Joseon Hanedanlığı‘nın hükmü devam ederken gösterdiği büyük çabayla iktidara geçen Kral Gwanghae, kendi döneminde bir suçlu olarak itham edilirken ulusu için yaptığı reformlarla tarihte kendisinden Bilge Kral olarak bahsettirmiştir. İstikrarı sayesinde Agust D gibi büyük sanatçılara ilham veren Kral Gwanghae’nin çalkantılı yaşamı ve başarıları günümüzde bile merak konusu olmaya devam ediyor.
Gwanhaegun’un İktidar Savaşı
Joseon’un 15. Kralı Gwanghaegun, gerçek ismiyle Yi Hon, Kral Seonjo ve cariye Leydi Kim Gangbin‘in ikinci oğulları olarak 3 Haziran 1575’de dünyaya geldi. Annesinin ailesi olan Gimhae Kims‘in soyu, Joseon’daki en etkili ailelerden biri olarak yüzyıllar öncesine dayanıyordu. Annesinin bu etkili kraliyet statüsüne rağmen Gwanghaegun, başlangıçta abisinin varlığı nedeniyle tahtın potansiyel bir varisi olarak görülmedi. Hatta abisi Veliaht Prens Imhae (gerçek ismiyle Yi Jin-Guk), keyfi bir şekilde adam öldürme gibi davranışlarından sonra halk tarafından dışlansa bile, bozuk kişiliğine rağmen kral olan babası tarafından tahtın varisi olarak görülmeye devam ediyordu. Leydi Kim Gangbin’nin genç yaştaki vefatının ardından Kral Seonjo’nun ilk eşi olan ve çocuk sahibi olamamış Kraliçe Uiin, Gwanghae’yi kendi çocuğuymuş gibi büyüttü.
Tarihler 1592’yi gösterdiğinde, Japonya‘nın Ming İmparatorluğu‘na saldırmak için Kore’yi işgal etmesiyle Joseon Hanedanlığı’nın varlığı tehdit altında kalmış; babası Kral Seonjo ve abisi Prens Imhae’nin işgal sırasında kaçması sonucu Gwanghae, Japonlarla tek başına savaşmak zorunda kalmıştı. Gwanghae, bu hareketiyle babası tarafından Veliaht Prens ilan edildi ve Japonya’ya karşı savunma savaşları yapmak için bir şube mahkemesi kurdu. Imjin (Yedi Yıl) Savaşı (1592 – 1598) sırasında ve sonrasında Joseon Hanedanlığı’nın fiili hükümdarı olmaya devam etti. Kral Seonjo her ne kadar Gwanghaegun’nun liderlik özelliğini görmüş olsa bile onun Veliaht Prens olmasına ilişkin resmi dilekçesi, o zamanlar Joseon’u yöneten Çin tarafından Veliaht Prens Imhae’nin doğuştan gelen haklarla bu konuma daha uygun olduğu görülerek reddediliyordu.
Kraliçe Uiin öldükten sonra Kral Seonjo ile evlenerek unvan alan Kraliçe Inmok‘un ilk oğlu 13. Prens Yeongchang ise, annesi meşru bir kraliçe olduğu için zamanın dini yasalarının yorumlanmasına göre meşruiyet açısından Gwanghaegun’dan üstün kalıyordu. Fakat her şey Gwanghaegun’un lehine gerçekleşmiş; babaları Kral Seonjo’nun ani vefatıyla, artık Prens Yeongchang’ın tahta geçmesi de yaşı gereği imkansız hale gelmişti.
Kralın Aile Trajedisi
Ölümünden hemen önce Kral Seonjo, çok sevdiği oğlu Prens Yeongchang sadece 2 yaşında olduğu ve iktidarın boş kalmaması gerektiği için Gwanghae’yi tahtın resmi halefisi olarak atayarak danışmanlarına bir kraliyet belgesi hazırlamalarını emretti. Ancak, Çin’in küçük bir topluluğu olan Küçük Kuzeylilerden Lyu Young-gyong‘un hazırlanan bu vasiyet belgelerini gizleyerek destekledikleri Prens Yeongchang’ı kral olarak atamayı planlaması ve bir başka grup olan Büyük Kuzeylilerden Jeong In-hong‘un bu komployu öğrenmesiyle birlikte Lyu idam edildi. Gwanghae, kendisine yapılan bu komployu öğrendiğinde geçmişte görevlendirilmiş çeşitli siyasi ve bölgesel yetkilileri sarayındaki mahkemesine getirmeye çalışmış fakat Lee Icheom ve Jeong In-hong da dahil olmak üzere Büyük Kuzeyliler’in muhalefetiyle bu planını gerçekleştirememişti.
Büyük Kuzeyliler, Küçük Kuzeyliler de dahil olmak üzere karşı oldukları birkaç siyasi grubu daha sistematik olarak hükümetten uzaklaştırdı. 1613’te artık Büyük Kuzeylilerin yeni hedefi Prens Yeongchang olmuştu; ilk olarak Büyükbabası Kim Jenam vatana ihanetten suçlu bulunarak idam edildi, ardından 13. Prens ve Kralın kardeşi olan Yeongchang ise gönderildiği sürgünden 1 sene sonra, 1614’te 8 yaşındayken idam edildi. Tüm bunlar yaşanırken Büyük Kuzeyliler grubu, Küçük Kuzeylileri bastırmaya devam ediyordu. 1618’de Prens Yeongchang’ın annesi Inmok’un Kraliçe unvanı bir mahkeme kararıyla kendisinden alınmış ve Kral Seonjo’dan olma kızı 10. Prenses Jeongmyeong ile birlikte hapsedilmişti. Gwanghae’nin ise hükümetin resmi başkanı olmasına rağmen Çin’in Joseon’a karşı üstünlüğü yüzünden tüm bu yaşanan olayları durduracak gücü olmamıştı. Bütün bu yaşananlara rağmen, Gwanghae o zamanlarda ülkeyi yeniden inşaa etmeye odaklanmış ve bu tür davranışlarıyla günümüzde bile ailesine yardım edemediği için eleştirilmeye devam edilmiştir.
