Müzik aslında hayatımızda sandığımızdan daha çok yer kaplıyor. Sanatsal terimleri fark etmeden gündelik hayatımızda da kullanıyoruz. Örneğin birçoğumuz sinirlenip sabrımızın sonuna geldiğimiz zaman ”bam telime basma” deriz veya bir kıyafet hakkında ”çok alaturka” dediğimiz olmuştur. Peki bunların müzikte ne anlama geldiğini biliyor muyuz? İşte şimdi bu terimlerin gerçek anlamlarını öğreneceğiz.
İlk Terimimiz: Cover
Hepimiz illaki müzik dinlerken YouTube’da ”x sanatçının y parçası cover” şeklinde arama yapmışızdır. Peki ne anlama geliyor bu cover? Cover, önceden seslendirilmiş bir eserin farklı sanatçılar tarafından yeniden icra edilmesi anlamına gelmektedir. Aranjman olarak da adlandırılır.
Türkiye’de ve dünyada birçok sanatçı birbirinin şarkılarına coverlamakta ve hatta bu coverlardan birçoğu da dinleyiciler tarafından orijinalinden daha çok sevilmektedir.
Yeni Türkü‘den severek dinlediğimiz Olmasa Mektubun ve orijinalini sizlerle paylaşıyoruz.
İkinci Terimimiz: Tempo
Müzikten bahsedip de tempodan bahsetmemek olmaz. Tempo, dakika başına düşen vuruş sayısıdır. BPM veya beats per minute, müzikte tempoyu belirlemek için kullanılan birimdir. DJ‘lerin olmazsa olmazlarındandır çünkü parça geçişleri sırasında veya parça arkasına beat eklerken iki parçanın da BPM değerlerinin yakın olması gerekir. Aksi takdirde beat ve orijinal parça arasında ses kaymaları olacak ve kulağa hoş gelmeyecektir.
Dünyaca ünlü djlerden David Guetta’ nın Youtube kanalındaki videoda 7:50-8:09 arası yapmış olduğu geçişteki iki şarkının bpmlerinin uygun olduğunu duyabiliriz. Geçiş yapılan iki parça arasındaki BPM uyumu, dinleyiciye kulağa hoş gelen bir dinleme zevki verecektir.
Üçüncü Terimimiz: Beat
Rap şarkılarını dinlerken ”bu şarkının beati çok iyi/çok kötü” şeklinde çokça kullandığımız beat terimi nedir? Beat, rap şarkılarında arkada çalan ritmik müzikal altyapıya verilen isimdir. Yani beat, rap müziğin ritmidir.
BPM’leri biri yavaş diğeri görece daha hızlı olan iki farklı rap şarkısı üzerinden örnek vermek gerekirse; Ceza‘nın ”Suspus” parçasının girişindeki temponun ve vuruş hızının daha koordineli ve yavaşken Kanye West – Ni**as in Paris parçasının girişten itibaren daha tempolu ve BPM’inin Ceza’ya göre daha yüksek olduğunu duyabiliriz.
Bazı müzik türlerindeki değerlere de bakacak olursak Reggae ve Pop müzik diğer çoğu müzik türünden daha düşük BPM’e sahipken Techno, Electro ve Dubstep tarzı müziklerin BPM’i yani temposu daha yüksektir. Bu da bizi basitçe, BPM’i daha yüksek hızda olan müziklerin daha hareketli olduğu sonucuna ulaştırır.
- Reggae: 65-80
- Pop: 80-120
- Electro: 90-130
- Techno: 130-140
- Dubstep: 140-145
Dördüncü Terimimiz: Acapella
Enstrüman olarak insan sesi kullanılan ve koro halinde icra edilen çok sesli bir müzik türüdür. Sözlük anlamı olarak dinleyiciye verdiği yankı etkisinden dolayı İtalyanca “kilise müziği” demektir. Rönesans tarzı müziklerde enstrüman kullanılırken, acapellada enstrüman kullanılmaz. Enstrüman yerine koro grupları içerisinde yer alan tenor, soprano, bariton, mezzo soprano, alto ve bas sesleri olmak üzere yalnızca farklı tonlarda insan sesleri kullanılarak oluşturur.
