Yapay zeka, görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden ve topladığı bilgilerle kendini adım adım geliştirme kapasitesine sahip olan makinelere verilen genel bir isimdir. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yapay zeka gün geçtikçe insan hayatının bir parçası haline gelmiştir. İnsanların günlük olarak yaptıkları işleri azaltmak amacıyla piyasaya sürülmüş olan yapay zeka, çoğu şirketlerde, kültürel aktivitelerde yerini almış durumda.
Yapay zekanın insan hayatına bu kadar çok entegre edilmesiyle birlikte, daha önceden hiç karşılaşılmamış ilkler insanoğlunun gözleri önüne seriliyor. Bu ilklerden bir tanesi ise, sanatın sadece insana özel olmadığını savunan ilk ressam robot Ai-Da.
Ai-Da, bir robot şirketi olan Engineered Arts ile işbirliği içindeki galerici Aidan Meller tarafından icat edildi. Çizim zekası ise Oxford Üniversitesi’ndeki bilgisayar yapay zeka araştırmacıları tarafından geliştirildi.
İlk ressam robot olarak tarihe adını yazdıran Ai-Da büyük ölçekli otoportreler yapıyor. Ai-Da, sahip olduğu algoritma sayesinde, resim yapmanın yanı sıra resimleri şekillendirebiliyor, hareket edebiliyor ve konuşabiliyor. Algoritmasında bulunan çizim şemasına ek olarak, karşısında bulunan bir insanı veya nesneyi, gözlerine yerleştirilen tarayıcı sensörler yardımıyla algılayıp o nesnenin resmini çizebiliyor.
İsmini Ada Lovelace adında bir matematikçiden alan Ai-Da, gerçek insan boyutlarına uygun bir şekilde tasarlandı. Leeds Üniversitesi ve Oxford Üniversite’nin iki yıllık çalışmaları sonucu yaratılan bu yapay zeka, 2019 yılında Londra’da bulunan Design Museum’da otoportlerini sergiledi.
Dünya üzerinde bir ilk olduğundan dolayı hayranlıkla izlenen Ai-Da, aynı zamanda insanoğlunu bir bakıma ürkütmüş durumda. Teknolojinin ilerlemesiyle insanlar tarafından yapılan tüm aktivitelerin yerlerini yapay zeka almaya başladı. Gelecekte ise bu alanlarının genişleyeceğini de öngörmek zor değil. Bu öngörü doğrultusunda gelecekte yapay zekanın birçok sektörde var olacağı düşünülürse, insanlara iş imkanı kalmaması gibi sorunların ortaya çıkma olasılığı da artmakta denilebilir. Yapılan araştırmalar doğrultusunda, sektörlerde yapay zeka kullanımı belirli bir yüzdeye de ulaşmış durumda.
Ressam robot Ai-Da, gelişmiş teknolojisinden ötürü yakın zamanda ciddi bir olayla karşı karşıya geldi. Mısır Giza Piramidi’nde sergi açmak için yola çıkan ressam Ai-Da, Mısır sınırında gözlerindeki kameralardan ötürü göz altına alındı. İnsanların böyle bir teknolojiyle ilk kez karşılaşmasından dolayı, Ai-Da’nın bir ajan olduğunu düşünürek bir süreliğine göz altında tutuldu. Bunun üzerine, Ai-Da ilk ressam robot olmasının yanı sıra, ilk tutuklanan robot olarak tarihine adını yazdırdı.
Fabrikalarda kullanımı artan yapay zeka teknolojisi, insanların çoğu ağır işi daha kolay halledebilmesini sağlamaktaydı. Fakat içerisinde yaratıcılığın, estetik algısının ve çizim becerisinin olduğu bir yapay zeka, insanların işlerini hafifletmek yerine alıkoyma yolunda ilerlemektedir. Dünya üzerinde, yaratıcılığıyla ün kazanmış insanoğlu artık tek başına olmadığını da unutmamalı.
Ai-Da’nın proje araştırmacısı Lucy Seal şunları söyledi:
“Ai-Da sadece önemli bir şey yapıyorsa bu da, insan/makine ilişkilerindeki bulanıklığı düşünmemizi sağlamak ve bizi daha dikkatli ve daha yavaş düşünmeye teşvik etmektir. Geleceğimiz için yaptığımız seçimler – geliştirilmesi ve kutlanması gereken avantajlar da var- ancak Orwell ve Huxley’nin uyarı mesajları hâlâ geçerliliğini koruyor ve bizler bunları dikkate alsak iyi olur.”
Günümüze kadar sanat adı altında yapılan çalışmalar, Ai-Da’dan sonra büyük bir değişime uğrama yolunda ilerlemektedir. Bu değişim sanat kavramının baştan yapılanmasına sebep olacak kadar büyük bir değişim mi yoksa küçük bir sanat akımı mı olacak sorusu tüm dünyayı bilinmezliğin içine sürüklemektedir. Bu bilinmezlikleri çözüme kavuşturmak adına insanlar mı önce adım atacak robotlar mı hep beraber göreceğiz.
Ai-Da genellikle resimleri ve heykelleri sanat olarak kabul edilen “android sanatçısı” olarak etiketlense bile, onun varlığı ve kişiliği de sanat eseri olarak kabul edilebilir. Ama programlamayı gerçekleştiren insan etkisi nerede biter ve Ai-Da’nın yapay zekası nerede başlar? Ai-Da’nın yaratıcıları, bu sorunun tartışmalı ve düşündürücü tartışmalara yol açtığını söyledi.
The Guardian‘a konuşan Meller, “Bazı insanlar onun şimdiye kadarki en kötü şey olabileceğini düşünüyor ve tehdit altında hissediyor, bazıları da gerçekten heyecanlı. Onun varlığı bir şekilde yanlış ve biz bunun farkındayız.” dedi.
Ai-Da yapay zeka olarak insan tarafından yaratılmış ve programlanmış olmasına rağmen, sanatın temelde insani bir kavram olduğuna dair uzun süredir devam eden bir inancı sorgulamaktadır.
Ai-Da BBC’ye özel bir röportajda “İnsanları düşündüren biri olmaktan keyif alıyorum. Sanatın sadece bir şeyin çiziminden daha fazlasına ihtiyacı olduğunu düşünüyorum; bu, bir şeyi ilişkilendirilebilir bir şekilde iletmek anlamına geliyor.” dedi.
Benliği olmayan bir makine, kendisinin üç boyutlu otoportrelerini çizmeye devam ediyor. 15 adet eserle ziyaretçilerini karşılayan ve otoportre temasını kökten değiştiren Ai-Da gelecekte yapmayı planladığı diğer sergiler için çalışıyor.
Bu da takip etmek isterseniz Ai-Da’nın Instagram hesabı:
https://www.instagram.com/aidarobot/
Kaynakça:
https://artreview.com/why-ai-da-the-world-first-robot-artist-is-kind-of-hot/
https://www.bbc.com/news/av/entertainment-arts-57093887
https://www.gazeteduvar.com.tr/robot-ressam-ai-daya-misirda-gozaltina-alindi-casus-zannettiler-haber-1539098
https://www.ensonhaber.com/teknoloji/ressam-robot-ai-da-misirda-gozaltina-alindi
https://www.wikiwand.com/en/Ai-Da_(robot)
https://www.theguardian.com/culture/2021/may/18/some-people-feel-threatened-face-to-face-with-ai-da-the-robot-artist
https://www.sciencefocus.com/news/ai-da-robot-artists-self-portraits-on-display-at-the-design-museum/
