Büyücü denince akla ilk gelen isimlerden biri Merlin‘dir. Ortaya çıkışından beri birçok mistik karaktere ilham olan Merlin, en iyi Arthur efsanesinde geleceği öngören ve Arthur’un kaderini çizen koruyucu rehber rolüyle bilinir. Ancak Merlin sadece bu rolden daha fazlasıdır: kâhin, bilge, danışman, geleceği yönlendiren, yarı iblis ve bir büyücü olan bu adamın gerçek kimliği konusunda birçok tartışma vardır. Merlin’in hikâyesi 6. yüzyıldan beri dilden dile aktarılan halk hikâyeleriyle başlayarak, daha sonra bu hikâyelerdeki kişilerden yola çıkılarak elde edilmiştir. Merlin’in gerçek kimliğine birlikte göz atalım!
Myrddin Wyllt
Birçok tarihçi Merlin‘in asıl gerçek kimliğinin Myrddin Wyllt olduğuna inanır. Myrddin Wyllt, Gal edebiyatında Gal dilinde yazılmış ve sağ kalmış en eski el yazısı olduğuna inanılan The Black Book of Carmarthen (Carmarthen’in Kara Kitabı) adlı eserde yer almıştır. 13. yüzyıldan olan bu kitap, Gal tarihini ve kültürünü düzyazı ve şiir şeklinde anlatır. Kitapta, Myrddin 6. yüzyılda Kral Gwenddoleu için bir ozandır. Ancak, Arfderydd savaşındaki dehşeti gördükten ve kralını kaybettikten sonra acı ve keder içinde Caledonian Ormanı‘na kaçar ve akli dengesini kaybetmeye başlar. Buradaki vahşi yaşam şartlarıyla hayatını sürdüren Myrddin deli, vahşi ve kehanet kabiliyeti kazanmış birine dönüşür. The Black Book of Carmarthen‘de bulunan Afallennau (Elma Ağaçları) adlı şiir, Myrddin’in kederine ve akli dengesindeki çöküşe daha yakından bir bakış sunar:
“Ölüm herkesi ziyaret ediyor; neden ben hariç? Gwenddoleu’dan sonra kimse beni onurlandırmayacak, hiçbir eğlence bana eşlik etmeyecek, hiçbir hoş kadın beni ziyaret etmeyecek.”
Aynı kitapta yer alan Oianau (Selamlar) adlı bölümde de delirmiş ve kehanet kabiliyetini elde etmiş Myrddin’in bir domuza karşı konuştuğu kısımlar yer almaktadır. 12. yüzyılda Monmouth’lu Geoffrey‘in Vita Merlini (Merlin’in Hayatı) adlı eserinde Merlin’in hayatının sonu kaleme alınmıştır. Bu eserde Merlin, doğrudan Myrddin’e bağlanmıştır: Merlin, yoldaşlarının ölümüne tanık olduktan sonra delirmiş bir kâhin olarak ormana kaçmıştır. Bu, tarihçilerin Merlin’in kimliğinin Myrddin olduğunu öne sürmesinde etken olmuştur. Merlin ve Myrddin isimleri dilin evrimiyle değişmiş ve neticede kehanet güçleri ön planda olan, krallara danışmanlık yapmış, mistik ve doğayla bir olan iki kişilik olarak ortaya çıkmıştır.
Taliesin
Myrddin en iyi ihtimalle Merlin‘in varlığının ilham kaynağı, hatta gerçek kimliğidir diyebiliriz. Ancak hem Merlin hem de Myrddin ile benzer özellikler taşıyan başka bir tarihî kişi bulunmaktadır: Taliesin. Myrddin gibi Taliesin de bir kâhindi, ancak buna ek olarak bir bilge ve şekil değiştiriciydi. Taliesin de Myrddin gibi 6. yüzyılda yaşamıştır; hatta The Black Book of Carmarthen kitabında Myrddin ile savaşları andıkları bir diyalog bile bulunmaktadır. The Tale of Taliesin (Taliesin’in Hikâyesi) Galler halkının geleneksel sözlü anlatımlarıyla ilk olarak 16. yüzyılda yazılmıştır. Hikâyeye göre, henüz Taliesin olmadan önce, Taliesin’in adı ilk olarak Gwion Bach‘tır ve kör bir adamın asistanıdır. Ceridwen adlı büyücü ise oğlu Morfan’ı çekici ve bilge yapmak için kazanında ilahi ilham iksiri hazırlar. Bu iksirin ilk üç damlası muhteşem bilgelik verecek ilhamı içerir ve geri kalanı en ölümcül derecede zehirlidir. İksirin hazır olması için bir yıl ve bir gün kaynatılması ve karıştırılması gerekir. Bu iş için kör adam ve asistanı Gwion gelir. Son gün, Ceridwen kazana göz kulak olması ve karıştırması için Gwion’u görevlendirir; ancak iksirden üç sıcak damla yanlışlıkla kendisine sıçrar ve böylece iksirin gücünü kendisi almış ve bilgeliği kazanmıştır. Bunu gören Ceridwen sinirlenir ve kaçan Gwion’un peşinden gider. Kaçıp kovalanırken ikisi de şekil değiştirip çeşitli hayvanlara bürünürler. En sonunda Gwion bir buğday tanesine, Ceridwen ise tavuğa dönüşür ve onu yer ancak yuttuktan sonra hamile kalır. Dokuz ay sonra doğan çocuk o kadar çekicidir ki Ceridwen ona zarar veremez. Bu yüzden onu bir sepete yerleştirip göle bırakır. Uzun süre sonra Elphin adında bir soylunun oğlu tarafından bulunur ve Taliesin ismini alır. Büyüdükçe bilge ve kâhin bir ozan olarak ismini tarihe yazar. Maelgwyn Gwynedd‘in suçlarını cezalandırmak için sarı saçlı, dişli ve gözlü bir yaratığın ellerinde öleceğini öngörür. Ancak Taliesin daha çok bir mit olarak kalmıştır ve Merlin‘in Taliesin’e bazı açılardan benzeyen Myrddin‘den gelmiş ve gelişmiş olduğu öne sürülmektedir. Ancak Taliesin’in aksine, Myrddin şekil değiştiremez ve büyülerle ilgisi yoktur; bu nedenle Merlin’in köklerinin biraz da olsa Taliesin’e dokunduğu akılda bulundurulabilir.
