En ünlü yazarı Edgar Allan Poe ile anılan Amerikan Gotik Edebiyatı 18. yüzyılda ortaya çıkmış, 19. ve 20. yüzyıllar arasında gelişmeye devam etmiştir. Köklerini Avrupa Gotik Edebiyatı‘ndan alan Amerikan Gotik Edebiyatı; izolasyon, delilik ve doğaüstü konuları Amerika’ya özgü bir şekilde işlemiştir. Amerikan deneyimine özgü olan kölelik, kolonileşme ve kimlik arayışı gibi tarihsel konuları ele alan Amerikan Gotik Edebiyatı, Avrupa Gotik Edebiyatının gösterişli kalelerinden uzaklaşmış ve daha çok insan zihnine yönelmiş ve insan zihninin çirkinliklerini kaleme almıştır. Hikâyelerin geçtiği yerler de, insan zihninin durumuna paralel olarak geniş açıklıklar, kiliseler ve kasvetli havalara sahip olan yerler olarak seçilmiştir. Amerikan Gotik Edebiyatının başarılı yazarlarını ve önemli eserlerini inceleyeceğiz.
Edgar Allan Poe

Korku ve gotik türleriyle anılan Edgar Allan Poe, kısa yaşamına rağmen ardında önemli ve ölümsüz eserler bırakmıştır. Yazıları esrarengiz, takıntı ve delilik gibi konuları içeren Poe’nun en göze çarpan özelliklerinden biri güvenilmez anlatıcısıdır. Bu yazar tarafından kaleme alınan Gammaz Yürek (The Tell-Tale Heart) Amerikan Gotik Edebiyatı’nın önemli bir parçası ve bir güvenilmez anlatıcı örneğidir. Yazdığı hikayelerle dedektiflik türüne de önemli bir katkıda bulunan Poe’nun 1841’de kaleme aldığı Morgue Sokağı Cinayeti (The Murders in the Rue Morgue) adlı eseri günümüzde ilk modern polisiye öykü olarak kabul edilmektedir.
Nathaniel Hawthorne

Yazılarında daha çok dini etkileri ön planda tutan Nathaniel Hawthorne, Amerikan Püriten halkının bir parçasıydı. Yazılarında oldukça yer verdiği Püriten riyakarlığı, ahlak ve tarih, gotik eserlerinde yazara insan psikolojisini eleştirme şansı tanımıştır. 1835’te kaleme aldığı Young Goodman Brown, gotik ve doğaüstü elementlerin yanı sıra Massachusetts Püriten halkını anlatıyor. Gizemli bir yer, karanlık ve günah gibi popüler gotik elementlerin kullanımıyla kaleme alınan bu hikaye, Salem kasabasında yaşayan Goodman Brown’ın yaptığı bir gecelik yolculukta aralarında eşinin de bulunduğu kasabanın saygıdeğer isimleri olan ve kiliseye oldukça değer veren kasaba üyelerinin şeytani bir ritüel yaptığına tanık olmasını anlatıyor. Ertesi sabah hiçbir şey olmamış gibi hayatlarına devam eden bu isimler, Püriten halkının ne kadar kibirli ve ikiyüzlü olduğunu gösteriyor. Püritenler o zamanlar halkın en üst insanları gibi davranır fakat en ahlaksız işlere bulaşırlardı. Bunun bir örneğini Nathaniel Hawthorne’un bir diğer eseri olan Kızıl Leke (The Scarlet Letter) hikayesinde de görebilirsiniz.
Charlotte Perkins Gilman

Bir sosyolog, hümanist ve yazar olan Charlotte Perkins Gilman cinsiyet eşitsizliği, kadın sağlığı ve kadın hakları hakkında yazılar yazan ünlü bir feministtir. Kendi tecrübesinden esinlenerek yazdığı yarı-otobiyografik olan Sarı Duvar Kağıdı (The Yellow Wallpaper) çoğunlukla feminist bir lensten analiz edilse de gotik elementler de taşımaktadır.
Viktorya ataerkilliğinin getirdiği ve kadınların histerisini geçirmek için geliştirilen dinlenme tedavisini eleştiren bu hikaye oldukça gotik bir atmosfere sahip; tenha bir alanda çürümekte olan bir sömürge malikanesi; anlatıcının hapsedildiği, pencereleri demirli, yatağı çivilerle yere sabitlenmiş ve sarı duvar kağıdı olan bir oda, gotik kurguda oldukça popüler olan izolasyon, klostrofobi ve zihinsel tuzak ile ana karakterin yavaş yavaş delirmesi hikayeyi destekler nitelikte. Sarı duvar kağıdında tuhaf yüzler ve kadınlar görmeye başlayan anlatıcı burada aslında patriyarki yüzünden hakkı yenen ve gölgede kalan kadınları anlatıyor. Gilman bu romanı yazdıktan sonra karakteri gibi ona da histeri tanısı koyan doktoruna göndermiş ve doktoru romanı okuduktan sonra tedavi yöntemlerini değiştirmiştir. Gotik edebiyata yaptığı eklentinin ötesinde Charlotte Perkins Gilman çok önemli bir feminist figürdür.
Washington Irving

