İtalya’nın güneyinde yer alan Apulya (orijinal ismiyle Apulia veya Puglia) kıyılarında ortaya çıkan bu proje, plastiklerin doğada kapladığı alan konusunda farkındalık yaratıyor. Bir proje olarak başlatılsa da aslında şu anda sanal bir müze hâline geldi ve her geçen gün bu müzenin eserleri ne yazık ki genişlemeye devam ediyor.
Proje sahibi Enzo Suma, Brunella Giovara ile gerçekleştirmiş olduğu röportajı şu sözlerle tamamlamış: “Deniz intikam alır ve çöplerimizi yüzümüze tükürür”. Bir doğa bilimci olan Enzo Suma’nın bu sözleri eğer yeteri kadar gerçekçi gelmiyorsa, yazının devamını bekleyin. Ve gördüklerinizin sınırlı bir alandan çıkarıldığını unutmayarak bunun gibi milyonlarca plastik atığın geri dönüştürülmeksizin doğayı kirlettiğini hatırlayın.
Müzenin Kuruluş Amacı
Türkçeye Arkeoplasti olarak çevirebileceğimiz Archeoplastica sanal müzesi, temellerini 2018’de plajda bulunan bir sprey kutusundan alıyor. Paslanmış olsa da etiket fiyatının rahatlıkla okunabildiği bu sprey şişesi, 1960’lardan kalmaydı. Arkeoloji esintisi de tam olarak buradan geliyor. Geçmiş yıllardan kalan bir kalıntının keşfini anlatan bu süreç, modernize edilerek plastik nesnelere uyarlanmış. Bu projede güzel olan detay ise farkındalığı en üst düzeye ulaştırabilmek amacıyla, her bir nesne fotogrametri tekniğiyle 3D versiyonları oluşturulmuş ve sergilenmeleri için bir sanal müze oluşturulmuş.
Müzeler temel olarak yalnızca geçmişi anlatmakla yetinirken, Archeoplastica bununla sınırlı kalmayarak geçmiş ve gelecek arasında bir köprü kuruyor. Bu köprü de “bugünü” temsil ediyor. Bu köprü ne kadar çok plastikten oluşursa o kadar dayanıksız olur. Ve geleceğimiz de bir o kadar tehlike altına girer.
Projenin oluşturulma amacı, insanların plastiğin neden olduğu deniz kirliliği konusunda daha bilinçli olması ve bu doğrultuda plastik kullanımına yönelik bilinçlenmeleridir. Yaşadığımız gezegene karşı daha saygılı bir yaşam tarzının benimsenmesi için bir araç hâline getirilmesi ise projenin bir diğer amacıdır.
Plajlardan Müzeye: Plastiklerin Hikâyesi
Hepimiz biliyoruz ki yediğimiz yemekten içtiğimiz suya kadar her tarafımız mikroplastikler tarafından sarılmış durumda. Örneğin yukarıda yer alan görseldeki plastik eser, 1960’lardan kalmadır ve aslında bir şişedir. Ayrıca, eğer bir ürün/nesnenin üzerinde barkod varsa bu, o ürün/nesnenin 1980’in ikinci yarısında üretildiği anlamına gelmektedir. Eğer ki barkod yerine doğrudan ürün/nesneye yapıştırılan bir etikete sahipse bu da en geç 1970’lerde üretildiği anlamına gelir. National Geographic’in verilerine göre 2050’ye geldiğimizde, okyanuslardaki toplam plastik sayısının toplam balık sayısını geçeceği öngörülmektedir.
Enzo Suma, plastiği kötüleştirerek bir çeşit şeytanlaştırma amacının olmadığını ifade ediyor. Aslında plastiğin doğru kullanıldığı zaman oldukça yararlı bir madde olduğunu da ekliyor. Ancak plastiğin doğada beş yüz yılı aşkın bir süre bozulmadan kalabilmesine kıyasla, genellikle tek kullanımlık ürünlerde kullanılması çelişki yaratıyor.
Archeoplastica’da Sergilenen İlginç Eşyalar
Yıllar içerisinde plajları gezdikçe Enzo Suma, birbirinden ilginç nesnelerle karşılaştığını söylüyor. Bunlar arasından en ilginci şüphesiz ki takma diş. Deniz kenarında karşılaşmayı en son beklediğimiz nesnelerden birisi olmaya aday. Buna yönelik Suma, denizden her şeyin gelebileceğini söyleyerek ne bulacağınızı asla bilemeyeceğinizi ifade ediyor. Belki de işin bağlayıcı kısmı da budur, ne dersiniz?