Ambrosius Aurelianus
Nennius, 9. yüzyılda Historia Brittonum (Britanya Tarihi) adı altında Britanya’nın tarihini anlatan bir kitap kaleme alır. Bu kitapta yer alan Ambrosius Aurelianus karakterinin gerçekte Kral Arthur olduğu öne sürülmektedir ancak bu eserde karşımıza ilk olarak bir kâhin olarak çıkmaktadır ve bu karakterin aynı zamanda Merlin‘in ortaya çıkışında da büyük bir etkisi vardır. Hikâye şöyledir: Britanya Kralı Vortigern‘in danışmanlık yaptığı bilge adamları vardır. Bu bilge adamlar ona herhangi bir savaşa tedbirli olmasını ve kendini savunabileceği bir kale inşa etmesini söyler. Bunun için uygun yeri bulduktan sonra orada inşaata başlanır ancak her akşam inşaat çöker. Kralın bilge adamları, inşaatın temelinin sağlam olması için Vortigern’e babası olmayan bir genç bulup orada kurban etmesini söyler. Bunun üzerine bu çocuk için arayış başlar ve en sonunda babası olmayan bir gence rastlanır. Bu genç Ambrosius‘tur. Kendisi Vortigern’e götürülür ve orada olmasının sebebini öğrendikten sonra bir kehanette bulunur. Kralın bilge adamlarına karşı çıkarak, toprağı kazarlarsa ne göreceklerini sorar ama cevap alamaz. Buna karşı kalenin sağlam durmamasının gerçek sebebini anlatır: toprağın altında bir havuz, havuzun içinde iki vazo, vazoların içinde çadır, çadırlara sarınmış iki ejderha olduğunu söyler. Biri beyaz diğeri kırmızı olmak üzere iki ejderha birbirleriyle savaş halindedir, kırmızı ejderha neredeyse yenilecekken gücünü toplayarak beyaz ejderhayı dışarı atar. Beyaz ejderha Saksonları, kırmızı ejderha ise Britanya halkını temsil etmektedir. Dedikleri doğru çıkınca Vortigern kendisinden etkilenir, aynı zamanda da ondan gözü korkar. Kendisinin Romalı bir konsolosun oğlu ve adının Ambrosius olduğunu açıkladıktan sonra, Vortigern bu alanı ona devreder ve kalesini inşa etmek için başka bir yer bulmaya koyulur. 6. yüzyılda Gildas adlı bir keşişin iddia ettiği gibi Ambrosius Aurelianus’un Roma kraliyetinin soyundan geldiğini ve Vortigern’e rakip olduğuna ya da Saksonlara karşı direnen ve savaşan gücüyle Kral Arthur’a dönüşmüş olduğuna inanılır. Ancak Nennius’un yazdığı hikâyenin bu kısmı ele alındığında, dönüştüğü kişi Merlin‘dir.
