Antik Mısır mitolojisinin Afrodit’i olarak bilinen Tanrıça Hathor; aşk, güzellik, neşe, toprak ve bereket ile ilişkilendirilmekle beraber Mısır mitolojisindeki on üç tanrı ve tanrıçadan biridir. Kökeni yaklaşık olarak beş bin yıl önceye kadar dayanmaktadır. Göksel Tanrı Horus‘un ve Güneş Tanrısı Ra‘nın eşi, firavunların mitolojik annesidir. Güneş Tanrısı Ra’nın koruyucusu olduğundan dolayı Ra’nın diğer eşleri Bast ve Sekhmet ile paylaştığı Ra’nın Gözü unvanına sahiptir. Erkeklerin de kendisine tapmasına rağmen sadece kadınlara koruyuculuk yapmaktadır; ibadethanelerinde rahibelerin yan ısıra rahipler de bulunmaktadır.
Müzik, dans, zevk, doğurganlık ve annelik ile de bağdaştırılan Hathor, doğum yapan kadınların müjdecisi, bakıcısı ve koruyucusu olarak kabul görmüştür. Memelerinden çıkan sütün Mısır yöneticilerine güç verdiğine inanılmıştır. Hathor, temsil ettiği söz konusu nosyonlar itibariyle Antik Mısır’da kadınlığın ideal figürü haline gelmiş ve bunun yanında tüm sanat dallarının mülkiyeti Hathor’a ithaf edilmiştir; Yunanlılar tarafından Athyr namıdiğer Afrodit ile; Romalılar tarafından ise Venüs ile benzeştirilmiştir.
Hathor isminin etimolojik kökeni hakkında en popüler yorum ismin manasının Horus’un evi şeklinde olduğu ve buradaki ev kelimesinin rahim sözcüğüne denk geldiği yönündedir. Bu nedenle Hathor hakkında eski Horus’un eşi, yeni Horus’un annesi olarak bahsedilmiştir. Bir efsaneye göre Horus her akşam Hathor’un ağzından içeriye girmekte ve her sabah da aynı şekilde dışarı çıkmaktadır.
Hathor, zaman zaman Libya ormanlarında bulunan bir çınar ağacı, papirüs bitkisi, hurma ağacı, firavun inciri ve dişi bir aslan olarak resmedilmesinin yanında genellikle inek biçiminde tasvir edilmiştir; dört ayağı gökyüzünü taşıyan sütunları, göbeği ise gökyüzünü temsil etmektedir. Boynuzlarının arasında bir güneş diskiyle beraber bir uraeus başka bir ifadeyle sembolize edilmiş bir kobra yılanı bulunmaktadır.
Daha geç dönemde yapılmış tasarımlarda iki kuş tüyü, yeniden doğuşu simgeleyen bir menat kolyesi ve sistrum taktığı da görülmektedir. İlişkilendirildiği konular itibariyle alkol ile de yakın teması bulunan Hathor’un o dönemde kullanılan şarap ve biraların saklandığı kaplar üzerinde de tasvirlerine rastlanmıştır. Hathor turkuaz taşlar, bakır, malakit ve altın ile bağdaştırıldığından madencilerin de koruyucusu olmuştur; madenlerin bulunduğu Sina Yarımadası’nın tanrıçası ilan edilmiştir. Aynı zamanda Hathor turkuaz taşlar ile ilişkilendirildiği için Turkuaz Hanım olarak da anılmıştır.
M.Ö. 31. yüzyıldan kalma eski hiyeroglif yazılar içeren Narmer Paleti‘ne bakıldığında ilk dönemlerde Hathor’un sadece inek betimlemelerine yer verildiği ancak daha sonra 1. Hanedan dönemi itibariyle gökyüzü ile de bağdaştırıldığı ve bu nedenle gökyüzü tanrıçası olarak da anıldığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 3. yüzyılda Tanrıça Nut ve Samanyolu Galaksisi ile ilişkilendirilmiş, bu nedenle tufan manasına gelen Mehturt ismiyle de tanınmıştır. Samanyolu’nun eski Mısır halkı için ehemmiyetli ve kutsal sayılan bir yeri bulunmaktadır; halk Samanyolu’nu gökyüzündeki Nil Nehri olarak görmüş ve bu nehrin Tanrıça Hathor’un memelerinden gelen süt ile oluştuğuna inanç duymuştur. Ayrıca halk şu an Büyük Ayı olarak anılan Mesketiu takımyıldızını da Hathor ile bağdaştırmıştır; bunun nedeni ise Mesketiu takımyıldızının öküzün arka ayağına benzemesidir.
