Amelia Earhart 1897 yılı Temmuz ayında doğdu. 1937 yılı Temmuz ayında ise kırkıncı doğum gününe ulaşamadan gizemli bir şekilde ortadan kayboldu. Atlantik Okyanusu’nu 1928’de yolcu olarak, 1932’de ise pilot olarak geçen ilk kadın olan Amelia Earhart, kısa yaşamında uluslararası şöhretiyle havacılıkta diğer kadınların önünü açan ve onlara ilham olan bir efsane haline geldi.
Amelia Earhart’ın Çocukluğu
Earhart, 24 Temmuz 1897’de Atchison, Kansas’ta doğdu. Annesi Amelia “Amy” Otis, alkol ile bağlarını asla kıramayan bir adamla evlenmişti. Babası Edwin Earhart, bir kariyer kurmak ve ailesini sağlam bir finansal temele oturtmak için sürekli bir arayış içindeydi. Durum kötüye gittiğinde Amy, kızlarını büyükanne ve büyükbabalarının evine götürdü ve Earhart, erken çocukluğunu burada geçirdi.
Earhart 10 yaşındayken ailesi yeniden bir araya geldi ama babası hala kazançlı bir iş bulmak ve sürdürmek için sürekli mücadele ediyordu. Bu, ailenin sürekli taşınmasına neden oldu, bu nedenle Earhart birkaç farklı okula gitti. 1915’te Amy, kocasından bir kez daha ayrıldı, kızlarıyla Chicago’ya taşındı ve Amelia, Hyde Park Lisesi’nde okumaya başladı. Babasının ailesine destek olamaması, Earhart’ın bağımsız olmasına ve ona “bakmak” için başkasına güvenmemesine neden oldu.
Liseden mezun olduktan sonra Earhart, Noel tatilinde Kanada’nın Toronto kentindeki kız kardeşini ziyaret etti. Orada I. Dünya Savaşı’ndan dönen yaralı askerleri gördükten sonra, hemşire yardımcısı olarak gönüllü oldu. Bu şekilde Earhart birçok yaralı pilot tanıdı. Havacılara karşı güçlü bir hayranlık geliştirdi ve boş zamanının çoğunu yakındaki havaalanında pratik yapan Kraliyet Uçan Kolordu’yu izleyerek geçirdi. 1919’da Earhart, Columbia Üniversitesi’nde tıbbi çalışmalar alanında eğitim almaya başladı. Ancak 1920’de, ailesi Kaliforniya’da onlarla birlikte yaşaması konusunda ısrar edince üniversiteden ayrıldı.
1920’deki bir Long Beach hava gösterisinde Earhart, hayatını değiştiren bir uçak yolculuğuna çıktı. Uçuş sadece 10 dakika sürmüştü, ama indiğinde uçmayı öğrenmesi gerektiğini biliyordu. Fotoğrafçılıktan kamyon şoförlüğüne kadar çeşitli işlerde çalışarak, öncü kadın havacı Neta Snook‘tan uçuş dersleri alacak kadar para kazandı. Uçarken bulabildiği her şeyi okudu ve zamanının çoğunu havaalanında geçirdi.
1921 yılında Earhart, parlak sarıya boyanmış ikinci el bir Kinner Airster çift kanatlı uçak satın aldı. 22 Ekim 1922’de uçağını 14.000 feet’e kadar uçurdu, bu kadın pilotlar için dünya irtifa rekoruydu. 1923’te pilot lisansı verilen 16. kadın oldu. 1924 yılında Earhart, ailesinin maddi durumu sebebiyle uçağını satmak zorunda kaldı. Tekrar Columbia Üniversitesi’ne kaydoldu, ancak yine maddi durumlar nedeniyle bırakmak zorunda kaldı. Earhart önce öğretmen, sonra sosyal hizmet uzmanı olarak iş buldu.
