Beden Olumlama Hareketi: Tektipleştirmeye Karşı Bir Direniş

Beden olumlama kavramı, her ne kadar günümüzde pozitif bir algıya sahip olsa da kısa zaman önce oldukça dışlayıcı ve zorlayıcı bir anlam taşıyordu. Bireyin, beden olumlama sürecinde benlik ve özsaygı gibi konularda gelişme göstermesi önemlidir. Kişi zihinsel olarak ne kadar güçlü olursa toplum tarafından yapılan tüm baskılara karşı dur diyebilir.

Beden olumlama hareketi aslında bir direniştir. Bir başkaldırıdır. Baskılara karşı ses çıkartmak, boyun eğmemektir. Herkes kendi bedeniyle ilgili kararları alabilir ve herhangi bir kalıba uymak zorunda değildir. Bu konuda öncelik kendimize sonra diğer insanlara saygı duymaktır.

Beden olumlama kavramının moda ile olan kesişimi hem kavramın devamlılığı ve baskının artması konusunda hem de bu algının değişmesi ve toplumdaki normların yıkılması konusunda oldukça büyük önem taşır. Yazının devamında bu konuları başlıklarla birlikte inceleyeceğiz.

Beden Olumlama Nedir?

Beden olumlama hareketini, her bireyin kendi bedenini sevmesi, kendine saygı ve şefkatle yaklaşması olarak ifade edebiliriz. Odağında, öz saygı ve öz kabul kavramları bulunmaktadır.

Beden olumlama yani body positivity kavramı, kulağa yeni bir kazanım gibi gelse de aslında hikâyesi çok eskilere dayanmaktadır. Bu hareketin ortaya çıkma tarihi olarak 1960 yılını söyleyebiliriz. Adını, New York Central Park’ta gerçekleştirilen “Büyük Beden Kabulü” adındaki, büyük bedenlere karşı ayrımcı tutum sergilenmesi durumuna karşın ortaya çıkan protestolardan alıyor. Başka bir kaynağı incelediğimizde de farklı bir hikâye ile karşılaşıyoruz. 1996 yılında, ABD’de yeme bozukluğu yaşayanların bilgilendirilmesini ve tedavi edilmesini amaçlayan, feminist aktivist örgütün kurulmasıyla başlamış olduğu söyleniyor. En başta kadınlar özelinde bir ayrımcılık yapılıyor gibi görünse de, günümüze yaklaştıkça ne cinsiyet, ne yaş, ne de herhangi başka bir özelliği ayırt etmeden bireyler üzerinde baskı oluşmasına neden oluyor.

Geçmişten günümüze oluşturulmuş toplumsal normların hepsine uygun olmak, başlı başına imkânsız bir durumdur. Tam da bu noktada eleştirel olabilmek, bu konuda ses çıkartabilmek, beden olumlama hareketi kapsamında bireyin kendisi için yapabileceği en önemli davranışlardan biridir. Önemli olan, toplum tarafından kabul görmek değil, önemli olan bireyin kendi kendini kabul edebilmesidir. Her bireyin, kendi hikayesi kendi yaşanmışlıkları vardır. Öncelikli olarak bunu anlamak gerekir.

Beden Olumlama Hareketine Marka Örneği : Victoria Secret

Günümüzde, beden olumlama kavramı oldukça önemli bir yere sahip fakat biraz daha geriye gittiğimizde şimdi ki kadar değer görmediğini söyleyebiliriz. Bunun sebebi olarak da okları moda sektörüne çevirebiliriz. Burada, beden olumlama hareketini moda sektörü üzerinden bir örnekle açıklayalım. İlk akla gelen örneklerden bir tanesi, Victoria Secret markası oluyor. 1995 ve 2000’li yıllarda yaptığı defilelerle büyük bir şöhrete sahipti. Defilelerdeki tasarımlar, toplum olarak ortaya çıkartılan güzellik normlarına uygun, hatta temsilcisi olarak da söyleyebileceğimiz mankenler tarafından sergileniyordu. Bu mankenler uzun bacaklar, bakımlı saçlar kısacası kusursuz diyebileceğimiz vücutlara sahiplerdi. Normlara tamamen uyan bu mankenler sayesinde ‘herkesin belli kalıplara dayalı, fiziksel özelliklere sahip olması gerek’ düşüncesi, topluma daha da nüfuz etmeye başlamıştı.

Marka, defilelerine devam etti fakat beden olumlama hareketinin de yaratmış olduğu büyük dalga ile işler sekteye uğradı. Toplum içinde, birbirinden farklı milyonlarca insan varken markanın tek bir hedef kitle belirlemesi yapılabilecek en büyük stratejik hatalardan biri oldu. Bu düşüş sebebiyle marka, showlarına ara verse de yeni çıkardığı koleksiyonlar tüm bedenlere hitap ediyor ve marka çekimlerinde farklı vücut tiplerine yer veriyordu. Defilelerine ara veren marka, 6 yılın sonunda 2024 yılında podyumlara geri döndü. Birden fazla, farklı vücut tiplerine defilesinde yer veren Victoria Secret, ne kadar çabalarsa çabalasın aklımızda her zaman markasıyla toplum üzerinde oluşturduğu sıfır beden, kusursuz vücutlar yani tektipleştirme algısıyla hatırlanmaya devam edecek.

