Bandwagon etkisi ilk kez bir seçim propagandası aşamasında ortaya çıkmıştır. Dan Rice adında bir palyaço, vagon arabasıyla ”bandoya katıl” çağrısı yaparak insanların dikkatini çekmiştir. İnsanların vagon arabasını takip etmesi ve takip eden insan sayının giderek artması ile başlayan bu davranış Bandwagon adını almıştır.
Bandwagon Etkisi Nedir?
Bandwagon etkisi, herhangi bir ürünün talep edilmesi sonucunda diğer tüketiciler tarafından o ürüne olan ilginin artması olarak tanımlanır. Karakaş (2017) ise bandwagon etkisini; ”sosyal ve siyasal ortamlarda, kişilerin çoğunluk görüşünü benimsemesi, başkaları yapıyor ya da inanıyor diye, kişinin de aynı şeyleri yapması, aynı şeylere inanması” olarak açıklamıştır.
Bandwagon etkisinde olan tüketiciler, girmek istedikleri ortamlara dahil olabilmek için kendi tutum ve davranışlarını değiştirmeye meyillidir. Bu sebeple tüketiciler, çoğunluk tarafından kullanılan ürünlere daha ilgilidir. Bu ürünler sosyal statü gruplarında yer ediniyor olmanın göstergesi olarak görülür. Bandwagon etkisindeki tüketiciler aynı zamanda lüks ürünlere sahip olmayı önemserler. Lüks ürünlere sahip olan tüketiciler aynı ya da benzer ürün markalarına sahip yüksek statüde olan tüketicilerle bir arada olmak ister.
Sürü Davranışı
Bandwagon etkisi, sürü davranışı olarak da tanımlanmaktadır. Sürü davranışı, insanların diğer insanlardan güçlü şekilde etkilenerek oluşturduğu sosyal durumlar ve davranışlardır. Sürü davranışı, aynı zamanda insanların çoğunluğun hareketlerine göre hareket ederek kendi mantıklarının dışında davranması olarak adlandırılır ve dürtüsel bir davranış olarak bilinir.
Duygusal dürtüler, insanların toplumda bilgi ve davranışlara yönelik ipucu aramasına ve kendi düşüncelerini çoğunluğa göre yönlendirmesine neden olabilir. Buna göre sürü davranışının oluşumunun, kişilerin diğer insanlardan etkilenmesiyle ve bulunduğu gruba ait olma isteğiyle oluşan dürtüsel zihinsel aktivite olduğu söylenmektedir.
Sürü davranışında kişiler ürün satın alma süreçlerini ve isteklerini diğer tüketicilerin ürünlere yönelik değerlendirmeleri ile şekillendirmekte ve kendilerine diğer tüketicilerin görüşlerini referans edinmektedir. Günümüzde çevrimiçi alışveriş esnasında kişilerin ürünleri deneme ve dokunma imkanının olmaması, bireyleri diğer tüketicilerin görüşlerine ya da farklı kaynaklardan ürün hakkında tüketici oylamalarına yönlendirmektedir.
Sosyal Kanıt
Sosyal kanıt teorisi, insanların kendi davranışlarını başkalarının deneyim ve davranışlarına göre şekillendirmesi olarak açıklanır. Teknolojinin hayatımıza girmesi ve dijital pazarlamaya geçişle gençler üzerinde etkisi güçlü olan influencerlar (etkileyici), yeni bir mesleğin temsilcisi haline geldi denebilir. Sosyal kanıt teorisi de influencer olan sosyal medya kullanıcılarının, şirketlerin ürünlerini tanıtmak ve pazarlamak için kullandıkları popüler bir stratejidir.
Markalar, özellikle sosyal medyayı aktif kullanan gençler arasında tüketiciler üzerinde etki oluşturmak için influencer gücünden faydalanmaktadır. Etkileyici pazarlama, özellikle gençlerin aktif kullandığı sosyal medya platformlarında daha etkilidir. Etkileyicilerin sosyal medya kullanıcılarında güven duygusu oluşturmaları tüketicilerin satın alma kararında etkili olmaktadır.
Online Satın Alma İsteği
Tüketiciler her kategoriden ürün satın alma aşamasında diğer tüketicilerin seçimlerinden etkilenip bandwagon etkisine kapılarak hareket etmektedir. Dijitalleşme ile birlikte çevrimiçi platformların kullanımında da artış görülmektedir. Tüketicilerin aldığı ürünler hakkında görüşlerini belirtmesi ve bu görüşlere kolay ulaşılabilirlik gibi faktörler online ürün satın alırken bandwagon etkisi ile hareket etmenin sebebi olarak görülür. Kişiler, satın alma aşamalarında tüketicilerin yorumlarını riski azaltan bir etken olarak algılamaktadır ve önerilere uymaktadır.
Ürün satın alma aşamasında risk ne kadar yüksek görünürse bandwagon etkisi ile hareket etme oranı o kadar yüksektir. Tüketici yorumlarıyla ürünlere olumlu geri bildirim yapılması, bireyleri sürü davranışına yönlendirilmektedir.
Kaynakça
Telli Yamamoto, Gonca. Gezmişoğlu Şen, Didem. Aydın, Samet. ” Bandwagon, Veblen ve Snob etkisinin çevrimiçi lüks ürün satın alma ve satma niyetine etkisi üzerine bir araştırma.” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(4), 2021.
Konak, Fatih. Civek, Funda. Özkahveci, Esra. ”Farklı Disiplinlerde Kavramsal Farklılaşma: Sürü Davranışı.” Business, Economics and Management Research Journal, 5(3), 2022
Özdemir, Sefa. Pirtini, Serdar. ” Online Satın Alma Sürecinde Sürü Davranışının Kaynak Güvenilirliğine Etkisi Üzerine Kavramsal Bir Çalışma.” Etü Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10,2022.
Korkmaz, İlknur. Dal, Nil Esra. ”Kıtlık Teorisi ve Bandwagon Etkisi Çerçevesinde Covid-19 Salgınının Tüketici Davranışı Açısından İncelenmesi.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(11), 2020.
İlhan, Eda.”Influencer Pazarlamasının duygusal Zeka Bağlamında Genç Tüketiciler Üzerindeki Etkileri.” Journal of Management Theory and Practices Research, 5(1), 2024.
Kapak görseli: Aposto.com
