Antik Yunan kültürü, modern Batı toplumunun temellerini oluşturan birçok felsefi ve kültürel fikri barındırır ve bu fikirlerden bazıları özgürlük ve cinsellikle ilgilidir.
Özgürlük, Antik Yunan kültüründe çok önemli bir kavramdı. Antik Yunanlılar, insanların kendi hayatlarını yönetme hakkına sahip olduklarına inanıyorlardı. Bu, bireylerin düşünce ve ifade özgürlüğünü de içeriyordu. Antik Yunan’da, özgürlük sadece siyasi bir kavram değildi; aynı zamanda sanat, felsefe ve edebiyatta da büyük bir önem taşıyordu.
Antik Yunan’da Özgürlük Anlayışı
Antik Yunan’da özgürlük anlayışı, modern zamanlardaki özgürlük anlayışından farklıydı. Özgürlük daha çok ahlaki bir kavramdı ve kişinin kendini kontrol etme yeteneği ile ilişkilendiriliyordu. Özgürlük; insanların kendi kararlarını verebilme, kendilerini ifade edebilme ve bireysel haklara sahip olmaları anlamlarına geliyordu ve bu özgürlükler, toplumsal sorumluluk ve disiplin ile dengeleniyordu. Sadece yurttaşlar arasında geçerli olan bu özgürlük, bireylerin toplumda kendilerine ve diğer insanlara zarar vermemesi şartıyla kabul ediliyordu. Kadınlar, köleler ve yabancılar gibi diğer gruplar için özgürlük kavramı farklı ve daha kısıtlıydı.
Antik Yunan’da kadınların özgürlüğü sınırlıydı ve erkeklerle aynı haklara sahip değillerdi. Kadınlar genellikle ev işlerini yapmak, çocuk doğurmak ve büyütmek gibi geleneksel işler ile görevlendirilirken; erkekler siyasi, ticari ve sosyal hayatta daha aktif rol oynuyorlardı. Bu kavram diğer toplumlarla kıyaslandığında kadınlara daha çok hak tanırken; ülke içinde de farklılıklara sahip olabilmekteydi. Örneğin Sparta’da kadınlar; erkekler gibi spor yapmak, eğitim görmek ve hatta evlenmeden önce cinsel ilişki yaşamak gibi bazı özgürlüklere sahipti ve Sparta dışındaki Antik Yunan toplumlarında kadınlar daha sınırlı haklara sahipti.
Kadınlar genelde evlilik yaşamı boyunca erkeklerin kontrolü altındaydı ve toplumsal yaşamda erkeklere bağımlı olarak yaşamak zorundaydılar; oy kullanma hakları yoktu, eğitim ve politikaya katılım gibi konularda engellendiler. Bununla birlikte, Sparta’da kadınlar bazı özel fırsatlara sahipti. Örneğin, bazı üst düzey kadınlar özellikle Mısır’la ticari ilişkilerde bulunuyorlardı ve bu kadınlar siyasi ve ticari kararlar üzerinde etkili olabiliyorlardı. Buna ek olarak, bazı ünlü kadınlar da felsefe, edebiyat ve sanat alanlarında başarılıydılar; ancak bu kadınların sayısı oldukça azdı ve genel olarak Antik Yunan toplumunda kadınlar, erkeklerin gölgesinde kalmaya mahkûm edilmişlerdi.
Antik Yunan’da Cinsellik Anlayışı
Cinsellik, Antik Yunan kültüründe önemli bir yer tutardı. Antik Yunanlılar, cinselliği doğal bir eylem olarak görüyorlardı ve cinsellik hakkında açıkça konuşmaktan çekinmiyorlardı. Bu tutumun bir getirisi olarak erkeklerin, kadınların ve hatta genç erkeklerin cinselliğine açık bir şekilde atıfta bulunan birçok edebi eser ve sanat eseri mevcuttur. Cinselliği açıkça konuşmaktan çekinmeyen bu toplumda birçok farklı ifade edilme şekli mevcuttu.
Antik Yunan’da cinsellik, evlilik dışı ilişkilerden, erkekler arasındaki homoseksüel ilişkilere kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyordu; homoseksüel ilişkilere dair birçok örnek mitoloji ve edebiyata yansımıştır. Ancak tüm bunlara ek olarak Antik Yunan’da cinsellik tamamen serbest değildi; toplumun belirli kuralları ve normları vardı. Örneğin, evli kadınlar için sadakat ve iffet çok önemliydi ve kadınların cinselliği hakkında konuşmak daha az yaygındı. Kadınlar genellikle evlilik dışı ilişkilerde cinsel nesne olarak görülürlerdi ve toplumda yeterince saygı görmeyen bir konumdaydılar.
Antik Yunan’da cinsel yaşam, evlilik dışı ilişkilerin yanı sıra evlilik içinde de mevcuttu. Evlilikler genellikle aileler arasında bir anlaşma olarak düzenlenir ve eşler bireylerin aileleri tarafından seçilirlerdi. Evlilik içindeki cinsellik konusunda çok fazla ayrıntı bilinmemekle birlikte, evli çiftlerin cinsel yaşamlarının sadece üreme amaçlı olmadığı düşünülmekteydi. Aynı zamanda, erkeklerin homoseksüel ilişkileri de kabul edilebilirdi; ancak bu ilişkilerde genellikle bir güç dengesi vardı.
Bu dönemde sübyancı ilişkiler de yaşanmaktaydı. Bunun için öne sürülen neden ise eşcinsel bir ilişkinin tek utanç verici yönünün, başka bir erkekle ilişkide pasif bir ortak olmasıydı; bundan dolayı yetişkin erkeklerin pasif rolde olması onların aşağılanmasına neden olacağı için bu yönde bir tercihte bulunuluyordu. Aynı zamanda bu ilişkilerin üst sınıf erkeklerin eğitim ve topluma katılması gibi durumlar için önemli olduğu düşünülürdü.
Erkeklerin evlilik dışı cinsel ilişkiye girmesi toplumsal olarak normal kabul edilirdi. Bir erkek, sadakatsiz sayılmadan bir cariye ile ilişkiye girebilirdi. Örneğin, ziyafetler ve eğlencelerden oluşan popüler toplantılar olan sempozyumlarda hetairalar ile sıklıkla karşılaşılırdı.
Antik Yunan’da Kadın Cinselliği
Antik Yunan döneminde kadın cinselliği toplumda oldukça sınırlı bir şekilde tartışılmıştır. Kadınların cinsel arzuları ya da cinsel zevkleri hakkında açık konuşmalar yapılmamıştır. Antik Yunan toplumunda kadınların cinsellikle ilgili rolü, çoğunlukla erkeğin tatmin edilmesi ve nesillerinin devamı için doğurganlık sağlamasıdır.
Dönemin filozofları, kadınların cinsel arzuları hakkında çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır. Örneğin, Aristoteles’e göre kadınlar, erkeklerden daha az cinsel arzuya sahipti ve onların cinsel hazları, sadece erkeklerin tatmin edilmesiyle sınırlıydı. Platon ise kadınların cinsel arzularını bir “boşluk” olarak nitelendirmişti ve onların erkeklerin sevgisini kazanmak için cinselliği kullanabileceklerini düşünmüştü.
Antik Yunan’da erotik şiirler ve hikâyeler yaygın bir şekilde kabul edilmiştir. Özellikle Lesbos adasından Sappho’nun şiirleri, kadın cinselliği hakkında açıkça yazılmıştır. Sappho, farklı yazılarında da kadınlar arasındaki romantik ilişkileri ve cinsel arzuları konu edinmişti. Bunun yanı sıra, bazı Antik Yunan dönemi tabloları ve heykelleri de kadın cinselliğini tasvir etmiştir.
Antik Yunan toplumunda kadın cinselliği hakkında çok fazla bilgiye sahip değiliz ve konu hakkında kesin bir yargıya varmak zor; ancak bazı kaynaklar, kadın cinselliğinin toplumda var olduğunu ve bazı kesimler tarafından özendirildiğini göstermektedir.
Kaynakça
- Düşünbil Portal. Antik Yunan’da Cinsellik Hakkında Gerçekler. Düşünbil Portal. 10.07.2018. Erişim Tarihi: 10.03.2023
- Kahveci, Beste. Antik Yunan’da ‘Erkeklik’ Neyi İfade Ediyordu?. Arkeofili. 22.06.2022. Erişim Tarihi: 10.03.2023
- Wells, Ollie. Çev. Cansu Sarıoğlu. Antik Yunanistan’da Aşk, Seks ve Evlilik. World History Encyclopedia. Erişim Tarihi: 10.03.2023
