Beyaz Kelimesinin Kökeni Nedir?

Renklerin etimolojisi yolculuğumuzun bir diğer durağı olan “beyaz” kelimesinin etimolojisini gelin hep beraber inceleyelim.

Beyaz Kelimesinin Etimolojisi

Beyaz kelimesinin kökeni, Arapça byd kökünden türeyen bayad (beyazlık, beyaz olma, beyaz renk) sözcüğüne dayanmaktadır. Arapça abyad kelimesi, beyazın mastar hali olup sıfat olarak kullanımı Türkçeye özgüdür.

Saflık, temizlik ve barışın temsilcisi sayılan, hem göze hem de ruha hitap eden beyaz; edebiyattan mimariye, müzikten modaya kadar birçok alanda karşımıza çıkan bir renktir. Özellikle özel günlerde kıyafet seçimlerinde, bilhassa gelinliklerde sıkça tercih edilmesi zarafeti simgelerken; düğün ve açılış gibi etkinliklerde beyaz renkli güvercinlerin gökyüzüne bırakılması ise barış ve huzur gibi evrensel duyguların temsilcisi olmaktadır.

Türk Edebiyatında Beyaz

Aşkı konu alan şiirlerde sevgililer betimlenirken, sevgiliye duyulan sevginin saflığı ve temizliği anlatılırken beyaz sözcüğü sıkça kullanılır. Sevgilinin güzelliğini, zarafetini ve sevdanın masumiyetini anlatır. Türk edebiyatının ünlü şairleri tarafından da kimi zaman gerçek anlamıyla kimi zaman da metaforik yanıyla sıkça kullanılmıştır beyaz motifi. Bunlardan biri de Âşık Veysel‘in Yârin Beyaz Gerdanında adlı şiiridir:

“Yârin beyaz gerdanında
Türlü türlü haller gördüm
Sıralanmış her yanında
Yıldız gibi benler gördüm…”

Şair, şiirinde yârin teninin güzelliğinden bahseder. Bu beyaz tenin güzelliği onu öylesine büyülemiştir ki şairin türlü türlü hâller görmesine sebep olmuştur. Son satırdaki “yıldız gibi benler” sözleriyle de sevgilinin gerdanındaki benlerin yıldız gibi beyaz ışık saçtığını ima etmektedir.

 Mimaride Beyazın Yeri

Temizlik ve ferahlığı simgeleyen beyaz renk, geçmişten günümüze mimarinin de vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Özellikle minimalizm akımının büyük ilgi gördüğü günümüz dünyasında, sade ve düzenli bir görünüm elde etmek isteyenler tarafından gerek mobilya seçimlerinde gerekse iç ve dış mekân boyamalarında sıkça tercih edilmektedir. Özellikle ev tasarımlarında kullanılan beyaz renk, modern, temiz ve çağdaş bir görünüm sunmaktadır. Mimaride “beyaz alan” olarak isimlendirilen zengin beyaz boşluklar oluşturmak, alanın daha geniş ve ferah görünmesini sağlayarak zihnin de dinlenmesine yardımcı olmaktadır.

Moda ve Beyaz

Zarafet, temizlik ve masumiyet gibi pozitif hisleri çağrıştırması sebebiyle moda dünyasında da sıkça tercih edilir beyaz renk. Özellikle düğünlerde, yüzyıllardır gelinliklerin vazgeçilmez rengi olmuştur. Beyaz gelinliklerin içinde kuğu gibi süzülen gelinler, düğün ve nişan merasimlerinde zarafetin temsilcileri olarak öne çıkar. Beyaz, iş dünyasının da önde gelen renklerindendir. Kararlılığı ve istikrarı çağrıştırır. Özellikle iş görüşmelerinde tercih edilmesi, pozitif bir izlenim bırakması açısından doğru bir seçim olacaktır. Beyazın dengeleyici bir tabiatı vardır; içine karıştığı rengi daha açık bir tona dönüştürür. Bu yönüyle de giyen kişide sakinliği, ara buluculuğu ve adaleti çağrıştırır. Ayrıca, birçok renkten daha fazla ışığı yansıtmasıyla ayrışır ve bu da onu yaz mevsiminin vazgeçilmezi haline getirir. Yazın beyaz renkli kıyafetler tercih etmek, beyazın yansıtıcı özelliğinden faydalanarak güneşin bunaltıcı etkisinden korunmaya yardımcı olmaktadır.

Kaynakça

“Mimaride Beyaz Alanlar.” alyamimarlik.com. Web. Erişim tarihi: 30 Mart 2025.

“Renklerin Psikolojisi – Beyaz Renk Ve Anlamı.” kisiselgelisim.com. Web. Erişim tarihi: 30 Mart 2025.

“Beyaz.” etimolojiturkce.com. Web. Erişim tarihi: 30 Mart 2025.

Öne çıkan görsel: pinterest.com