Amerikan kısa hikaye yazarı, deneme yazarı, biyografi yazarı ve 19. yüzyılda diplomat olan Washington Irving Amerikan Gotik Edebiyatının ilk öncülerinden biridir. Yazdığı yazılarla Edgar Allan Poe, Nathaniel Hawthorne ve Herman Melville gibi isimlere ilham kaynağı olmuştur. Hikayelerinde yer verdiği folklor, mizah, hiciv ve doğaüstü tam olarak Amerikan kimliğini destekleyen unsurlardır.
Ailesinin işi için İngiltere’ye taşındığı sırada yazdığı Başsız Süvari (The Legend of Sleepy Hollow) kitabı Washington Irving’i Amerikan Gotik Edebiyatının önemli bir parçası haline getirmiştir. Ürkütücü ve izole bir yer olan Sleepy Hollow kasabası gotik geleneğin temel özelliklerinden biri olan gizemin inşa edilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Başsız bir süvari olan bir Hessen askeri başını savaşta kaybettiği söylenen bir hayalet figürüdür. Gotik edebiyatın doğaüstü yönünü destekleyen bu unsur Ichabod Crane karakterinin gerçeklik ve illüzyon arasında kısılı kalışı ve karakterin zihinsel bir korku yaşamasıyla desteklenmiştir. Sokaklarında ölü askerlerin hikayeleri dolaşan Sleepy Hollow geçmişe oldukça takıntılı bir kasaba ve hikayenin bir ölüm efsanesi hakkında oluşu gotik hikayelerin ölümlülük ve çözülmemiş tarihe olan saplantısını dillendiriyor.
H.P. Lovecraft

Amerikan Gotik Edebiyatının modern isimlerinden biri olan H.P. Lovecraft bilim, fantezi ve korku kurgusu olan birçok eseri kalemine almıştır. Çoğunlukla kozmik korku yazarı olarak anılan Lovecraft’ın eserleri gotik gelenekle oldukça bağlantılıdır. Hikayelerinde yer alan ıssız kasabalar, çürümekte olan konaklar ve antik kalıntılar, yazarın doğaüstü ve bilinmez elementleri kullanışı, yasaklanan bir şeyi keşfeden karakterlerinin delirmesi ve başkarakterlerinin genelde soyutlanmış kişiler oluşu Amerikan Gotik Edebiyatının önemli unsurlarıdır. Lovecraft aynı zamanda Cthulhu karakteriyle korku edebiyatına oldukça önemli bir unsur bırakmıştır. Yazarın en önemli eserleri arasında Cthulhu’nun Çağrısı (The Call of Cthulhu), Deliliğin Dağlarında (At the Mountains of Madness) ve Dunwich Dehşeti (The Dunwich Horror) yer almaktadır.
Kaynakça
- HollyGeez. “Poe:the Unintentional Meta American Gothic Author.” Mah Muse Comics, Web 30 Jan. 2016. Erişim tarihi:08.04.2025
- Doğan, Öznur. “Young Goodman Brown / Birkaç İyi Adam.” Öznur Doğan, Web 7 Aug. 2014. Erişim tarihi: 08.04.2025
- Demirci, Gizem. Edgar Allan Poe’s “the Tell-Tale Heart” and Gothic Literature. Web.1 June 2023. Erişim tarihi: 08.04.2025
- Feminist Gothic in “the Yellow Wallpaper” | Web. Erişim tarihi:08.04.2025
- “Washington Irving, American Literature, Early American Writers, Storytelling, Literary Influence, U.S. History, Cultural Heritage.” Bill of Rights Institute, Web. Erişim tarihi:08.04.2025
- The H.P. Lovecraft Archive, Web. Erişim tarihi: 08.04.2025
- Turan, Emre. “Lovecraft: En İyi 5 Romanı.” Kazan Kültür, Web 10 Nov. 2024. Erişim tarihi: 08.04.2025
- Öne Çıkan Görsel Linki.