1927’de yavaş yavaş havacılığa geri dönen Earhart, Amerikan Havacılık Derneği’nin Boston şubesinin bir üyesi oldu. Ayrıca Boston bölgesindeki Kinner uçaklarının satış temsilcisi olarak da görev yaptı ve yerel gazetede uçmayı teşvik eden makaleler yazdı.
Atlantik Okyanusu Boyunca Uçan İlk Kadın
Earhart’ın hayatı, 1928 yılında dramatik bir şekilde değişti. Charles Lindbergh‘in 1927 yılı Mayıs ayında New York’tan Paris’e solo uçuşundan sonra, bir kadının Atlantik Okyanusu boyunca uçması fikri büyük bir ilgi gördü. Nisan 1928’de uçuş için Earhart seçildi, ancak yolcu olarak. O zamanda böyle bir uçuşun bir kadın tarafından yönetilmesinin çok tehlikeli olduğu düşünülmüştü.
17 Haziran 1928’de Earhart, Friendship isimli bir uçakla Newfoundland, Kanada’dan ayrıldı. Uçuşta ona pilot Wilmer Stultz ve yardımcı pilot/tamirci Louis E. Gordon eşlik etti. Yaklaşık 20 saat 40 dakika sonra Galler, Birleşik Krallık’a iniş yaptılar. Bu üzerinde anlaşmaya varılan düzenleme olmasına rağmen, Earhart’ın daha sonra “Sadece bir valiz, bir çuval patates gibi hissettim, belki bir gün bu uçuşu yalnız deneyeceğim.” dediği söylenir.
Atlantik’teki ilk uçuşundan sonra basın, Amelia Earhart’a, Charles Lindbergh’in takma adı olan Lucky Lind’in bir türevi olarak “Lady Lindy” adını verdi. Earhart uzun boylu ve zayıftı, kısa dalgalı saçları vardı ve Charles Lindbergh’e o kadar dikkat çekici bir şekilde benziyordu ki kız kardeşi olabilirdi. Hatta bazıları, Earhart’ın bu uçuş için seçilmesinde Charles Lindbergh’e olan benzerliğinin de etkili olduğunu öne sürmüştü.
Bu uçuştan sonra Earhart, kadınların başarabileceklerinin bir medya sembolü haline geldi ve dünya çapında ünlü oldu. Uçuş hakkında 20 Hrs. 40 Min. isimli bir kitap yazdı ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bir konferans turu düzenledi. Tanıtımın çoğu, tarihi uçuşun düzenlenmesine de yardımcı olan yayıncı George Palmer Putnam tarafından yapıldı. Çift 1931’de evlendi, ancak Earhart kariyerine kızlık soyadı altında devam etti ve evliliği eşit bir ortaklık olarak gördüğünü belirtti.
1928’deki uçuşun ona getirdiği şöhreti haklı çıkarmaya kararlı olan Earhart, 20-21 Mayıs 1932’de Atlantik Okyanusu’nu tek başına geçti. Newfoundland’dan Kuzey İrlanda’nın Londonderry kentine yaptığı uçuş, bir dizi soruna rağmen 14 saat 56 dakikalık rekor bir sürede tamamlandı. Mekanik zorluklar yaşayan ve sert hava koşulları ile karşılaşan Earhart, planlanan hedefi olan Paris’e inemedi. 1932 yılında, hayatı ve uçmaya olan ilgisi hakkında yazdığı The Fun of It adlı kitabını yayınladı. Earhart, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde bir dizi uçuş gerçekleştirdi.
Pilotluk başarılarına ek olarak Earhart, kadınları kısıtlayıcı sosyal normları reddetmeye ve özellikle havacılık alanında çeşitli fırsatları takip etmeye teşvik etmesiyle biliniyordu. 1929 yılında, daha sonra “Ninety-Nines” olarak bilinen bir kadın pilot örgütünün kurulmasına yardım etti ve ilk başkanı olarak görev yaptı. Buna ek olarak 1933’te “aktif olarak yaşayan kadınlar için” tasarlanan işlevsel bir giyim markası kurdu.
