“Nihilist, hiçbir otorite karşısında eğilmeyen, ne denli saygın olursa olsun, hiçbir prensibi eleştirmeden benimsemeyen insandır.”
Turgenyev 19. yüzyıl Rusya’sında Avrupa uygarlığının ilkelerini benimseyen tek Rus yazar olarak anılır. O, eserlerinde Rus aristokratlarını ve aydınlarını eleştirmekte. Bu eleştirinin en iyi vücut bulmuş hali de Babalar ve Oğullar eserindeki Bazarov karakteridir. Şimdi bu ünlü esere daha yakından bakalım!
Sayfalar ilerledikçe ana karakterimizin gaddarlığını görmekteyiz. Evinde kaldığı Rus aydınlara saygıda kusur eden, aklından geçeni olduğu gibi, sansüre maruz bırakmadan dile getirir. Evin sahibeleri de her ne kadar başlangıçta sabırlı olsalar da bir zaman sonra onlar da Bazarov ile zıtlaşmaya başlarlar. Yakın arkadaşı Arkadiy ile konuşmasında da yine burnu havada davranışları görülür. Bazarov’u hocası olarak gören Arkadiy ise hareketleriyle onun gözüne girmeye çabalamaya devam etmektedir.
Hiç şüphesiz kendisinde duygu olmadığını iddia eden bu kişi tek kişi karşısında duygularını yaşar hatta duygularını ifade eder, edebilir. Anna Sergeyevna Odintsova onda hoş duygular uyandıran ve Bazarov’daki hoşlanma, aşık olma hissini uyandırmayı başaran tek kişidir.
Odintsova’nın dışında Bazarov’un başka bir kadınla da diyaloğu olur. O kişi de Avdotya Yevdoksiya Kuknişa‘dır. Kuknişa ve Odintsova arasında belirgin farklar vardır.
Odintsova ve Kuknişa Arasındaki Farklar
“Ve birleşsin dudakların benimkilerle
Ateşli bir öpücükte”
Yevdoksiya özellike feminen bir karakter olduğunu şu sözünden anlıyoruz: Kadınlara saldırıldığında kayıtsız kalamıyorum. Korkunç bir şey bu, korkunç. Ardından Bazarov, Arkadiy ve Sitinov ile aşk üzerine konuşmak istediğinde ise feminen, eğlenceye düşkün, namus üzerine düşünen, evliliğe dair tuhaf düşünceleri olduğundan emin oluyoruz.
Bazarov sert, katı ve ilklerine bağlı bir karakterdir. Dolayısıyla yaşamı lüks ve eğlence içinde geçen Yevdoksiya’ya karşı ılımlı bir tavır sergiler. Bazarov ona hitap eden ilkeleri, yaşama dair inandığı hiçliği Yevdoksiya’da göremez.
Ancak Yevdoksiya ile çok iyi anlaşan ama Bazarov ile arası çıkarcılığa dayanan ilişkisi olan biri vardır: Sitinov. Sitinov, Bazarov’un dikkat çekiciliğini, etkileyiciliğini bilir. Bu yüzden ona yakın durmaya çabalar. Tabii Bazarov dünyayı umursamadığı gibi Sitinov’un yaltaklanma çabalarını da umursamaz.
Kitapta Bazarov’u etkilemeyi başarmış tek kişi bir kadındır. O kadın da bir çiftlikte yaşayan, gündelik yaşamında bir düzene sahip biridir. Görece mesafeli davranmasından ötürü dünyada onun dikkatini çeken çok az şeyin olduğunu anlıyoruz. Odintsova, kendi ayakları üzerinde duran bir kadındır. Yaşamında bir şeyin yoksunluğunu hissetmez. Bu yönüyle Yevdoksiya’dan ayrılır ve Bazarov’un dikkatini çeker.
Bazarov yaşamda kendi ayakları üzerinde durmayı başarmış bu kadına tutulur. Onun yanında dururken psikolojik olarak zorlanır. Elbiseninin, ellerinin duruşu gözüne çarpar ve kalp atışı hızlanır. Bir ara Odintsova’nın da ondan hoşlandığını zannedip ona yakınlaşır ancak Odintsova’nın ona yakın gelen davranışlarını yanlış yorumlamıştır. Bu pişmanlıkla da Odintsova’nın çiftliğinden ayrılır.
Odintsova’nın yanından ayrılsa da ona dair tutkusunu tekrar görmekteyiz. Bunun en belirgin kanıtı da Arkadiy’in üvey annesini öpmesidir. Bazarov, Odintsova’nın etkisinde kalmıştır. Teni onun tenini aramaktadır. Bunu karşılamak içinse Feniçka‘yı öpmüştür.
Nikolay ve Pavel Petroviç Kirsanov’un Bazarov’a Bakışı
“Bizleri yöneten, yararlı olduğunu kabul ettiğimiz şeylerdir. Günümüzde en yararlı olan şey de yadsımaktır, biz de her şeyi yadsıyoruz.”
Nikolay Petroviç Kirsanov, Arkadiy’in babasıdır. Onu önemsemektedir. İkilinin arası iyidir. Hatta babasının Feniçka ile ikinci evliliğini yapmasını bile desteklemektedir. Pavel Petroviç Kirsanov da yeğeni Arkadiy ile iyi anlaşsa da Bazarov’un onu kötü etkilediğine inanmaktadır. Nikolay ise Bazarov’un kişiliğine biraz daha samimi yaklaşır ve abisi Pavel’in aksine daha ılımlı yaklaşır.
Pavel Petroviç’in gözünde Bazarov akıl dışı fikirlere sahiptir. Olana karşı nesnel bakışı Pavel’i rahatsız etmektedir. İkili arasındaki zıtlık kimi yerlerde söz dalaşlarına girer gibi olsa da ikilinin birbirine silah çektiği güne dek her şey tedirgin ilerler.
Düello için anlaştıklarında Bazarov da Pavel de kararlıdır. Pavel, kafasına koymuştur: Rus aydınını ayaklar altına alan Bazarov’u öldürecektir. Düello gününde ise işler beklenildiği gibi olmamıştır. Pavel ilk kurşunu atsa da isabet ettirememiş. Hemen ardından Bazarov onu bacağından yaralamıştır.
Yaralamanın hemen ardından Bazarov Pavel’e doğru koşmuş, bir hekim olarak yarasını kapatmaya başlamıştır. Bazarov’un güçlü ve üstün olmasına rağmen alçakgönüllülük gösterip düşmanı Pavel’in yarasını sarması Pavel’in Bazarov’a ısınmasına neden olmuştur. Bu olaydan sonra da Pavel ve Bazarov zıtlaşmaları bitmiştir.
Bazarov, nihilist ancak yaşamı anlamak için gerekli erdemlere ve bakış açısına sahip ölümsüz bir karakterdir.
Kaynakça
Turgenyev, İ. S. (2008). Babalar ve oğullar (29. basım). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Duello sırasında tedirgin oldum.