Bayeux İşlemesi (Bayeux Tapestry) (duvar halısı, nakışı, resimli örtü olarak da çevrilebilir) on birinci yüzyıl batı tarihinden ipuçları veren önemli bir sanat eseridir. 1066 yılında yaşanan Hastings Muharebesi sonucu İngiltere’nin Normanlar tarafından fethini betimler.
Nakış yetmiş metre uzunluğunda ve yaklaşık elli santim genişliğindedir ayrıca yetmişten fazla sahne bu nakışın üstüne işlenmiştir. Biz de bu yazımızda işlemeden kısaca bahsedecek, bazı önemli kısımlarını sizlere aktaracağız.
Nakışın Arkasındaki Hikaye, Hastings Savaşı
Öncelikle hikayenin nerede başladığına bakalım. Hastings Savaşı’nın sebepleri aslında Edward’ın bir varis bırakmadan ölmesi ile oluşmaya başlıyor. Bir sonraki kralın kim olacağı başlangıç sorununu oluşturuyor. Edward hayattayken Fransa’dan birçok Norman’ı İngiltere mahkemesine yerleştirir. Bu Normanlar, kendilerinden daha güçlü olan Saksonlardan hoşlanmazlar ve Saksonların varis seçimi daha önce de kendini cesaret yönünden ispatlamış olan Harold idir. Kendisinin kraliyet ile bir kan bağı yoktur fakat İngiltere tahtı için iyi bir seçenektir.
Fakat Normandiya Dükü William’ın tahtın kendisine ait olduğunu iddia etmek için iki sebebi vardır. Biri Kral Edward’ın tahtı zaten kendisine vaat ettiği diğeriyse Harold’ın daha önceden kendisini ziyaret ettiği (1064 veya 1065) ve tahtın ona ait olacağına dair söz vermesiydi. Harold bu iddiayı reddetmemiştir.
Harold kuzeyde ve güneyde iki tehlike ile karşı karşıyadır. Vikingler taht iddiasındalardı ve 1066da Yorkshire’a, askerlerini üstlerine sürdü. Onları yener yenmezse William’ın ordularının İngiltere’ye ayak bastığının haberini aldı. Askerleri çok yorgundu ama Harold için dinlenmeye vakit yoktu. William’ın ordusunun küçük olmasından yola çıkarak hiç beklemeden taaruza geçmeye karar verdi. Fakat Norman askerleri oldukça iyi eğitilmiş, iyi silahlandırılmış bir orduydu. Tarihçiler eğer Harold bekleseydi kazanabilirdi düşüncesini korurlar fakat Harold beklemedi, savaştı ve muharebe sırasında öldürüldü. William İngiltere tahtının artık yeni kralıydı.
Teknik Açıdan Bayeux İşlemesi
İşleme, savaşı bizlere kazanan taraf yani Normanların bakış açısıyla aktarır. Kaneviçe olduğu söylense de aslında bir duvar halısını andırmaktadır ve üzerindeki yazılar Latincedir. Nakışın üstünde ve altında hayvan figürleri görüyoruz. Hayvancılık veya savaştaki kovalamaca sahneleri olarak düşünebiliriz. Yünlü keten kumaş üzerinde parçalar halinde işlendikten sonra birleştirilmiştir. Önce arka dikiş tekniği ile ana hikaye oluşturuldu ve sonrasında şekillerin içi dolduruldu. İşlemedeki temel sıkıntı birden fazla kez restore edilmesi ve bu sebeple anlatıların otoritesinin şüpheli olmasıdır. İlk halinde toprak rengi, mavi ve yeşiller kullanılırken restorasyonlarda açık sarı ve turuncu renkleri de ilave edildi. Armacılık dönemde gelişmediğinden temsil edilen kraliyete dayalı simgeler mevcut değildir.
İşleme karşımıza ilk kez 1476’da Fransa’nın Bayeux kentindeki katedralin nefsini süslemek için kullanılmıştır. Orada, 1730’da en erken tam kopyasını yayınlayan Fransız antikacı ve bilgin Bernard de Montfaucon tarafından “keşfedildi”. Fransız Devrimi sırasında iki kez yıkımdan kıl payı kurtulduktan sonra, 1803-04’te Napolyon’un isteği üzerine Paris’te sergilendi ve 1871 (Fransız-Alman Savaşı sırasında) ve Eylül 1939’dan Mart 1945’e kadar (İkinci Dünya Savaşı sırasında) hariç, Bayeux’de sivil gözaltındaydı.
İşlemeyi Kim Yaptı, Yaptırdı?
İşlemenin kökenine dair iddialar fazladır. Bir iddia işlemenin William’ın eşi Matilda ve yardımcıları tarafından yapılmış olmasıdır fakat bu iddia hiç güçlü bir iddia değildir. Diğer iddia William’ın Bayeux piskoposu olan üvey kardeşi Odo’nun tarafından yapılmış olabileceği. İşlemede Kıyamet Kitabı adlı dini eserden referanslar olması bu ihtimali güçlendirir.
Video Önerisi:
The Bayeux Tapestry – Seven Ages of Britain – BBC One
https://www.youtube.com/watch?v=F8OPQ_28mdo
Kaynakça:
David McDowall: An Illustrated History of Britain
www.britannica.com
Bayeux Museum