1935 yılında Earhart, 2.408 mil (3.875 km) uzunluğunda tehlikeli bir rotaya sahip olan, Hawaii’den Kaliforniya’ya ilk solo uçuşuyla bir tarih yazdı. Bu uçuş, Amerika Birleşik Devletleri’nden Avrupa’ya olandan daha uzun bir mesafeye sahipti. 11 Ocak’ta Honolulu’dan ayrıldı ve 17 saat 7 dakika sonra ertesi gün Oakland’a indi. Aynı yılın ilerleyen zamanlarında Los Angeles’tan Mexico City’ye yalnız uçan ilk kişi oldu.
Amelia Earhart’ın Son Uçuşu
Amelia Earhart, dünyayı dolaşan ilk kadın olmayı umuyordu. 1 Haziran 1937’de, çift motorlu bir uçak olan Lockheed Electra ile, navigatörü Fred Noonan ile birlikte Miami’den ayrılıp doğuya doğru yola çıkarak, 29.000 mil (47.000 km) uzunluğundaki yolculuğuna başladı. Sonraki haftalarda, 29 Haziran’da Yeni Gine’nin Lae kentine ulaşmadan önce çeşitli yakıt ikmali (boşalan deponun yakıt ile doldurulması) duraklamaları yaptılar. Bu noktada, Earhart ve Noonan yaklaşık 22.000 mil (35.000 km) yol kat etmişti.
2 Temmuz’da, yaklaşık 2.600 mil (4.200 km) uzaklıktaki Howland Adası’na doğru tekrar yola çıktılar. Yolculuğun sonlarında, Earhart telsizle uçağın yakıtının bittiğini, yaklaşık bir saat sonra ise “Kuzeye ve güneye doğru uçtuklarını” söyledi. Bu, Earhart tarafından alınan son iletiydi. Uçağın adadan yaklaşık 100 mil (160 km) aşağı indiğine inanılıyordu ve Earhart ve Noonan’ı bulmak için kapsamlı bir arama yapıldı. Ancak, 19 Temmuz 1937’de operasyon durduruldu ve çiftin denizde kaybolduğu ilan edildi.
Earhart’ın gizemli ortadan kayboluşu birçok kitaba ve filme konu oldu, bununla beraber konu hakkında çok sayıda teori de üretildi. Örneğin bazıları Earhart ve Noonan’ın Howland Adası’nı bulamayınca farklı bir adaya düştüklerine inanıyordu. Ancak, bu tür iddialar için kesin bir kanıt hiçbir zaman bulunamadı. Çoğu uzman, Earhart’ın uçağının yakıtı bittikten sonra Howland yakınlarındaki Pasifik’te düştüğüne inanıyor.
Yolculuk boyunca Earhart, kocasına mektup ve günlük kayıtları da dahil olmak üzere çeşitli materyaller göndermişti, bunlar 1937 yılında Last Flight isimli kitapta yayınlandı. Amelia, kocasına yazdığı bir mektupta şöyle demiştir. “Lütfen tehlikelerin oldukça farkında olduğumu bil. Bunu yapmak istediğim için yapıyorum. Kadınlar, erkeklerin denediği gibi şeyler yapmaya çalışmalıdır. Başarısız olduklarında ise, başarısızlıkları başkaları için bir meydan okumadan başka bir şey olmamalıdır.”
Kaynakça
- “10 Facts About Amelia Earhart”. Childrensmuseum. https://www.childrensmuseum.org/blog/10-facts-about-amelia-earhart. Erişim Tarihi: 22.12.2022.
- “Amelia Earhart”. Britannica. 2 Aralık 2022, https://www.britannica.com/biography/Amelia-Earhart. Erişim Tarihi: 24.12.2022.
- “Amelia Earhart”. Biography. 8 Mart 2018, https://www.biography.com/explorer/amelia-earhart. Erişim Tarihi: 25.12.2022.
