Arthur Anlatıları: Morgana le Fay

Edebiyat tarihinde çok az cadı, Morgana Le Fay kadar etkili olmuş ve aynı zamanda bu kadar yanlış anlaşılmıştır. Morgan kimi zaman büyülü Avalon adasının şifacı ve bilge yöneticisi, kimi zaman ise Kral Arthur efsanesinin baş düşmanı olarak karşımıza çıkar.

Mitolojide Morgan le Fey: Kökleri Nereden Geliyor ?

Morgan le Fay’in kökenleri Kelt mitolojisine ve erken halk anlatılarına kadar uzanır. Özellikle İrlanda ve Galler mitlerinde doğayla bağlantılı, gizemli, yarı ilahi kadın figürlerine sıkça rastlanır ve Morgana da sahip olduğu güçlerle bu peri, büyücü ve şifacı kadınların arasında yerini almıştır.

Adı “Morgan” ya da “Morgen” olarak geçen bu figürlerin suyla ve ölümle bağlantısı vardır. Örneğin İrlanda mitolojisindeki savaş tanrıçası Morrígan, Morgana’yla sık sık karıştırılır, bazı araştırmacılar Morgana’nın adının ve karakterinin bu mitlerden türediğini savunur. Kelt geleneklerindeki “diğer dünya” (Otherworld) inancı, Morgana’nın Avalon’la ilişkilendirilmesinin temelini oluşturur.

Vita Merlini: Şifacı Morgen

Morgana La Fey’ in kökleri Keltik ve İrlanda Mitolojisi’ne dayansa da onunla edebi anlamda ilk kez Geoffrey of Monmouth’ın Vita Merlini yazısında tanışıyoruz. Bu anlatıda Morgana bildiğimiz kötü cadı figürüyle değil Avolon’da yaşayan iyileştirme gücüne sahip ve büyü alanında bilge 9 cadıdan biri olarak karşımıza çıkıyor. Hem şekil değiştirme hem de uçma güçlerine sahip olan Morgen aynı zamanda cadıların arasında en güzel ve en zeki olandır. Vita Merlini eserinde Arthur, Mordred tarafından ölümcül bir şekilde yaralandığında kutsal bir yer olan Avalon‘a götürülür. Bu adaya hükmeden Morgen dokuz cadı kız kardeşin de lideridir. Arthur adaya getirildiğinde, Morgen vakit kaybetmeden iyileştirme becerilerini kullanarak Kral’ın durumunu stabilize eder. Arthur’un tamamen iyileşmesinin zaman alacağını belki de çok uzun süreceğini belirtir, Arthur’un şövalyeleri Morgen’e güvenerek Avalon’dan ayrılır ve Camelot’a döner.

Roman De Troje: Orva la Fée

Morgan’a dair bir sonraki kayıt, Benoît de Sainte-Maure’un yaklaşık 1155–1160 yıllarında yazdığı Roman de Troie adlı eserde karşımıza çıkar. Bu anlatıda Morgana hala güçlü bir büyücüdür fakat artık Avalon’un yöneticisi değildir ve rolü hükümdarının sevgilisine indirgenmiştir Bu tasvirinde, Morgan ”Orva la Fée” adında bir peri olarak şehrin düşüşünden hemen önce Truva Prensi Hektor‘u baştan çıkarır, ona ödül olarak muhteşem bir at sunar fakat Hector onun diğer girişimlerini reddedince intikamcı bir hâle bürünür.

Vulgate Döngüsü: Cadılığın Karanlık Yüzü

13. yüzyıl başlarında Fransız kaynaklarında ortaya çıkan Vulgate Döngüsü (ya da Lancelot-Grail Döngüsü), Arthur efsanesini genişleten ve karmaşıklaştıran önemli bir külliyattır. Bu metinlerde Morgana le Fay yalnızca büyülü Avalon’un şifacı kadını değildir aksine zamanla daha karanlık, daha entrikacı ve daha tehlikeli bir cadıya bürünür. Önceki anlatılarında Morgana’nın gücü iyileştirme ve iyiliğe yönelikken bu anlatıda gücü kötülük ve kıskançlıkla bağlantılıdır. Morgana, Kraliçe Guinevere ve onun yasak aşk yaşadığı Lancelot ile karmaşık bir aşk üçgenine sürüklenir. Guinevere’e karşı duyduğu kıskançlık öyle büyür ki bu ilişkiyi tüm Camelot halkına ifşa etmek için planlar kurar. Bu temada Morgana artık yalnızca büyülü bir figür değil, aynı zamanda stratejik ve manipülatif bir karakter olarak karşımıza çıkar.

La Mort d’Arthur: Bir İhanet Hikayesi

Bugün en çok bilinen ve popüler olan Morgana anlatısı, Thomas Malory’nin 15. yüzyılda yazdığı Le Morte d’Arthur adlı esere dayanır. Bu versiyonda Morgana le Fay, Kral Arthur’un üvey kız kardeşidir. Arthur’un doğumu, Uther Pendragon’un Cornwall Dükü’nün eşi Ygerna’ya tecavüz etmesiyle gerçekleşir. Arthur doğar doğmaz büyücü Merlin’e teslim edilirken, Morgana bir manastıra gönderilir ve orada büyücülük üzerine eğitim alır. Kral Urien ile ayarlanmış bir evlilik yapar ancak başka bir şövalye olan Accolon ile gizli bir ilişki yaşar. Morgana Accolon’un Arthur’un yerine tahta geçmesi için efsanevi kılıç Excalibur‘u çalar fakat başarılı olamaz. Anlatının devamında pes etmeyen büyücü bu kez Arthur’un savaşta aldığı yaraların iyileşmesini sağlayan kını çalar ve kralın korunmasız kalmasına sebep olur. Son savaşında ölümcül şekilde yaralanan Arthur’un ölümünde bu kının eksikliği büyük rol oynar, Morgana doğrudan Arthur’u öldürmese de bu hamleyle kralın sonunu hazırlayan kişilerden biri olur.

Morgan le Fay’in edebi yolculuğu yüzyıllar boyunca cadılık, kadın bilgeliği ve güçle ilgili toplumsal algıların nasıl değiştiğini gösterir. Bir zamanlar bilgeliğiyle ve zekasıyla öne çıkan şifacı, zamanla adı ihanetle anılan büyücüye dönüşür. Morgan’ın temsil ettiği şey kadınlara atfedilen gücün ve bilginin sonucunda duyulan korkudur. Morgan’ın yüzyıllara yayılan serüveni, edebiyatta mitolojik figürlerin durağan değil, yaşayan ve sürekli değişen yapılar olduğunu ortaya koyar.

Kaynakça: