1960’lı yıllar, Ankara’daki hızlı kentleşme süreciyle birlikte modern mimari anlayışların öne çıktığı bir dönem olmuştur. Özellikle orta ve üst gelir gruplarına yönelik konut projeleri bu yıllarda başkentte yoğunluk kazanmıştır. Bu dönüşümün en belirgin izleri, Ankara’nın hızla gelişen ilçelerinden biri olan Çankaya’da görülmektedir.
Çankaya Mahallesi’nde yer alan Köşk Apartmanı da bu dönüşümün özgün örneklerinden biridir. 1960’lı yılların mimari eğilimlerini yansıtan yapı, dönemin konut üretim anlayışıyla uyumlu olarak tasarlanmış ve uygulanmıştır. Sade ama işlevsel plan şeması, modern cephe dili ve dönemin malzeme tercihleriyle Köşk Apartmanı; yalnızca fiziksel bir yapı değil, aynı zamanda döneminin toplumsal ve mimari değerlerini yansıtan bir örnek olarak değerlendirilmektedir.
Mutahhar Baykam Kimdir?
Köşk Apartmanı’nın mimari projesi, Türkiye’nin Cumhuriyet döneminde yetiştirdiği ilk kadın yüksek mimar ve mühendislerden biri olan Mutahhar Baykam tarafından tasarlanmıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 1952 yılında mezun olan Baykam, özellikle Ankara’da gerçekleştirdiği modern konut projeleriyle tanınır. Köşk Apartmanı da, onun kariyerinde önemli bir yere sahip olan yapıların başında gelmektedir. 1964 yılında projesi onaylanan apartmanın inşaatına aynı yıl başlanmış, 1965’te inşaat tamamlanmıştır. Yapı, aynı yıl içinde de kullanıma açılmıştır.
Proje, o dönem milletvekili olan Mutahhar Baykam’ın eşi Dr. Suphi Baykam’ın desteğiyle aile tarafından özel bir girişimle hayata geçirilmiştir. Bu sayede, dönemin seçkin kesimine hitap eden nitelikli ve modern bir konut yapısı olarak planlanmıştır.
Türkiye’nin önde gelen çağdaş sanatçılarından Bedri Baykam, çocuk yaşlarda ilk çizimlerini ve resimlerini annesi Mutahhar Baykam’ın mimarı olduğu bu apartmanda yaparak sanat yolculuğuna başlamıştır.
Köşk Apartmanı’nın Mimari Yapısı
Apartman, Şehit Ersan Caddesi‘nde yer almaktadır. Cadde, ismini 27 Mayıs 1960 Darbesi sırasında kaza kurşunuyla hayatını kaybeden 11 yaşındaki Ersan Özay’dan almıştır. Cadde boyunca yüründüğünde, yolun biraz üst kotunda konumlanan Köşk Apartmanı hemen dikkat çekmektedir. Kırmızı seramik kaplı cephesi ve çıkmalı balkonları, yapıya hareketli fakat abartıdan uzak bir karakter kazandırmıştır. Yatay prizmatik bir kütle olarak tasarlanan yapı, balkonların yerleşimiyle dengeli bir cephe düzenine sahiptir. Dairelerin tamamı birbirinin simetriği olacak şekilde planlanmış, bu da yapıya belirgin bir geometrik disiplin katmıştır. Apartmanın kat dağılımı incelendiğinde; 3 bodrum kat, 1 zemin kat, 3 normal kat ve 1 teras kattan oluştuğu görülmektedir. Her katta da 4 daire bulunmaktadır.
Binanın cephesi boyunca uzanan geniş pencereler, içeriye bolca gün ışığı almasını sağlamıştır. Demir korkuluklu balkonlar ise hem güvenlik hem de estetik açıdan katkı sunmuştur. Giriş kısmı, caddeden hafif yukarıda konumlanmıştır ve küçük bir köprü ile binaya ulaşım sağlanmıştır. Bu sayede yol ile yapı arasında yumuşak bir geçiş oluşturulmuştur. Köşk Apartmanı’na adım attığınızda sizi karşılayan ilk manzara, Baykam’ın iç mekâna gösterdiği özenin bir göstergesi olmuştur. Giriş holü ferah ve aydınlık tasarlanmıştır; mermer zemin ile mozaik kaplı duvarlar, sakin bir karşılama sunmuştur. Bitkilerle canlandırılmış köşeler de ortama canlılık katmıştır.
Merkezde yer alan spiral merdiven, binanın en dikkat çekici iç öğelerinden biri olmuştur. Ahşap korkulukları ve metal detaylarıyla hem işlevsel hem de görsel açıdan özenli bir tasarım sunmuştur. İçeri girer girmez, buranın sadece bir apartman değil; düşünülerek tasarlanmış, geçmişi olan bir yapı olduğu hissi verilmiştir.
Duvarların o dönem çok moda olan ve sık karşılaşılan btb mozaik kaplamayla kaplandığını görüyoruz. Renk seçiminde ise oldukça radikal bir mavi tonu dikkat çekiyor. Bu mavi aynı zamanda apartmanda çok az sayıda kalan orijinal kapılarla da uyumlu.
Köşk Apartmanı, sade planlama ve malzeme kullanımıyla dönemin modern konut mimarisini yansıtan, dikkat çekici bir yapı olarak öne çıkıyor. Bütün bu gözlemler, yapıyı sadece görmekle kalmayıp hissetmeyi de mümkün kılıyor.
Kaynakça
“Ankara Apartmanları.” GAIN Belgesel Serisi, 2022. GAIN, Web. Erişim 23 Mart 2025.
Koç Üniversitesi, Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. Sivil Mimari Bellek Ankara 1930–1980. Koç Üniversitesi, Web. Erişim 23 Mart 2025.
Öne Çıkan Görsel:Yazarın kendi fotoğraf arşivinden alınmıştır.
Ankara’nın mimari kimliğine dair böyle detaylı ve akıcı bir yazı okumak çok keyifliydi. Yazar Yasemin Arslan’ın kalemine ve emeğine sağlık, yeni yazılarını da dört gözle bekliyorum.
Makalenin her cümlesinde verilen emeği hissedebilmek çok farklı ve güzel bir hissiyat . Yazar Yasemin Arslana bu güzel makaleyi hazırladığı için teşekkür ediyorum. Bu tarz başarılı araştırma ve yazıların devamını bekliyoruz .
Değerli yorumun için teşekkür ederim Özgür 🙂