Dragon Boat Festivali, sadece Çin’in değil, dünyanın en renkli ve köklü festivallerinden biridir. Çin Yeni Yılı‘na göre beşinci ayın beşinci günü kutlanan bu özel günde, bir milletin tarihi, kültürü ve değerleri her yıl yeniden canlanmaktadır. Duanwu Festivali olarak da bilinen bu geleneksel bayram, Antik Çin’in önde gelen bilginlerinden Qu Yuan’ı anmak için kutlanmasının yanı sıra günümüzde sadece Çin’de değil, birçok Asya toplumunda da coşkuyla kutlanan ve unutulmaz anılar biriktirmek için en uygun ortamı sağlayan harika bir festivaldir.
Kökenler ve Efsaneler
MÖ 278’de Chu Devleti’nin başkenti, Qin ordusu tarafından ele geçirilir. Kralına ve ülkesine sadık bir bakan olan Qu Yuan, bu haberin verdiği üzüntüyle birlikte beşinci ayın beşinci günü Miluo Nehri’ne atlayarak intihar eder. Bu büyük şair ve devlet adamına saygı duyan yerel halk, Qu Yuan’ın ölümüne çok üzülür ve cesedini aramak için nehir boyunca teknelerini yarıştırarak, suya balıkların Qu Yuan’ın cesedini yememesi için bambu yapraklarına sarılı pirinç atarlar. Bu olay her yıl Qu Yuan’ı kurtarma girişimini anmak için kutlanan Dragon Boat Festivali’nin ortaya çıkmasına ve ritüel haline gelmesine olanak sağlamıştır.
Çin Yeni Yılı takvimine göre bu uğursuz gün, en talihsiz ve tehlikeli olaylar silsilesini oluşturduğu için kötü bir şöhretle anılmaktadır. Güneşin en tepede olduğu ve Yang enerjisinin zirve yaptığı bu günde, birtakım zehirli sürüngenler canlanır ve insanlara zor anlar yaşatır. Ayrıca havaların anormal ve dengesiz bir düzene sahip olması insanların sık sık hasta olmasına neden olur. Kötülük ve hastalıklardan korunmak için insanlar kapılarına Calamus ve Çin Pelini gibi güçlü kokulu bitkiler asar; duvarlara, kapılara ve pencerelere realgar şarabı serper ve pelin şarabı içerler. 2009’da Dragon Boat Festivali, UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne eklenen ilk Çin bayramıdır ve artık Doğu Asya’daki birçok ülkede ve Çin genelinde de kutlanmaktadır.
Gelenekler ve Ritüeller
Dragon Boat Festivali’nin en önemli ve dikkat çeken kısmı olan Dragon Boat yarışları, sadece bir spor etkinliği olmanın ötesinde derin anlamlar taşır. Bu yarışlar, Qu Yuan’ı kurtarma çabasını onurlandırırken aynı zamanda ejderhaların su üzerindeki gücünü ve enerjisini temsil eder. Takım çalışması ve uyum yarışın temelini oluşturmaktadır. Kürekçiler davulun ritmiyle senkronize bir şekilde zafer için kürek çekerler. Tasarımları da oldukça sembolik olan, ejderha başı ve kuyruğuyla süslenmiş bu uzun ince tekneler Çin mitolojisindeki ejderhaların gücünü yansıtır. Yarışlar genellikle nehirlerin ve göllerin yoğun olduğu Güneydoğu Çin’de düzenlenir. Davul sesleri, tezahüratlar ve yerel ritüellerin bir arada buluştuğu coşkulu bir atmosfer ortaya çıkar.
Dragon Boat Festivali’nin lezzet sembolü olan Zongzi, piramit şeklindeki pirinç dolmasıdır. Yapışkan pirinç; et, fıstık veya kırmızı fasulye ezmesi gibi dolgularla zenginleştirilerek bambu yapraklarına sarılır ve iple bağlanır. Qu Yuan’ın anısına sunulan Zongzi, aslında daha önce tanrılara ve atalara adak olarak hazırlanan bir yiyecektir. Güneydeki Çinliler tuzlu Zongzi’yi tercih ederken, kuzeyde daha çok tatlı Zongzi rağbet görmektedir. Festivalde tüketilen bir diğer özel içecek ise realgar şarabıdır. Kötü ruhları kovduğuna inanılan ve tıbbi özelliklere sahip bu karışımın, zehirli sürüngenlerden korunmak ve hastalıklardan etkilenmemek için aile büyükleri tarafından festival gününde içilmesi özellikle tavsiye edilmektedir.
Evleri süslemek için kullanılan Pelin otu, festivalde sağlığı koruma ve kötü ruhları uzak tutma sembolü olarak kapılara asılır. Benzersiz ve rahatlatıcı kokusu sayesinde hastalıkları önlediğine, sivrisinekleri uzaklaştırdığına ve kötü ruhları kovduğuna inanılmaktadır. Daha çok kırsal bölgelerde rastlanılan bir diğer eşsiz gelenek ise çocuklara parfüm kesesi (parfume pouches/ sachets) ve beş renkli ipek süsleri (five color silk threads) takmaktır. Bu süslerin geleneksel ve manevi anlamı Çin kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Festival sırasında bu süsleri üzerinde taşıyan çocukların melekler tarafından korunduğu, Yin enerjisine sahip ruhları uzak tuttuğu, onları sakinleştirdiği ve hastalıklara karşı savunucu bir özelliğe sahip olduğu inancı yaygındır.
