Yıllardır süregelen olaylar toplumları ve sanatı etkileyip değişip gelişmesine katkı sağlamaktadır. Bunun en önemli göstergesi günümüzde yer alan Postmodern sanat anlayışıdır. Postmodern dönemin başat sanatçısı şüphesiz Andy Warhol’dur. 20. Yüzyılın en etkili sanatçılarından biri olarak kabul edilen ve Pop Art akımının öncüsü olan Warhol, arkasında birbirinden güzel, derin anlamlar içeren eserler bırakmıştır.
Bu yazıda Andy Warhol’un “Death and Disaster (Ölüm ve Felaket)” serisinden çarpıcı bir eser olan “Silver Car Crash (Gümüş Araba Kazası)” adlı tabloyu inceleyeceğiz.
Andy Warhol Kimdir ?
Andy Warhol, 6 Ağustos 1928 tarihinde Pittsburgh, Pensilvanya’da dünyaya gelmiştir. Slovak göçmen bir ailenin çocuğu olan Warhol, sanata erken yaşlarda ilgi duymuş ve buna yönelik Carnegie Teknoloji Enstitüsü ve New York’taki Sanat Yüksek Okulunda eğitim almıştır.
Warhol, kariyerine reklam sektöründe grafik tasarımcısı olarak adım atmış fakat dönemin sanatçılarından farklı bir yaklaşımla eserler üretmeye başlamıştır. Sıra dışı eserleri sayesinde 1950’lerin ortalarından itibaren sektörde adını duyurmayı başarmıştır.
Warhol’un eserlerinin bu denli başarı yakalamasının nedeni, Amerikan tüketim kültürünün etkileyici ve sıradan nesnelerini sergileyerek, dikkatleri eserlerin arkasında yatan toplumsal sorunlara çekmesidir. Bunu da Campbell çorba kutuları, dolar banknotları, Coca-Cola şişeleri ve ünlülerin portreleri gibi günlük yaşamın sembollerini kullanarak yapmıştır. Gündelik yaşamın nesnelerini, ünlü simgeleri ve tüketim kültürünü sanatsal eserlerde kullanarak sanat ve popüler kültür arasındaki sınırları bulanıklaştıran; Pop Art akımının öncü isimlerinden biri olmuştur.
“Sanat yapmayı düşünme, sadece yap. Bırakın iyi mi kötü mü, onu sevip sevmediklerine herkes karar versin. Onlar karar verirken siz daha çok sanat yapın.”
-Andy Warhol
Sanatçı, seri üretim nesnelerini sıkça kullanmış, resimlerini afiş tekniği ile çoğaltmıştır. Eserlerindeki bu köklü değişim aslında bir tepkidir. Çağın toplumsal olaylarıyla bir bütünlük içindedir. Bunun en büyük örneği resimlerini “The Factory” adlı bir stüdyo kurarak orada tasarlaması olmuştur. Stüdyosunda etrafında bulunan sanatçılarla bir araya gelerek sanatın popüler kültür ve güncel olaylarla harmanlandığı bir mekân oluşturmuştur. Warhol, geliştirdiği yeni sanat anlayışı sayesinde sanatın elit bir sınıfın ayrıcalığı olmaktan çıkarak geniş halk kitlelerine ulaşmasına katkıda bulunmuştur.
“Silver Car Crash (Double Disaster)”
Andy Warhol, tabloyu otuz beşinci yaş gününe girerken tasarlamıştır. 8 x 13 metrelik iki tuvalden oluşan bu eser, sanatçının en çarpıcı ve iddialı çalışmaları arasında yer alır. Bu tablo, Warhol’un “Ölüm ve Felaket” adlı serisinde bulunan bir eserdir. Bu seri, araba kazaları, elektrikli sandalyeler, intiharlar, uçak kazaları ve benzerlerini tasvir eden gazete ve polis raporlarından derlenmiş görüntüleri içeren, birbiriyle esnek bir şekilde bağlantılı yaklaşık 70 eserden oluşan bir derlemedir.
Bu eserler, ölüm ve felaket karşısındaki duyarsızlığımızı aktarmak için tekrarlardan yararlanır. Bu serinin en ünlü eserlerinden biri “Gümüş Araba Kazası (Çifte Felaket)” adlı tablodur. Sanatçı bu eseri, bir araba kazası sahnesinin görüntülerini tuval üzerine baskıları tekrarlama üzerine olan serigrafi yöntemini kullanarak tabloyu yaratmıştır. Kullanılan fotoğraf arabanın içine yayılmış, bükülmüş bir bedeni tasvir eder. Tekrarlanan görüntüler boş bir gümüş tuvalin yanında yer alarak tabloyu gören sanatseverlerde boşluk hissi yaratır. Bu boşluk hissinden kastedilen ise kişinin ölümle ilgili görüntülerle karşılaştığında yaşadığı hissizliği temsil etmektedir.