Kilise korosuyla yapılan bir Acapella örneği (Eser: Misererei mei Deus)
Beşinci Terimimiz: Bam Teli
Müzikal anlamıyla bam teli, sazlarda bulunan kalın teldir. Ud’da en altta, tamburda ise en üstte yer alır. Genellikle tempo tutmak için kullanılır. Buradan hareketle birinin bizim bam telimize basmışsa, uygun bir tabirle artık dokunabileceği en kalın tele dokunmuş ve hassas noktamıza parmak basmış olur.
Altıncı Terimimiz: Alaturka
Bir kıyafeti/makyajı demode bulduğumuzda veya bir eser kulağımıza modern gelmediğinde çoğu zaman ”çok alaturka” şeklinde nitelendiririz. Aslında bu kötü bir değerlendirme değil, o ürünün güncele uygun olmadığını anlatmak için kullandığımız bir ifadedir.
Aslında müzikte Alaturka terimi, Batı/İtalyan müzisyenlerinin deyimiyle ”Türk tarzında olan” anlamına gelir. Bu yüzden Alaturka söyleyen sanatçılar giyimleriyle, saç-makyajlarıyla ve aksesuarlarıyla daha çok Türk tarzını yansıtır. Hatta bir dönem Türk televizyonlarında ”Popstar Alaturka” adında, arabesk ve fantezi tarzı Türk müziklerini yarıştıran yarışmacıların olduğu bir program bile yapılmıştır. Alaturka tabiri, gündelik hayattaki yanlış kullanımlar sonucunda zamanla kült müzisyenler tarafından ”Türk Musikisi” olarak değiştirilmiştir.
Yedinci ve Sekizinci Terimlerimiz: Ton, Detone ve Sürtone
Diğer olmazsa olmaz müzik terimimiz ton veya asıl adıyla Tonalite, müzikte majör ve minör dizilere ve bu dizilerin oluşturduğu armonik denge sistemine verilen addır. Daha geniş anlamıyla merkezi bir ses ekseni çevresinde düzenlenmesi de denebilir.
Ton düzgün olmaz ve kayarsa ne olur peki? Yedinci terim içerisinde inceleyeceğimiz sekizinci terimlerimiz detone ve sürtone, günlük hayatta yaygın olarak kullanılmaktadır ve insan seslerindeki yanlış tonlama, kayma ve bozulmalara denir. Ses ekseninden/tondan aşağı kayma detone; tondan yukarı kayma sürtone olarak adlandırılır. Ses sanatçıları şarkılarını müziğin üzerine söyledikleri için entonasyonu bozuk bir müziğin üzerine söylenen şarkı kaymış bir tondan söylenmek zorunda kalır ve kulağa hoş gelmeyen bir ürün ortaya çıkar.
Müzikle ilgileniyorsanız veya başlangıç seviyesinde bir müzisyenseniz ton teriminin ne olduğunu daha iyi anlamak için müzikte majör ve minör dizilerin ne olduğunu bilmemiz gerekir. O zaman gelelim sırasıyla son terimlerimize.
Dokuzuncu terimimiz: Majör
Majör İngilizce’de ”büyük” demektir. Majör dizi veya majör kalıp, 8 nota ve 2 tam 1 yarım 3 tam 1 yarım aralıklarından oluşan dizinin ismidir. Do majör dizisi hariç diğer tüm diziler değiştirme işareti alır. Değiştirme işareti almayan tek dizi, do majör dizisidir çünkü başka bir sesten başlandığında matematiksel olarak 2 tam 1 yarım 3 tam 1 yarım sıralaması oluşmayacaktır.
Onuncu Terimimiz: Minör
Minör İngilizce’de ”küçük” demektir. Minör dizi veya kalıp ise 8 nota ve 1 tam 1 yarım 2 tam 1 yarım 2 tam aralıklarından oluşan dizinin ismidir. Kendi içinde Doğal, Armonik ve Melodik minör olarak üçe ayrılır. Burada da değiştirme işareti almayan tek minör dizi, la minör dizisidir.
Çıkarılması gereken en önemli sonuç ve değinilmesi gereken en önemli nokta şudur ki, müzik hayatımızın her alanında vardır. Günlük hayatta, konuşma dilinde, deyimlerde, sahnede, evde, sokakta, odamızın içinde, okulda, ofiste, festivalde, çimlerde kısaca aklımıza gelebilecek her yerde her zaman müzik var. Müzik varsa özgürlük var. Özgürce yaşayabildiğimiz günlere…
