Adele Bloch-Bauer’in Portresi I (1907), Avusturyalı sanatçı Gustav Klimt‘in en ünlü portresidir. Onu bu kadar ünlü yapan eserin içeriği değil, yüzyıl sonra sonuçlanan kıtalararası hukuk mücadelesidir.
Gösterişli sanatıyla büyüleyen Klimt, Art Nouveau akımından etkilenmiştir. Altın gravürcüsü babasından aldığı ilhamı eserlerine yansıtmıştır. Tablolarını ilgi çekici detaylar ve altın varaklarla süslemiş, kadın figürleri ve erotizm eserlerinin başlıca konusu olmuştur.
Gustav Klimt
Gustav Klimt, 1862 yılında Viyana’da Klimt ailesinin ikinci çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Sanatçı bir ailenin içine doğmuştur. Bu da küçük yaşlarda yeteneğinin keşfedilmesini sağlamıştır.
14 yaşındayken Viyana Dekoratif Sanatlar Okulu‘nda mimari resim eğitimi görmeye başlamıştır. İç mekan resimleri yaparak sanat hayatına adım atmıştır.Kardeşi Ernst ve arkadaşı Matsch ile birlikte 1880’de Künstlercompagnie adı verilen Sanatçılar Topluluğu’nu kurup birlikte birçok iş yapmışlardır. 1883’te ayrılmışlar ama ortak projelerde yer almaya devam etmişlerdir.
1888’de Viyana Burgtheater’da yaptığı çalışmalar dolayısıyla Avusturya İmparatoru I.Franz Joseph tarafından Altın Liyakat Haçı’na layık görülmüştür. Yaptığı çalışmalarla yüksek sosyete tarafından tanınmıştır.
1892 yılında babası ve kardeşi Ernst’in ölümüyle ailesinin sorumluluğu alan Klimt, bir duraklama dönemine girmiş ve sonrasında sanatına yeni bir yön vermiştir.
Adele Bloch-Bauer’in Portresi
Gustav Klimt, 1900’lü yıllardan itibaren “kadın ressamı” olarak anılmaya başlanmıştır. 1903 yılında sanayici Ferdinand Bloch-Bauer, yıldönümü hediyesi olarak eşi Adele’in portresini yaptırmak için Klimt’le anlaşmıştır. Lakin eser 1907 yılında ancak tamamlanmıştır. Çalışmalara başlayan Klimt, 4 yılda 200’den fazla eskiz yapmıştır.
Adele Bloch-Bauer’in Portresi I, Klimt’in en ünlü portresi olma özelliğini taşımaktadır. “Avusturya’nın Mona Lisa’sı” ve “Altın Kadın” olarak da anılmaktadır. Klimt’in İtalya’da bulunan San Vitale Bazilikası’nı ziyaretinde etkilendiği Bizans mozaiklerinin etkileri görülmektedir.
Gümüş ve altın varaklarla süslenmiş bu eser, Altın Stili’nin gözdesi olmuştur. Altın Stili, Klimt’in sanat hayatının en ünlü dönemidir. Bizans etkisinin görüldüğü, gösterişli ve karmaşık desenlerin hakim olduğu eserler üretmiştir. Kendine has sanatı dönemin sanatçılarından ayrışıp öne çıkmasını sağlamıştır.
Aynı zamanda Adele Bloch-Bauer, Klimt’in iki kere resmettiği tek kadındır. Aralarında bir gönül ilişkisi olduğu söylenmektedir. Hatta bu iki portresi dışında Öpücük (The Kiss) ve Judith I tablolarındaki kadınlarında Adele Bloch-Bauer olduğu iddia edilmektedir.
Portre Detayları
Eseri incelediğimizde gözümüzü alamadığımız birçok detay bulunmaktadır. Gösterişli bir tablo olmasının yanı sıra, kullanılan dekoratif simgeler görkemli bir hava katmaktadır. Adele’in resmediliş biçiminde ayakta mı yoksa oturuyor mu anlaşılmamaktadır. Ellerini tutuşu utangaç tavırda olduğunu anlamamıza yardımcı olmaktadır. Boynunda Ferdinand’ın düğün hediyesi olan ihtişamlı gerdanlık kullanılmıştır.
Altın doku, tablonun büyük bir çoğunluğunu kaplamaktadır. Desenler arasında belli belirsiz modelin isminin baş harfleri AB görülmektedir. Elbisenin eteklerinde yer alan göz motifleri ve üçgen semboller, eserde Mısır esintileri olduğunu kanıtlamaktadır.