Kazanın tekrarlanan görüntülerinde Warhol, siyah ve gümüş renklerinin farklı tonlarını kullanmıştır. Bazıları daha açık ve görünebiliyorken; bazıları ise tamamen siyahtır. Karanlık tonları kullanarak acı sahneleri gizlemek istemiştir. Bu karanlık tonlar aynı zamanda tabloya sinematik bir hava katmıştır. Gümüş ve siyahın kullanımı, eserin bir film şeridi gibi görünmesini sağlamıştır. Warhol’un asıl anlatmak istediği mesaj burada gizlidir. Yaşanan acı olayları, medya çoğu zaman insanları alıştırmak ve değerini düşürmek için eğlence programı unsuru gibi yansıtmaktadır. Sanatçı, bu eser ile bu mesajı algılayıp düşünmemizi istemiştir.
Tekrarlanan temalar ve aşırı doygunluk, ölüm ve felaketlerin ciddiyeti karşısında hissizleşmemize neden olmaktadır. Ölüm haberleri medyada belirgin bir şekilde yer almaktadır. İnsanoğlu bu manşetleri okuduğunda üzülür. Ancak bu yıkım hakkında düşünmeye zaman ayırmadan hızla bir sonraki habere geçer. Warhol, bu durumu izleyiciler için belirgin hale getirmek istemiştir. Büyük bir tuval üzerinde tek bir resim tasvir etseydi izleyicide daha fazla şok edici bir etki bırakırdı. Bunun tam tersi bir şekilde art arda 14 kopya koyarak insanların duyarsızlaştığını göstermek istemiştir.
“Silver Car Crash” Neden Bu Kadar Ünlü ?
Andy Warhol’un bu eseri kendi rekorunu kırarak çok beğenilmiş ve 105 milyon dolara satılmıştır. Bu tablonun bu kadar ünlenmesi elbette ki eserin konusudur. Eser, ciddi bir enkaz ve insan kayıpları olasılığını içeren çarpıcı bir araba kazasının ardındaki görüntüleri aktarmaktadır. Warhol, sıra dışı konusuyla geleneksel sanat anlayışının sınırlarını zorlayarak bir yenilik getirmiştir. Sanatçı, sektördeki tabuları keşfederek meydan okumuş, sanatın her konuda söz sahibi olabileceğini kanıtlamış ve popüler kültürde şiddetin tasviri hakkında tartışmalara neden olmuştur.
Bir diğer neden ise elbette ki fabrikaların kullandığı baskı tekniğini bir tabloda kullanarak sanatta yeni teknikler geliştirmesidir. Bu teknik, postmodern toplumda izleyicinin tepkisini yoğunlaştırarak güçlü bir görsel etki bırakmıştır. Bunun yanında en önemli etkenlerden bir diğeri eserin bir simge haline gelmesi ve tablonun görüntüsünden çok verdiği mesajın konuşulmasıdır.
Silver Car Crash (Gümüş araba kazası), toplumsal sorunların daha derin bir incelemesini sunar. Resim, dönemin artan tüketim probleminin ve ulaşım araçlarına artan güvenin bir eleştirisidir. Sanatçı tabloda gümüş rengini kullanarak marksist bir bakış açısı sunmuş ve materyalist bir dünyada insanoğlunun geçiciliği hakkında düşünmemizi sağlamıştır. Bunun dışında eserin yapıldığı dönem göz ardı edilmemelidir. Amerika Birleşik Devletleri, 1960’lı yıllarda kapitalizm sistemiyle birlikte büyük bir sosyal değişim ve kültürel dönüşüm içindedir. Warhol çalışmasında, bu dönemdeki olayların yanında gelişen endişeleri ve belirsizlikleri ve medyaya karşı gelişen hayranlığı yansıtmak istemiştir.
Silver Car Crash (Gümüş Araba Kazası), sergilendiği andan itibaren sanat eleştirmenleri ve akademisyenlerden büyük bir ilgi görmüştür ve görmeye devam etmektedir. Eser, cüretkâr konusu, kullandığı sıra dışı tekniği, derin sembolizmi ve tarihsel bağlamıyla ün kazanmıştır. Sanatçı, çarpıcı sanatsal vizyonuyla birlikte düşündürücü ve sanatsal kalıpları zorlayan eserleriyle sanatseverleri kendine hayran bırakmaya devam etmektedir.
Kaynakça
- Andy Warhol: Hayatı, Eserleri ve Bilinmeyenleri – OGGUSTO Erişim Tarihi: 03.02.24
- Andy Warhol Kimdir? Hayatı ve Sanatçının Bilinmeyenleri – Artkolik Erişim Tarihi: 04.02.24
- Why is Andy Warhol’s Silver Car Crash (Double Disaster) so famous? – niood Erişim Tarihi: 05.02.24
- Andy Warhol’s “Death and Disaster” Series – SevenPonds BlogSevenPonds Blog Erişim Tarihi: 05.02.24
- Andy Warhol Silver Car Crash. Double Disaster 1963 | USD 105.4 million | ArtsCash.com Erişim Tarihi: 03.02.24