Aynı zamanda Ahiret veya Cennet Tanrıçası olarak da anılan Hathor, Thebes Mezarlığı’nın koruyuculuğu görevini üstlendiğinden dolayı öbür dünyaya ulaşımı sağlayan tanrıça olarak kabul görmüştür. Yaşayanlar ve ölüler arasında bulunan sınırdan geçmeye cesaret etmiş ve ölen ruhların Duat’a bir başka deyişle Mısır mitolojisindeki yer altı dünyasına gitmelerine yardımcı olmuştur.
Hathor’un kült merkezleri Dendera ve Kusae şehirleri olarak kabul görmüştür; en önemli tapınağı ise Dendera’da bulunmaktadır. Zamanında bu şehirde tanrıça adına kutlamalar yapılmış, doğum günü yılbaşı olarak kutlanmış ve kutlamalarda bol bol alkol kullanılmıştır. Bu nedenle söz konusu tapınak, dönemin eğlence merkezi olarak da anılmıştır. Kadınlığın ideal figürü olarak kabul görmesinden dolayı kozmetik kullanmak Hathor’a yapılan bir tür ibadet sayılmış ve kendisine aynalar, kozmetik ürünleri sunulmuştur.
Hathor hakkında birçok efsane rivayet edilmektedir. Bunlardan birine göre; insan ırkının yaşlılığı ile dalga geçmesine katlanamayan Ra, Hathor’u insanların saygısızlığı karşısında onlara ceza vermesi için görevlendirmiştir. Bu nedenle dişi bir aslan kılığına bürünen Hathor, Ra ile alay eden herkesi katletmiştir. Ra, insanları yeterince cezalandırdığını düşünüp Hathor’un görevine son vermek istese de insanları öldürmenin karşı konulamaz ihtirasına erişen Hathor, bu kararı görmezden gelmiş ve katliamlarına devam etmiştir.
Yaşanan katliamlar karşısında eli kolu bağlı kalan Ra ise Hathor’un öfkesini durdurmak için yedi bin fıçı bira hazırlanmasını ve içlerine de Mandrake’nin kırmızı meyvesinden konulmasını emretmiştir. Hazırlandıktan sonra kırsal alana bırakılan fıçıları kana susamış halde bulan Hathor, fıçıların içindeki garip sıvıyı merak etmiş ve denemiştir. Lezzeti karşısında kendini kaybetmiş ve hepsini bitirip derin bir uykuya dalana dek içmeye devam etmiştir.
Bir başka efsaneye göre ise; Hathor, eşi Ra’ya kızmış ve Mısır’ı terk etmiştir. Ra eşini çok özlemiştir ancak Hathor öfkesinden kendini önüne çıkan her insanı ve tanrıyı katleden dişi ve kızgın bir aslana dönüştürmüştür bile. Bu durum karşısında Öğrenmenin ve bilginin tanrısı Thoth bir iksir hazırlamış ve Hathor’a bunu içirerek onu normale döndürmüştür.
Kaynakça
- “Hathor Kimdir? | Mısır Mitolojisinde Tanrıça Hathor”. Mitolojiktanrılar. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “Hathor”. Britannica. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “Hathor”. Egyptianmuseum. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “İki ‘Ana’ Tanrıça: İsis ve Hathor”. Derki. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “Egyptian Goddes: Hathor”. Mythopedia. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “Who is Hathor?”. Cleopatraegypttours. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
- “Hathor (Mısır Mitolojisi)”. Ozhanozturk. Web. Erişim Tarihi: 13.03.2023