Whitford eserde tek bir ilhama bağlı kalınmadığını; altın dokunun Bizans mozaiklerinden, elbisedeki göz motiflerinin Mısır’dan, tekrarlayan kıvrım ve girdapların Miken’den, modelin baş harflerinin kullanılmasının da Yunan’dan ilham alındığını açıklamıştır.
Adele Bloch-Bauer’in Portresi Davası
Adele Bloch-Bauer’in Portresi I’nin en ilgi çekici özelliği yıllarca süren bir hukuk mücadelesine konu olmasıdır. Klimt’in kariyerinin zirvesinde, Bloch-Bauer ailesi için yaptığı bu değerli eser Naziler tarafından yağmalanmış sanat eserlerinden biridir.
Adele, 1925 yılında vefat etmiştir. Eşinin vefatı Ferdinand’ı oldukça yıpratmış ve depresyona sürüklemiştir. 1938 yılında Naziler Avusturya’yı işgal etmiştir. Bloch-Bauer ailesinin tüm mal varlığına el konulmuştur.
Tüm mal varlığını kaybeden Ferdinand, İsviçre’ye kaçmıştır. Ölümünden önce ne kadar çabalasa da mallarını geri alamamıştır. Vasiyetinde, kalan mal varlığını iki yeğenine bırakmıştır.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Adele Bloch-Bauer’in Portresi I, Avusturya hükümetine geçmiştir. Eser 60 yıl boyunca Viyana’da bulunan Belvedere Galerisi’nde “Altınlı Kadın” adıyla sergilenmiştir.
Mirasçı yeğen Maria Altmann, Avusturya hükümetine dava açarak yıllarca hukuk mücadelesi vermiştir. Filmlere konu olan bu dava 1998’de Avusturya’da yürürlüğe giren “Sanat Eserlerinin İadesi Yasası” ile Bloch-Baure ailesinin lehine sonuçlanmıştır. Eser 2006 yılında ailenin mirasçısına iade edilmiştir.
2006 yılında mirasçı Maria Altmann, Adele Bloch-Bauer’in Portresi I’i 135 milyon dolara New York City’de buluna Neue Galerie’ye satmıştır. Bu o dönemde bir sanat eseri için ödenen en yüksek fiyattır. Günümüzde hala Neue Galerie’de sergilenmektedir.
Tüm bu detaylarıyla Adele Bloch-Bauer’in Portresi I Klimt’in en ünlü portresi değil, aynı zamanda bir adalet hikayesidir. Günlük hayatta sıkça karşımıza çıkan bu eser, şehvetli ve güçlü bir kadın portresi dışında daha derin anlamlar taşımaktadır. Savaş sırasında yaşanan kültürel hırsızlıktan, tarihin adaletinin ve sanatın gücünün sembolü haline gelmiştir. Sanatsal dokusuyla tarihi dokusunun birbirine karışması ona benzersiz bir ün kazandırmıştır. Tablonun görkemi hikayesine de sirayet etmiştir. Zarif ama çarpıcı detayları, benzersiz ihtişamı bununla birlikte hukuki mücadelesi onu tüm zamanların en etkileyici eserlerinden biri yapmıştır.
Kaynakça
“Masterpiece Story: Portrait of Adele Bloch-Bauer by Gustav Klimt.”. DailyArt Magazine. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Gustav Klimt’s “Portrait of Adele Bloch-Bauer I” – Google Arts and Culture.” Google Arts & Culture. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Portrait of Adele Bloch Bauer I (1907).” Neue Galerie New York. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Gustav Klimt and Adele Bloch-Bauer: The Woman in Gold.” Neue Galerie New York. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Gustav Klimt Facts.” Gustav Klimt. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
Sözer, Mehmet Fatih. “Gustav Klimt: Hayatı, Eserleri Ve Bilinmeyenleri.”. OGGUSTO. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
Yıldız, Aslıhan. “Avusturya’nın Mona Lisa’sı: Altınlı Kadın – Sanat Karavanı.” Sanat Karavanı. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Adele Bloch-Bauer’in Portresi.” IPR Gezgini. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
Gustav Klimt. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
The Editors of Encyclopaedia Britannica. “Gustav Klimt | Biography, Art, and Facts.” Encyclopedia Britannica. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
Wikipedia contributors. “Gustav Klimt.” Wikipedia. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
“Portrait of Adele Bloch-Bauer I.” Wikipedia. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025
Apollon. “Portrait of Adele Bloch-Bauer I by Gustav Klimt.” Master Apollon. Web. 27.05.2025