Enzo için bir diğer ilginç keşif ise şemsiye uçları olmuş. Plajlarda şezlonglar eşliğinde güneşten korunabilmek amacıyla kullanılan şemsiyeler, kuma sağlam bir şekilde dikilebilmesi için sivri uca sahip bir parçaya ihtiyaç duyar. Çoğu zaman ise bu parçayı göremeyiz. Şemsiyenin gövdesine sonradan takılabilir olması nedeniyle kolayca kaybolan bu parça, dalgalar iade edene kadar denizde süzülmeye devam eder.
Archeoplastica Bize Ne Demek İstiyor?
Sanal müzede yer alan her plastik nesnenin ambalajından tutun da şekline kadar çoğunu yakın geçmişte görmüş olma ihtimaliniz yüksek. Her bir plastik nesne, üretildiği dönemin koşullarını yansıtarak kendi hikâyesini anlatıyor bizlere. Bu hikâyeden çıkarmamız gereken ders ise bugünümüze etkisi ve geleceğimizin ne tür bir tehlikeye girdiğidir.
Sergilenen plastik eserler, birtakım estetik kriterler çerçevesinde sınıflandırılmıştır. Ayrıca orijinal kullanım amacına göre de çeşitli gruplamaların yapıldığı sergide yalnızca nesnelerin plastik olmaları değil, müzede sergilenmeye uygunlukları da göz önünde bulundurulmuştur. Özetle bu sanal müzede sanat ve çevre farkındalığının buluşması sergileniyor dememiz mümkündür.
Archeoplastica bizlere, çevre kirliliğinin çok boyutlu olabileceğini ve bu boyutlardan birisinin de deniz kirliliği olduğunu hatırlatmaya çalışıyor. İnsanların eskisinden daha fazla farkındalık sahibi olmaları ve tüketim alışkanlıklarını düzenlemek adına çağrıda bulunuyor.
Sürdürülebilir Gelecek İçin Neler Yapabiliriz?
Günümüzde çözüm olarak plastik yerine cam veya kâğıt kullanımını teşvik eden çalışmalarla karşılaşıyoruz. Ancak bunların her koşulda plastiğin yerini tutması ne yazık ki mümkün değildir. En basit örnekle plastik pipetin yerine kâğıt pipet kullanımı uzun vadeli bir kullanım seçeneği değildir. Plastiklerin bütün kullanım alanlarında yasaklanması gerekmez. Uzun ömürlü ve tamamen geri dönüştürülmeye uygun bir şekilde üretilen plastikler, zaman geçtikçe tek kullanımlık plastik ürünlerin yarattığı kirliliği büyük oranda azaltacaktır.
Elbette tek seçenek bu değil. İnternet ortamında alanında uzmanlarca çeşitli önerilerle karşılaşıyoruz. Ancak insanların bir kısmı, Taylor Swift‘in özel uçağı ile atmosferi zehirlerken bizlerin kullanacağı cam su şişesinin doğaya nasıl katkı sağlayacağı konusunda ciddi manada karamsarlık yaşamakta ve bu nedenle tüketim alışkanlıklarını önemsememekte. Bu durumu göz önünde bulundurursak yapılması gereken öncelikli çalışma, tüm dünyada insanların bilinçlendirilmesi ve motivasyon kazanmalarını sağlamaktır. Tıpkı totalitarizmde olduğu gibi bireyselleşmenin önemsizleştirildiği günümüzde insanlar “sadece benim yapmamla hiçbir şey değişmeyecek” düşüncesine bürünerek harekete geçmekten vazgeçiyorlar. Oysa ki büyüklerimizin de dediği gibi, herkes kendi kapısının önünü süpürürse her bakımdan çok daha temiz ve adil bir dünyada yaşamamız mümkün. Şimdilik, bu yalnızca bir hayal.
Kaynakça
“Archeoplastica, ciò che il mare ci restituisce con gli interessi”. Globalist, 17 Temmuz 2025. Erişim 31 Ağustos 2025.
“Mostra Archeoplastica”. Green Loop Festival, 9-11 Mayıs 2025. Erişim 31 Ağustos 2025.
Grescoe, Taras. This museum is trash – Literally. National Geographic, 16 Aralık 2022. Erişim 31 Ağustos 2025.
“Gli oggetti più strani trovati in spiaggia”. Archeoplastica, 4 Mayıs 2021. Erişim 31 Ağustos 2025.
“Archeoplastica Exhibition”. Museum Omero, 22 Ağustos 2024. Erişim 31 Ağustos 2025.
Öne çıkan görsel: National Geographic