Kralların Danışmanı ve Kâhini Merlin
Merlin ismi, ilk olarak Monmouth’lu Geoffrey’nin kaleminden çıkmıştır. Prophithae Merlini (Merlin’in Kehanetleri), Historia Regum Britanniae (Britanya Kralları Tarihi) ve Vita Merlini (Merlin’in Hayatı) adlı eserlerinde bu ismi kullanan ve Merlin’e günümüzdeki yerinin temelini atan kendisi olmuştur. Ancak Merlin anlatısını ilk başlatan bu ünlü Orta Çağ yazarı değildir, ilhamlardan ve tarihî kişiliklerden yola çıkarak Merlin’i yazmıştır. 12. yüzyılda yazdığı Historia Regum Britanniae adlı kitabı, aslında Nennius‘un Historia Brittonum‘unun yeniden yazılmış versiyonudur. Geoffrey, Nennius’un kitabındaki Ambrosius Aurelianus karakterini kendi versiyonunda Myrddin Wyllt başta olmak üzere Taliesin ile birleştirmiştir ve o ismi Arthur‘un amcasına vermiştir. Karakterini ilk önce Merlinus Ambrosius, daha sonra yalın Merlin ismiyle yazmıştır. Ambrosius’un, tarihçi Nennius’un versiyonunda Arthur olarak bilinmesi ancak bu kitapta kendi hikâyesinin bir yere kadar Merlin’e uyarlanması ve kitapta Arthur’un amcasının aynı adla var olması bir akıl karmaşasına yol açmıştır. İki kitapta da karakterlerin hikâyeleri benzer başlar, ancak sonra Monmouth’lu Geoffrey, Merlin’in hikâyesini bir üst seviyeye taşır. Tıpkı Nennius’un yazdığı gibi Kral Vortigern kale kurmak ister ancak inşaat her gece yıkılır. Bilge adamlarının tavsiyesi üzerine babasız bir çocuk için arayış başlar; çocuk temelin altındaki ejderhalar hakkındaki bilge görüşünü anlatır. Bu çocuk Merlinus Ambrosius‘tur. Buradan itibaren bu çocuk artık Saksonlara karşı savaşan krala değil; büyücü ve yol gösterici kâhin Merlin‘e dönüşür. Bundan sonra krallara danışman olur. Hemen sonrasında hikâyesini durdurduğu, Merlin’in Kehanetleri adı altında Merlin’in öngördüğü; Nennius’un Historia Brittonum kitabında yer alan bazı olayların da içinde bulunduğu bir dizi kehanetin bulunduğu bir bölüm vardır. Böylece kâhinlik özelliği artık Merlin’e tamamen kazınmıştır. Hikâyenin geri kalanında Merlin, günümüzde bilindiği gibidir. Arthur’un kaderini öngören ve daima hatırlanacak bir kral olacak bu kaderin olmasını garanti eden büyücüdür. Örnek olarak, Merlin, Kral Uther Pendragon‘un aşık olduğu Igerna ile birlikte olabilmesi için sihriyle Uther’in şekil değiştirmesine yardımcı olur. Bu birliktelikten görkemli bir kral olacak Arthur doğar.
Merlin Anlatısının Hristiyanlaşması: İblisin Oğlu
Merlin‘in doğaüstü kabiliyetlerinin bir sebebi olmalıydı. Bu açıklamayı getiren ilk kişi Monmouth’lu Geoffrey‘dir. Historia Regum Britanniae kitabında Vortigern‘in adamları Merlin’in babasız olduğunu öğrenince, Merlin‘in rahibe annesi daha önce hiçbir adamla yakınlaşmadığını ancak ara sıra hoş bir genç adam kılığında bir varlığın onu ziyaret ettiğini, kucaklayıp öptüğünü ve en sonunda hamile kalmasına neden olduğunu söyler. Bu varlık bir iblis; bir karabasandır. Orta Çağ döneminde insanlar bu tür varlıkların kadınları hamile bırakabileceğine inanıyorlardı. Daha sonra Robert de Boron adlı Fransız şair de Merlin‘in hikâyesini Geoffrey’nin karakterinden yola çıkarak bir şiir kaleme almıştır. Boron’un bu eserinde, Merlin iblisler tarafından bir Deccal yaratmak amacıyla bir bakireden meydana getirilmiştir. Ancak Merlin’in annesi, doğurduktan sonra Merlin’i vaftiz eder. Böylece Merlin, şeytanî kimliğinden kurtulur ve plan bozulur. Bu da Merlin’in hikayesinin daha Hristiyanlaştırılmasına, kültürel ve dinî yapıya da uyum sağlamasına neden olmuştur. Daha sonra yazılmış Vulgate Cycle gibi eserlerde de Merlin’in geçmişi Robert de Boron’un kaleminden esinlenilerek bu şekilde işlenmiştir. Böylece, artık Merlin’in kötülükten gelen güçlerini iyilik için kullanması, onu ahlaki değerlere uyan dürüst bir kahraman büyücü olarak tarihe yazmıştır.
Kaynakça
”Who Was Merlin The Great, Really? Here’s The History.” NationalGeographic. Web. 06.09.2024
”Merlin.” WorldHistoryEncyclopedia. Web. 08.09.2024
”Was Merlin a Real Person? The Disputed Origins of the World’s Most Famous ‘Wizard.”’ IrishMyths. Web. 11.09.2024
”Merlin.” Ancienttexts.org. Web. 11.09.2024
”The Dialogue of Myrddin and Taliesin.” Ancienttexts.org. Web. 11.09.2024.
”The Story of Merlin and the Demons Who Made Him.” Medievalists.net. Web. 12.09.2024
”Merlin and His Prophecies.” Crystalinks. Web. 13.09.2024
”The Life of Taliesin the Bard.” Bbc.co.uk. Web. 15.09.2024
”Appletrees.” Ancienttexts.org. Web. 17.09.2024.
”Greetings, Little Pig.” Ancienttexts.org. Web. 17.09.2024
”What are Merlin’s Prophecies?.” Medievalists.net. Web. 17.09.2024
