Bu yazımızda eserleri ve yaşamıyla hafızalara kazınan, günümüzde eserleri hâlâ sevilerek okunan değerli yazarlarımızdan biri olan Sabahattin Ali‘den bahsedeceğiz.
Sabahattin Ali 25 Şubat 1907’de Gümülcine’de doğmuştur. 16 Mayıs 1935 günü Aliye Hanım ile evlenmiş, 1937 Eylül’ünde kızı Filiz Ali‘ye doğmuştur. 2 Nisan 1948’de ise Kırklareli‘nde vefat etmiştir. Cumhuriyet Döneminin toplumcu gerçekçi anlayışıyla yazılar yazan Sabahattin Ali’yi; yazar, şair, tercüman, gazeteci, öğretmen ve iyi bir aile babası olarak görmekteyiz.
Öyküleriyle öne çıksa da öyküleri dışında şiir ve romanlar da yazmıştır. Yıllar sonra eşi Aliye Hanım için yazdığı mektuplar derlenip basıma çıkarılmıştır. Yazdığı eserler ile insanların bakış açısını derinden etkileyen Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf eseri okullarda okutulması gereken 100 temel eserin içerisinde bulunmuştur.
Toplumcu gerçekçi edebiyatı savunduğu için olay örgüsüne dayalı eserler yazmış. Bu eserlerde sadece yoksul köylüyü ve kasabalı halkı değil aynı zamanda aşk ve kadın konularını da ele almıştır. Yurt dışında bir süre kalan Sabahattin Ali Türkiye’ye döndükten sonra komünizm olayları ve siyasetçileri eleştirmesi nedeniyle bir süre tutuklu kalmıştır. Bu süreçte çocuklara zararlı etki verdiği gerekçesiyle eserleri ülke genelinde okunması yasak bir hâle gelmiştir.
1948 yılında vefat eden Sabahattin Ali’nin 20 yıl boyunca eserlerinin basımı durdurulmuştur. 41 yıllık yaşamını öğretmenlik, yazarlık, hapis, mahkemelerle dolu geçirmiş ve birçok olaya tanık olmuştur. Kısa ama olaylı yaşamıyla edebiyatımızda bu kadar önemli bir yer tutan Sabahattin Ali’nin eserlerini okumanız için 6 neden!
1. Aşkı Yalın Bir Hâle Dönüştürür
Duygular yaratılıştan gelir. Hiçbir canlıyı duygusuz düşünmemek gerekir. Sabahattin Ali’ye göre ise aşk tutkunun istemeye dönüşmüş hâlidir. Hayatımızın merkez noktasıdır. Aşk istemektir. Aşk sevginin peşinden koşmaktır. Ona göre aşk başkadır. Aşk, aşktır. Aşk, aşıktır. Aşk, yaratılıştır. Mahiyeti bilinmeyen bir duygudur.
İşte Sabahattin Ali bu aşkı halk dili, canlı tasvirler ve gözlemlerle anlatmıştır. Aşk romanı diyince nitekim aklımıza ilk olarak Kürk Mantolu Madonna gelir. “Ah maria…” sözüyle hepimizin bildiği o eser. Sabahattin Ali’den aşkı öğrenmek isteyen herkesin okuması gereken bir eserdir. Aşkın yalınlığını, gücünü ve insanda bıraktığı acıyı lirik anlayışla kullanarak okuyucularına aktarmıştır.
2. Sadece Öyküleri İle Değil Romanlarıyla da Ön Plana Çıkmıştır
Sabahattin Ali, öykü yazarlığıyla hafızalara kazınsa da çok önemli romanlarda yazmıştır. 5 öyküsü bulunun yazarın 3 tane de romanı bulunmaktadır. Bunlar Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan ve Kürk Mantolu Madonna’dır. Roman türünde yazılan bu eserler yıllarca en çok satılan kitaplar listesinde yerlerini korumuşlardır. Öykülerine şans verirken romanlarının da unutulmaması gerekmektedir.
3. Kusursuz Dili Ve Biçimi
Sabahattin Ali eserlerinde her zaman canlı bir dil kullanmıştır. Gündelik konuşma dili eserlerine tabiilik vermektedir. Tasvirleri oldukça güçlü olan Sabahattin Ali, nitekim akıcı okuma izlenimi vermektedir. Bunu da amaç olarak görmüştür.
4. Toplumcu-Gerçekçi Anlayışın Büyük Yazarı
Toplumcu gerçekçiliğin ilk başarılı örneklerinden olan Kuyucaklı Yusuf, yazarın bu anlayışta ki en bilinen eseridir. Yazar eserlerinde realist ve gerçekçi gözlemelere yer vermektedir. Eserlerinde halkın sorunlarını, işçi sınıfı, büyük şehirlere göçler ve insanların acılarını öğreterek okuyucuyu aydınlatmaktadır. Bu aydınlatmada köylü ve Anadolu insanını düşkün, kötü ve karamsar göstermek yerine dost canlısı ve iyimser göstermiştir. Bu da eserlerini karamsardan ne kadar uzak tuttuğunu göstermektedir.
5. Ezilen İnsanların Acıları, Eziyetleri
Sabahattin Ali, halkın sorunlarına odaklanan usta yazarımız. Eserlerinde toplumun dibindeki insanları, Anadolu insanını, köylerin gerçekliğini, aşkın acısını, toplumsal eşitsizlikleri ve aydınların köylüleri küçümsemelerini kaleme almıştır. Her eserinde en az bir eziyete vurgulama yapmıştır. Toplumun gerçekliklerini gözlemleriyle aktararak her zaman insanlığın üzerinde durmuştur.
6. Birçok Şarkının Söz Yazarı
Okurlar, Sabahattin Ali’nin yazdığı şiirlerden o kadar etkilenmişlerdir ki yazarın şiirlerini şarkılara dönüştürmüşlerdir. Bu şarkıları ise önemli sanatçılarımız seslendirmiştir. Yazarımızın günümüzde hâlâ sevilerek dinlenen şarkıya dönüştürülmüş bazı şiirleri ;
Leylim Ley, Aldırma gönül , Göklerde kartal gibiydim, Çocuklar gibi, Ben yine sana vurgunum, Melankoli, Bir yürek kaldı avucumda, Kara yazı, Benimsin diyemediğim …
Bende hiç tükenmez bir hayat vardı
Kırlara yayılan ilkbahar gibi
Kalbim hiç durmadan hızla çarpardı
Göğsümün içinde ateş var gibi
Başını göğsüme sakla sevgilim
Güzel saçlarında dolaşsın elim
Bir gün ağlayalım, bir gün gülelim
Sevişen yaramaz çocuklar gibi…
Yazımızın sonuna gelmişken sizi usta yazarımızın en çok sevilen şiiriyle baş başa bırakıyoruz. Kitapla kalın!
Kaynakça
Sabahattin Ali, Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2022.
https://tr.m.wikipedia.org/wiki/MEB_100_temel_eser_listesi_(orta%C3%B6%C4%9Fretim)
https://t24.com.tr/haber/sabahattin-ali-siiri-oldugunu-bilmediginiz-10-bilinen-sarki,365601