Beden Olumlama Hareketi’nin Moda Sektörüne Etkisi

Beden olumlama hareketini modayla bağdaştırmak akla ilk gelen oluyor genelde ki bu da doğru olan diyebiliriz. Çünkü farklı olmanın, standart bedenlere uymuyor olmanın da güzelliğini, podyumlarda ya da markaların her beden için tasarladıkları o renkli kıyafetlerde görüyoruz. 2000’li yıllara kadar bir çok dev markanın (bu markalar arasında Michael Kors, Dolce&Gabbana gibi modaevleri bulunuyor) büyük beden için tasarım yapmıyoruz şeklinde oluşturdukları algı, yine kendileri tarafından yıkılmak zorunda kaldı.

Beden olumlama hareketinin getirdiği ses, sektörün yolunu tam tersi şeklinde büyük bir değişime soktu ve markalar da bu yolu takip etmek mecburiyetinde kaldılar. Güncel olabilmeleri ve tercih edilebilmeleri için beden ayrımı yapmamaları gerektiğini kavradılar. Kazanılan farkındalık ile hem podyumlarda farklı fiziksel özelliklere sahip mankenler görülmeye başladı hem de dev markaların çekimleri için mankenlerin bacaklarındaki selülitler, karın bölgelerindeki çatlaklar yani kısa zaman önce kusur olarak sayılan her şey gizlenmeden yayınlandı. En güzeli ve olması gereken hali de buydu.

Sosyal Medyanın Beden Olumlama Hareketi Üzerindeki Etkisi

Örnek olarak verebileceğimiz sosyal medya platformları arasında, Instagram ve Tiktok ilk sıralarda yer alıyor.  Bu mecralarda yapılan paylaşımların da etkisiyle, birey olarak toplumsal normlara uyum sağlamadığımızı ve bu yüzden de dışlanma, yetersizlik, beğenilmeme en önemlisi de kendimizi kabul edememe gibi pek çok olumsuzluğun ortaya çıktığını gözlemleyebiliriz. Bu olumsuzlukların bir sonraki adımı da anksiyete, depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları olabiliyor. Kısacası beden olumlama kavramı için sadece dış görünüşle ilgili olmadığını bunun yanında psikolojik olarak da etkilerini görebilme ihtimalimiz olduğunu söyleyebiliriz.

Bu etkinin son zamanlarda yıkılmaya başladığını görmekteyiz. Yine sosyal medyanın yaratmış olduğu etki, ınfluencerlar, ünlüler gibi topluma mal olmuş kişiler tarafından yapılan paylaşımlarla biraz da olsa törpülenmeye başladı. Paylaşımların, sosyal medya kullanıcıları tarafından devamlılık kazanması, bu sorunla karşı karşıya kalmış bireylerin yalnız olmadığını anlamalarına ve bu süreci en hafif şekilde atlatmalarına yardımcı olmaktadır.

Beden olumlama kavramı, her zaman dile getirilen bir konu olsa da son zamanlarda yapılan paylaşımlarla daha fazla önem verilmeye başlandığını söyleyebiliriz. Bu paylaşımlar, karşılıklı etkileşim ekseninde gerçekleştiği sürece amacına ulaşmış oluyor. Paylaşımlardaki söylemler de görsel içerikler de izleyicinin yalnız olmadığını ve kendi içinde, beden olumlama hareketi çerçevesinde edindiği problemi yansıtmalı. İzleyici, videoda bir mücadele görmeyi ister diyebiliriz. Bu sayede bireylerin, sosyal medya platformlarında kendi hikâyelerini ve mücadelelerini paylaşmaları empatiyi ve anlayışı teşvik etmiş oluyor.

Kimliği ya da bedenindeki çatlakları veya fazla kiloları sebebiyle, kimse normalin dışında olarak nitelendirilemez. Bu hareketin amacı da, bu düşünceyi değiştirme odaklıdır. Algıyı değiştirmek için yararlanılan sosyal medya platformlarının, beden olumlama hareketinin temel ilkelerini geniş kitlelere ulaştırmada etkili birer araç olduklarını söyleyebiliriz. Paylaşımların çoğu, beden çeşitliliğinin yargılanmadan kabul edilmesini ele almaktadır. Çatlaklar, selülitler ve farklı vücut ölçülerinin, bir önem teşkil etmediği anlatılmaya çalışılmaktadır. Önemli olanın bireyin kendi yolculuğu ve başarıları olduğunun altı çizilmektedir.

Önce kendimizi sevmeli, şefkatle ve büyük bir kabullenişle kendimiz için, sonra da bütün herkes için beden olumlama hareketinin destek verenlerinden olmalıyız. Söylediğimiz gibi, toplum tarafından kabul görmeye değil, kendi kendimizi kabul etmeye ihtiyacımız var.

Kaynakça