukça başarılı askerler olmuşlardır. Trakya kıyılarından Yunan Savaşları’na uzanan Peltast ve Hoplite askerlerini bu yazımızda anlatmaya çalıştık. Keyifli okumalar!
Ciritle Silahlanan Piyade: Peltast
Peltast, ciritle silahlanmış ve hafif bir kalkan taşıyan piyadedir. Peltast terimi askerlerin taşıdığı hilal şeklinde ve genellikle hasırdan oluşan pelte adındaki kalkandan türetilmiştir. Kısaca peltast, cirit taşıyan, zırh giymeyen ve hafif kalkan taşıyan askerler için kullanılırdı. Bu askerler, Trakya çevresindeki Arkaik dönemde ortaya çıkmış ve paralı askerler olarak savaşmışlardır. Peltastlar kısa zamanda birkaç Yunan şehir devleti ordusunun olağan özelliği haline gelmiştir.
Askerlerin kalkanları, merkezi bir kayışla ya da sadece bir tutacakla taşınabilirdi. Kalkanlar hasır haricinde deriden de üretilirdi ve ahşap bir çerçeve üzerine gerilirdi. Ayrıca, Trakyalı peltastlar düşmandan kaçarken kalkanlarını sırtlarına astığı için yanlarında bir taşıma kayışı da bulundururdu. Bir peltastın temel silahı ciritti ve 1.25 ila 2.25 metre uzunluğundaydılar. İyi eğitimli bir peltast ciritini 25 metre hatta daha da uzağa fırlatabilirdi. Fırlatmaya yardımcı olmak için, peltast genellikle şaftın etrafına sarılan ve ilk iki parmağa ilmeklenen deri bir kayış kullanırdı.
Peltastların kullandığı dövüş tarzı Trakya’da ortaya çıkmıştır ve ilk Yunan peltastları Trakya kıyılarındaki şehirlerden oluşturulmuştur. Peltastlar genellikle tilki derisinden yapılmış Frig başlığını ve kulak kepçelerini içeren Trakya kostümü giymiş olarak tasvir edilmiştir. Ayrıca bu askerler çoğunlukla desenli bir tunik, açık kahverengi botlar ve parlak, geometrik bir desenle süslenmiş zeira adı verilen uzun bir pelerin giyerlerdi.
Ağır Silahlı Askerler Hoplite
Hoplite, MÖ 7. ila 4. yüzyıllar arasında Antik Yunan’da en yaygın ağır silahlı piyade tipidir. Bu askerler, Yunan şehir devletlerinin vatandaş-askerleri olarak ortaya çıkmıştır. Atina’da 18-20 yaşındakiler için zorunlu askerlik vardı. Ancak bir savaş sırasında 60 yaşına kadar tüm erkek vatandaşlar askere çağrılabiliyordu. Diğer şehir devletleri benzer bir politika izlemiştir. Bu durumda hoplite piyadelerinin profesyonel askerler olamadığı ve çoğu zaman yeterli askeri eğitimden geçememelerine neden olmuştur.
Bir hoplite piyadesinin başlıca silahları, uzun dişbudak ağacından bir mızrak ve kısa bir kılıçtır. Mızrağın uzunluğu ortalama 2,5 metre olmuştur. Askerler bronz ya da demir bir bıçak ve dört kenarlı bir uç takarlardı . Kılıç uzunluğu 60 cm geçmeyen düz veya bazen de kavisli bir bıçağa sahip demirden yapılırdı. Kuşkusuz birçok hoplite ekstra silah olarak bir hançer taşımıştır. Askerlerin korunması, tasarımı değişiklik gösterebilen ve genellikle tepeli olan başı, boynu ve de yüzü koruyan deri kaplı bronz bir miğfer ile sağlanıyordu. Ayrıca askerler bir korse veya göğüs plakası takardı. Bunlar deriden veya bronzdan yapılırdı. Daha sonra ağırlıktan tasarruf etmek için lamine keten yelekler giyilmeye başlanmıştır. Hoplite yaklaşık 80 cm ve 8 kg kadar ağırlığında büyük bir dairesel kalkan taşırdı. Bu kalkan, ahşap veya sert deriden yapılmış, bronzla kaplanmış ve sol kolun merkezi bir bant içerisine yerleştirilmiştir. Kalkan, kenarına tutturulmuş bir kayışla tutulurdu. Kalkanlar genellikle belirli tasarımları taşırdı. Bunların en ünlüsü Spartalı Hoplite’lerin taşıdığı ters “v” şeklinde olan kalkanlardır. O zamanlar tam zırhlı olan bir hoplite 20 kg ekipman taşırdı. Bu nedenle askerlerin iyi bir fiziksel eğitim almış olması da gerekliydi.
Kaynaklar:
- Charlotte Guillain, Greek Warriors, Oxford:Raintree, 2010.
- Konrad H. Kinzl, A Companion to the Classical Greek World, 2010.
- P. J. Rhodes, Çevirmen Oğuz Yarlıgaş, Antik Yunan’ın Kısa Tarihi, Alfa Yayıncılık, 2018.
- Cartwright, M. (2013, February 12). Peltast. World History Encyclopedia. Retrieved from https://www.worldhistory.org/Peltast/, erişim tarihi: 09.09.2021