Dragon Boat Festivali’nde Yapılmaması Gerekenler
Geleneksel bir bayram olan Dragon Boat Festivali’nde ritüelin gerektirdiği kurallara ve inanışlara uyum sağlayarak saygı göstermek büyük bir önem taşımaktadır çünkü nasıl davrandığınıza bağlı olarak yılın geri kalanında sizi bekleyen güzellikler ya da talihsizlikler olduğuna inanılmaktadır. Eğer Çin’de bu festivale katılırsanız, ”Mutlu Dragon Boat Festivali” ifadesini kullanmamalısınız çünkü Dragon Boat Festivali; hüznün ve matemin hakim olduğu bir havada tanrıları ve ataları anmak için kutlanır. Başkalarına bu şekilde tebrik mesajı iletmek uygunsuz kaçacaktır. Gerekirse “Dragon Boat Festivali’nde huzur ve sağlık dilerim” ifadesini kullanabilirsiniz.
Başka bir inanışa göre, Yin enerjisinin yoğun olduğu yerlere gitmemelisiniz çünkü Yin enerjisi, kötü ruhlar anlamına gelmektedir. Çin geleneklerinde bu enerjinin yoğun olduğu yerler arasında hastaneler, mezarlıklar ve terk edilmiş mülkler bulunmaktadır. Bu tür yerlere yapılan ziyaretler yıl boyunca kötü şansı size çekebilir ve hastalıklara davetiye çıkarabilir. Çinliler, Dragon Boat Festivali sırasında doktora gitmez ve gidilmesine de pek sıcak bakmaz. Her şeye rağmen mutlaka gitmeniz gerekirse kötülükleri uzak tutmak için yanınızda bir parfüm kesesi taşımanız önerilir.
Son olarak ormanlara ve dağlara gitmemelisiniz. Çin kültüründe yer alan Ay Takvimi’ne bakarak hava tahmininde bulunmak ve havanın insanların üzerinde bir hâkimiyete sahip olduğu düşüncesine inanmak oldukça yaygındır. Yerleşik inanca göre, festivale denk gelen aydaki dengesiz hava koşulları nedeniyle yeryüzünde beş tane büyük zehir dolaşacaktır. Yağışlar artacak bu nedenle böcekler, yılanlar, karıncalar ve fareler gibi birçok zehirli hayvan ormanlarda ve dağlarda hüküm sürecektir. İşte bu sebeplerle zehirli hayvanlar tarafından ısırılmaktan kaçınmak için ormanlara ve dağlara gidilmemesi önerilmektedir. Olur da giden kişiler görürseniz onları uyarmayı unutmayın çünkü festivalde yaptığınız her eylem ve bu eylemlerin sonuçları önemlidir. Yılın geri kalanındaki kaderiniz sizlerin olumlu davranışlarına bağlıdır.
Farklı Ülkelerde Dragon Boat Festivali
Malezya’daki Çin toplumu, festivale Tuen Ng Festivali adını verir. Ejderha botu yarışları burada da popülerdir ve genellikle uluslararası çapta festivaller gerçekleştirilmektedir. Zongzi yemek ve çeşitli kültürel etkinlikler de bu kutlamaların arasındadır.
Singapur’da Dragon Boat Festivali, hem Çinliler hem de diğer etnik gruplar tarafından kutlanmaktadır. Ejderha botu yarışları büyük ilgi görmekte ve şehirde çeşitli yarışmalar düzenlenmektedir. Zongzi yemek ve ailelerle bir araya gelmek de en önemli gelenekler arasında yer almaktadırlar.
Vietnam’da festival Tết Đoan Ngọ olarak bilinir ve yaz gündönümüne denk gelir. İnsanlar vücutlarını zararlı enerjilerden arındırmak için çeşitli meyveler ve yapışkan pirinçten yapılan cơm rượu isimli bir tatlı yerler ayrıca evlerini temizler ve kötü ruhları uzaklaştırmak için de çeşitli ritüeller gerçekleştirirler.
Güney Kore’de festival Dano olarak bilinir. Bu festivalde şamanistik ritüeller ve kutlamalara önem verilmektedir. Kadınlar saçlarını yıkamak için su kamışı kullanmakta ve salıncaklarda sallanmaktadır, erkekler ise güreş müsabakalarına katılmaktadır. Hamama gidip bitkisel ürünlerle yıkanmak da öneriler arasındadır.
Japonya‘da festival Kodomo no Hi (Çocuk Bayramı) olarak bilinir ve erkek çocukları için düzenlenir. Aileler oğullarının sağlığını ve başarısını dilemek için sazan şeklinde bayraklar asar ve samuray zırhları sergiler.
Kaynakça
”Dragon Boat Festival (Duanwu Festival).” China Highlights, 27 Oct. 2023. Web. Erişim Tarihi: 05.02.2025
”Dragon Boat Festival.” Encyclopædia Britannica, 19 Dec. 2024. Web. Erişim Tarihi: 08.02.2025
”Dragon Boat Festival in China.” Timeanddate.com. Web. Erişim Tarihi: 08.02.2025
