Bağımsız Olmanın Kültürü: Amerikan Edebiyatının Popüler Temaları

Diğer toplumlara göre bu kadar yakın bir tarihte keşfedilen ve oluşmaya başlayan Amerika kıtasının kültürünü nasıl öğrenebiliriz? Bir toplumun kültürel geçmişini ve gelişimini en iyi anlamanın aracı edebiyattır. Multi-kültürel olarak adlandırılan Amerikan edebiyatının başlıca temalarına birlikte göz atalım.

Amerikan Edebiyatında Yol

Amerikan yolları, ülke içinde bir mikrokozmos, küçük bir evren oluşturur. Yolda olmak, bir arayışta olmak demektir. Bu arayış maddi veya manevi bir arayış olabilir. Yol boyunca kişi, çeşitli zorluklarla ve engellerle karşılaşır. Bu zorluklar ve engeller, kişinin karakterini geliştirebileceği gibi hikâyesinin sonunu da değiştirir. Peki yolda olmak Amerikanlar için neden bu kadar önemlidir? American frontier olarak bilinen Amerikan Vahşi Batısı, 17.yüzyılda ülke olarak Amerika’nın batıya doğru sınırlarını genişletmesidir. Bu da tarihi ve coğrafi olarak büyük bir önem taşır. Tarım ve ticaret olarak gelişirken Vahşi Batı efsaneleri de doğmuştur. Bunun yanında kovboylar ve Kızılderililer de hikâyelerde büyük rol oynar.

Yol temasını en iyi ele alan romanlardan biri Jack Kerouac‘ın 1957 yılında yayımladığı Yolda adlı romanıdır. Birbirinden tamamen farklı karakterlere sahip Sal Paradise ve Dean Moriarty yol boyunca yeni insanlarla tanışıp yeni deneyimler kazanırlar. Romanda karakterlerden biri olan yol, fiziksel bir yolculuğun yanı sıra ruhsal arayışı da temsil eder.

Yol temalı kitaplar listemiz için buraya tıklayabilirsiniz.

Amerikan Rüyası

Amerikan rüyası deyince günümüz medyasında Walk of Fame‘de isminin yazılı olduğu bir yıldıza sahip olma hayaliyle Los Angeles’a gidip Hollywood sokaklarında şöhreti kovalamak gelir akla. Peki Amerikan rüyası tabiri her zaman şöhrete ulaşma hayali midir? Amerika’nın keşfi ve kolonileşme ile birlikte yeni dünya kavramı ortaya çıkmıştır. Okyanusu aşıp yeni dünyaya göç etmek ve sıfırdan bir yaşam kurma fikri, Avrupa’da sınıf sisteminden kaçmak isteyenler için harika bir fırsat olacaktır. Bağımsız olma fikri üzerine kurulan Amerika, göç edenler için özgürlük, fırsat eşitliği ve yaşama arzusunu temsil eder.

F. Scoot Fitzgerald‘ın onu ünlü eden romanı Muhteşem Gatsby 1925’te yayımlanmıştır. İhtişamlı yaşam tarzı ve değişen toplumun eğlence anlayışı ile yazar okura Caz Çağı‘nı anlatır. Kitabın kahramanı Jay Gatsby’nin düzenlediği görkemli partiler, onun Amerikan rüyasına ulaştığını düşündürtür. Kitabın sonunda ise Amerikan rüyasının gözüktüğü gibi olmadığının eleştirisini yapan Fitzgerald, Amerikan rüyasının da yozlaşabileceğini bize gösterir.

Yakın dönemlerde yayımlanmış olmasına rağmen Muhteşem Gatsby’den daha farklı bir perspektife sahip olan John Steinbeck‘in Gazap Üzümleri adlı romanı, toplumun tamamen farklı kesiminde olan bir ailenin Amerikan rüyasına ulaşma yolculuğunu anlatır. Büyük Buhran dönemi etkisiyle ekonomik sıkıntılar yaşayan Joad ailesinin doğudan batıya göç hikâyesi, yukarıda bahsedilen yol temasını da işler.

Amerikan Edebiyatında Kimlik Arayışı

Bağımsızlıklarına düşkün Amerikalıların karakter gelişimleri her zaman mutlu sonla mı biter peki? Hayatlarının dönüm noktası olan ve bir hevesle çıktıkları yolda karşılaştıkları yokuşlar, virajlar, uçurumlar kişiliklerini büyük oranda etkilediğini söyleyebiliriz. Kaybolmuşluk hissi, onları bir yere ait olmak için harekete geçirir. Romantik dönemin yazarlarından biri olan Natheniel Hawthorne‘un Kızıl Damga adlı romanı bunun iyi örneklerinden biridir. Dönemin toplumsal normlarına karşı gelip kızı için mücadele eden Hester Prynne’ın hikâyesi, bireycilik dışında ahlak ve günah temalarını da inceler. Aynı dönemde yazılan ve yine Amerikan klasiklerinden biri olan Herman Melville‘in Moby Dick adlı romanında Kaptan Ahab’in kendini bulma mücadelesini intikam duygusu besler ve bu bir arayıştan ziyade takıntıya dönüşür. Hawthorne’un karakteri kişilik arayışını bütün zorluklara rağmen tamamlayıp kendini topluma kabul ettirmiş olsa da Melville’in karakterinin arayışı trajik bir son ile biter.

Amerikan Edebiyatında Yabancılaşma

Kişi, kendini bulmadan önce hissettiği toplumdan soyutlanma ve yabancılaşma hissi, Amerikan edebiyatında oldukça yaygın kullanılan bir temadır. Çevresindekilerle bağlantı kuramama ve topluma ait hissetmeme duyguları, toplumdan soyutlanma ve izole olma isteğini doğurur. Jack London tarafından yazılan ünlü Martin Eden romanında yukarıda bahsedilen kimlik arayışı teması oldukça yoğundur. Okurlarını “Hayallerine ulaştı, hak ettiği ve istediği sosyal sınıfa yükselebildi” diye düşündüren London, ters köşe yapıp Martin’in kendini bulma yolunda hayallerinin bile onu mutlu etmediğini, aslında “o” olmadığını gösterir. Başarısından tatmin olmayan Martin, bize Gatsby’i hatırlatır. Kendi elleriyle inşa ettikleri başarı hikâyeleri ruhlarını doyurmaz, hatta varoluşsal sancılar çektirir.

Amerikan edebiyatı, bireyin kendini arama ve toplumla yüzleşme hikâyesidir. Kimi zaman bir yolculukta, kimi zaman hayal kırıklıklarıyla dolu bir rüyada ya da yabancılaşmanın sessizliğinde yaşanan bu arayış, Amerikan kültürünün temelini oluşturur. Bağımsızlık tutkusu, yalnızlık ve mücadeleyle harmanlanarak her hikâyede yeniden şekillenir.

Kaynakça:

Ireland, Brian. “American Highways: Recurring Images and Themes of the Road Genre.” The Journal of American Culture, Vol. 26, No. 4, Dec 2003. web

American Literature: A Brief History of the Genre. Fully Booked. web

Öne Çıkan Görsel Linki