Gwanghae’nin Saltanatı ve Vefatı
Babasının eski ve zayıf saltanatı yerine geçen Gwanghae, yıkıcı savaşlardan sonra ulusun yeniden inşasıyla ilgilendi. Babası iktidardayken gösterdiği askeri ve siyasi liderlik özelliğini kendi saltanatı zamanında da devam ettirdi. Ülke, Japonya ile yapılan savaşlardan sonra büyük bir yıkıma uğramışken Gwanghae; arazi yönetmeliklerini revize etti, araziyi halka yeniden dağıttı ve Changdeok Sarayı ve diğer birkaç sarayın daha yeniden inşasını emretti. Ayrıca, uzun süredir kullanılmayan 16 yaş üzeri erkeklere verilmek üzere kişinin adını, doğum yerini, durumunu ve ikametgahını içeren kimlik etiketleri Hopae Tanımlama Sisteminin yeniden başlatılmasını sağladı. O zamanın en büyük tahıl ambarı bölgesi olan Gyeonggi Eyaletinde yürürlüğe giren ve vergilerin daha kolay ödenmesine izin verilen Daedong yasasını uyguladı. Yeniden yapılanmayı hızlandırmak, vatandaşları aydınlatmak ve krallığın eski refahını yeniden sağlamak için yayıncılığı teşvik etti. Saltanatı sırasında ünlü tıp kitabı Donguibogam da dahil olmak üzere birçok kitap yayınlanmış ve o, bunların ülke çapında dağıtılmasını yönetmiştir. Savaş sırasında tahrip olan birçok tarihi kayıt da bu dönemde yeniden yazılmıştır.
Dışişlerinde ise Kral Gwanghaegun döneminde Kuzeyde Mançular güçlenmeye ve Ming ve Joseon Hanedanlıklarını tehdit etmeye başlamıştı. Joseonlu yetkililer, Joseon’un Japonlarla olan yıkıcı savaşından sonra onlara asker yardımı yapan Ming Hanedanlığı’na borçlu olduklarını ve yardım edilmesi gerektiğini savunuyorlardı. Kral Gwanghae, krallığının Mançuların askeri gücüyle rekabet edemeyeceğini bildiğinden Joseon hala Ming’in egemenliği altındayken Mançularla dostane ilişkiler sürdürmeye çalışarak, Mançular ve Ming Hanedanlığı arasında denge siyaseti izlemek istedi. Bu durum, Ming Hanedanlığı’nın ve dogmatik Konfüçyüsçü Korelilerin tepkisini çekti. Mançuların ve Ming’in ilişkileri gittikçe daha kötü bir hal alırken Gwanghae, Ming’e yardım etmek için 10 bin asker yardımı yapmış fakat savaş Mançuların ezici zaferiyle sonuçlanmıştı. Bu durumda Gwanghaegun, Mançular ile bağımsız olarak müzakere etmiş ve Joseon’u savaşa sokmaktan kurtarmıştı. Ayrıca 1609’da Giyu Antlaşması ile Japonya ile ticarete yeniden başlayarak diplomatik ilişkiler kurmuş ve büyükelçilerini 1617’de Japonya’ya göndermişti.
Kral Gwanghae ve General Gang, 1619’da Mançular ve Mingler arasındaki çatışmada Kore’yi yıkıcı da olsa bir şekilde kurtarmayı başarmış ve Kral Gwanghae dış politikada bağımsız kalmayı tercih etmişti. Kral Seonjo’nun kızlarından biriyle evli olan Lord Yu Ban ve onun liderliğindeki Batılılar grubu ise Kralın bu hareketine kızgın ve zamanında Büyük Kuzeyliler tarafından Kraliçe Inmok ve Prens Yeongchang’a karşı uygulanan şiddetten dolayı üzgündüler. Artık bir karşılık vermek zorunda hisseden Batılılar grubu, 1623’te Changdeok Sarayı‘na saldırıp yaktılar ve Kral Gwanghae’yi alıkoydular. Darbe hızla sona erdi ve Batılılar, Büyük Kuzeylileri iktidardan uzaklaştırdı. Önce Ganghwa ve ardından Jeju Adası‘nda sürgüne göderilen Kral Gwanghae ise, 1641’de eşiyle beraber vefat etti. Özellikle ailesinin yaşadıklarından sorumlu tutularak büyük suçlu olarak kabul edilen fakat tüm bu suçlamalar ve dışlanmışlıkla bile kendisinden Bilge Kral olarak bahsettiren Gwanghaegun’un diğer Joseon Kralları gibi kendisine ait bir kraliyet türbesi bile olmamıştır. O ve eşi Leydi Ryu‘nun mezarı, Namyangju’da nispeten mütevazı bir yere gömülmüş, mezarlıkların ortasına ikisini temsil edecek şekilde küçük birer höyük yapılmıştır.
Kaynakça
”Gwanghaegun of Joseon” Wikiwand – Web. 26 Apr, 2003.
”Tomb of King Gwanghaegun, Namyangju – Heritage Search” Cultural Heritage Administration. – Web.
Nono Umasy, ”Gwanghaegun of Joseon: Unification and Restoration.” History Maps. – Web. 13 Oct, 2024.
Kapak Görseli: ChatGPT
