“Her şeyden önce Khaos vardır”.
Bunlar, Hesiodos’un Theogonia kitabının ilk sözleridir.
Khaos‘dan doğmuştur her şey. Ardından Gaia, yeryüzü tanrıçası dünyaya ilk adımını atmıştır. Diğer bütün tanrıların Gaia’dan doğduğu düşünülmektedir. Bütün tanrılar ve titanlar Gaia’dan gelmektedir. Evrene ilk adım atan Gaia, ardından Nyks, daha sonra Erebus olmuştur. Dördüncü olarak dünyaya adım atan kişinin tanrıça Nike olduğu düşünülmektedir. Bir rivayete göre Nike’ın yeryüzü tanrıçası Gaia’nın kardeşi olabileceği tahmin edilmektedir.
Nike’nin Hikayesi
Nike, Antik Yunan’da Zafer Tanrıçası’nın adıdır. Babası Pallas dev titandır. Annesi ise Styks‘dir. Göller, çeşmeler ve nehirler annesi Styks’den oluşmuştur. Nike büyük kanatları olan, uçabilen ve hızlı koşabilen bir özelliğe sahiptir. Şevkin tanrısı Zelus, Dayanıklılığın Tanrısı Kratos ve Şiddetin Tanrısı Bia, Nike’ın kardeşleridir. Daima tanrı Zeus’un en yakın dostu olmuş, her savaşta birlikte mücadele etmişlerdir. Tanrı Zeus gücünü göstermek için daima Nike ve kardeşlerini savaşa çağırır, güç gösterisi yapmaları için onları görevlendirirdi.
İnsanlar yaratılmadan önce iki ilahi ırk olan Titanlar ve Olimposlular arasında 11 yıl süren Titanomahia adı verilen büyük bir savaş meydana gelir. Titan Khronos ve Tanrı Zeus arasında dünyanın hakimi olmak için savaş başlar. Tanrılar ve Titanlar arasında geçen bu savaşta, Zafer Tanrıçası Nike, annesi Styks ve kardeşler Bia, Zelus ve Kratos, Zeus’un yanında savaşırlar.
Savaşın kazananı Zeus olur ve Olimpos Dağına büyük bir saray inşa ettirir. Bu savaşa yardım eden Nike ve kardeşlerine ödül olarak, Olimpos Dağı‘nda yaşayabilmeleri bahşedilir. Böylece Nike ve kardeşleri tanrılar katında yerlerini alırlar. Zeus Nike’ı korumaya söz verir ve daima yanında tutmak için yemin eder. Bu nedenledir ki Zeus’un heykellerinin yanında Nike da yer almaktadır.
Zafer tanrıçasının diğer tanrılardan farkı, insan görünümünde olmasıdır. Hiçbir tanrıya benzememesi, Olimpos tanrılarının soyundan gelmeyip kişileştirilmiş bir forma sahip olması, onu diğer tanrılardan farklı kılmıştır. Antik Yunanlılar ise zafer tanrıçasını kutsal kabul etmiş ve inanmışlardır. Çünkü Nike hızlıydı ve bu sayede ona tapanlar hızla ölümden kaçabileceklerine inanırlardı. Helenistik Dönemlerde Nike tasvirleri paralara ve sikkelere bastırılır, olimpiyat ve atletizm yarışmalarında birinciler kazanmalarını Nike’a bağlarlardı.
Nike yalnızken hep kanatları ile tasvir edilir ve elinde bir palmiye dalı tutar. Fakat başka tanrılarla birlikteyken kanatsızdır. Bir rivayete göre Nike Atina’dan ayrılmasın diye kanatsız tasvir edilmiştir. Günümüze kadar ulaşan en önemli Nike anıtlarından biri 1863 yılında Ege denizindeki Semadirek adasında keşfedilmiştir. 1884 yılında Louvre Müzesine getirilmiş ve sergiye açılmıştır. Heykelin ise kim tarafından yapıldığı bilinmezken M.Ö 3.yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir.
Uzmanlar heykeli incelediğinde diğer parçalarının mevcut olduğunu, elleri ve bedeni haricinde baş ve kollarını bulamadıklarını söylemişlerdir. Heykel üzerinde yapılan analizler sonucu heykelin asıl hali bir kolunu havaya kaldırmış zafer nidaları atan Nike olarak düşünülmektedir. Heykel sanatının en nadide eserlerinden olan Semadirek Kanatlı Zaferi güçlü bir portre oluşturmaktadır. Öyle ki 1936 Sovyet Rusya’daki İşçi ve Çiftçi Kadın Heykeli, Semadirek Kanatlı Zaferi’nden ilham alınarak yapılmıştır.
Şarap ve Doğa Tanrısı Diyonos ve Zafer Tanrıçası Nike
Gaziantep Zeugma Antik Kentinde bulunan ve Diyonos ve Nike’nin panterlerin çektiği bir arabanın üzerinde olduğu, yanlarında ise dans eden bakkha görülmekte.
Zafer Tanrıçası Nike’ın Günümüze Kadar Gelen Etkileri
- Nike deyince elbette ki herkesin aklına Amerikan menşeli spor ürünleri üreten ve tasarlayan dünya markası gelmektedir. Fakat, Nike firmasında çalışan Jeff Johnsan bir gece rüyasında Zafer Tanrıçası Nike’ı görmüş ve firmanın isminde değişikliğe gidilmiştir. Firmanın ismi Nike olmadan önce ise Blue Ribbon Sports idi.
- Yine bir dünya markası haline gelen Rolls-Royce kaputundaki süsleme Nike tasvirinden oluşmaktadır.
- Ayrıca Honda Motors’un da amblemi yine Nike’dan esinlenerek hazırlanılmıştır.
- Olimpiyat madalyalarının bir yüzünde Nike bulunur ve bir elinde çelenk bir elinde palmiye dalı taşıdığı görülmektedir.
Günümüzde de geçmişte de görebileceğiniz üzere, Nike gücü ve hızı temsil etmesi nedeniyle birçok markanın ilham kaynağı olmuştur.
Kaynakça
Arslan, İrem Nur. “Nike”. Çeviri Gazetesi. Web, 28 Aralık 2021, http://www.cevirigazetesi.org/nike/. Erişim Tarihi: 26 Ekim 2022
Mitolojik Tanrılar, Web, https://mitolojiktanrilar.com/nike-yunan-mitolojisinde-zafer-tanricasi/. Erişim Tarihi: 26 Ekim 2022
Öne Çıkan Görsel: Louvre Müzesi, Fransa/Paris, Kaynakça: Pinterest
