5 Farklı Sebeple Neden Palto Okumalıyız?

Gerçekçi uslüpla kaleme alınan bu eser; sıradan, silik ve yoksul insanın çektiği acıları onu okuyanlara da derinden hissettirmektedir.

Kitap Ne Anlatıyor?

Akaki Akakieviç Başmaçkin, kendi halinde bir devlet memurudur. Ailesi ve hiç arkadaşı olmayan, iş yerindeki kişiler tarafından zorbalığa uğrayan, çevresine yabancı ve rutinden sapmaktan rahatsız olan Akaki’nin, kendisini Petersburg’un acımasız soğuğuna karşı koruyamayan paltosunu değiştirmesiyle başlar her şey. Yeni palto alma fikri korkunç gelse de rengi solmuş, kumaşı incelmiş o eski paltoyu artık giyemeyeceğini kabul eder ve zaten yok denilecek kadar az olan harcamalarından iyice kısarak, yeni bir palto diktirir. Bu paltoya sahip olduktan sonra hayatında hiç olmadığı kadar değerli ve önemli hisseder kendini. Hatta iş yerindeki başkatip yardımcısı bu palto şerefine bir davet düzenler. Davette de yine gözler Akakieviç’in paltosunun üzerindedir.

Gece davetten dönüşte kahramanımızın başına talihsiz bir olay gelir; iki hırsız paltosunu sırtından alıp kaçar ve Akaki onlara yetişemez. Güvenliğe, karakola, iş yerinden arkadaşlarına, kime başvurduysa yaşadığı sorun ilgi görmez ve üstüne bir de azar işitir. Son çare olarak “Önemli Kişi” ye gitmesi söylenir. Bu kişinin yanına giden Akaki, derdini ona da anlatır ancak bu Önemli Kişi, o sırada yanında olanlara üstünlüğünü kanıtlama çabasıyla Akaki’yi tersler ve azarlar. Tüm bunlara dayanamayan zavallı Akakieviç, üzüntüden hastalanır ve dayanılmaz Petersburg soğuğu, rahatsızlığını daha da hızla ilerletir.

Zaten çok iyi bir bakım alamayan Akaki, çok geçmeden ruhunu teslim eder. Ölümü, günler sonra işe gitmeyince fark edilir. Ancak bu ölüm onun için bir son değildir. Yaşarken var olamayan Akaki, öldükten sonra olağanüstü bir şekilde öcünü alarak sonsuza kadar hatırlanmayı başaracaktır.

Bundan onlarca yıl önce yazılmış olmasına rağmen hala ilgiyle okunmaya devam eden ve birçok esere ilham kaynağı olmasından ötürü bir öncü olan Gogol’un Palto’sunu okumak için 5 nedeni sizler için sıraladık.

1. İlk Defa Sıradan İnsanı Konu Alması

En basit hayatın bile kendi içinde bir karmaşası olduğunu kanıtlar nitelikte bir hikayeye sahip bir devlet memurudur, baş karakter Akaki Akakieviç. Adı bile başkasına ait olan sakin, sessiz, kendi halinde bir adamdır. Ama aslında onun da kendi dünyasında göz ardı edilen, bazı arzuları ve hayalleri vardır. Ölümü bile günler sonra işe gelmeyince fark edilen bir karakterin hayatındaki en önemli kararın palto almak olduğunu anlatır bize Gogol. Akakieviç, bu kadar basit yaşayan bir adamdır.

O zamana kadar edebiyat tarihinde hikayesi anlatılanlar hep önemli kişiler olmuştur. Sıradan, silik, kendi halinde birinin hikayesi yazılmaya değer görülmemiştir. Bu nedenle Gogol, en sıradan hayatların dahi kayda değer olduğunu incecik bir kitapla anlatmaktadır bizlere. Böyle yaşantı süren bir insanın hikayesine ilk defa kulak verilmiştir. Bir anlık mutlulukla yaşayan bir adamın hikayesinin bu denli sarsıcı olması onu okumak için başlı başına yeterli bir sebeptir.

2. Kitaptaki Metafor

Palto, hikayede bir semboldür ve sembolün bu kadar iyi işlenmesi, kitabı okumak için önemli sebeplerden bir tanesidir. Bu uzun hikayede, insanın değerini maddi varlıklarla ölçtüklerini gördüğümüz bir grup insan yer almaktadır. Bu sembol; eski paltonun, kahramanın hayatının solukluğunu yansıtması ve yeni paltosunun uğruna bir kutlama düzenlenecek derecede büyük etkiye sahip olması, Akaki’nin yenilenmesi ve onu yaşama bağlaması üzerinden işlenmiştir. Saygınlık ve değer gibi soyut değerlere somut bir eşya olan paltoyla kavuşma görülmektedir. Bu sembolün yokluğu da işleri başa döndürmektedir. Akaki dahi kendini bu paltoyla hayattaki en önemli amacına ulaşmış hissetmektedir. Akaki için yeni bir paltoya sahip olmak dünyalara bedel olmuştur.

Paltosu, sadece sırtını değil tüm benliğini örtmektedir. Kendisindeki özgüveni, paltoyu aldığı akşam bunun şerefine bir kutlamaya katılması ve normalde kafasını bile yerden kaldırmadan yürüyen Akakieviç’in, o davette kadınlara ilk defa dikkat etmesinden de anlayabilmekteyiz. Normalde cümlenin sonunu dahi getiremeyen karakterimiz, yeni palto alabildikten sonra (onu kaybetse de)  “Önemli Kişi” nin karşısında sesi bile titremeden, hiç çekinmeden mağduriyetini rahatlıkla dile getirmiştir.

Palto, onu kaybedene kadar, Akaki’yi sadece soğuktan koruyan bir giysi değil, aynı zamanda onu alaylardan ve aşağılamalardan kurtaran yeni postu olmuştur.

3. Tasvirlerin Güçlülüğü

Gogol’un kaleminden dökülen her şey o kadar gerçekçidir ki örneğin Petersburg soğuğu sizin de iliklerinize kadar işliyor, Akaki’nin kimsesizliği ve çaresizliğini kendiniz yaşamış gibi hissediyorsunuz. Acıdan ve üzüntüden yataklara düşen, bakımsız bir adamın zavallı hali sizi de derinden etkileyebiliyor. Karakterin aklından geçenlerin, iç hesaplaşmalarının, çalışma arkadaşlarının ve kitap boyunca muhatap olduğu herkesin, rahatsız ediciliğinin ustalıkla aktarılmış olması yine bu eseri okumak için önemli bir sebeptir.

4. Zamansız Bir Konuya Sahip Olması

Akaki’nin etrafındaki insanlar tarafından; saygı duyulan, en azından çevresi tarafından ciddiye alınan bir birey olması için gerekli olan şeyin maddiyat olarak belirlendiğini görmekteyiz. En temel ihtiyaçlarını dahi bin bir zorlukla karşılayan Akaki Akakieviç’e ancak yeni bir paltoya sahip olduktan sonra saygı duyulması da bunu kanıtlar niteliktedir aslında. Kendi elinde olmayan sebeplerden, şanssızlığından kaynaklanan yoksulluk, çevresi tarafından ayıplanacak, alay konusu olacak bir durum olmuştur.

Ayrıca burada palto olarak ele alınan nesneye bağlanma ve onu kaybettiğinde derinden sarsılma, bu türden mutlulukların kalıcı olmayacağını da göstermektedir bizlere. Bu da zamansız bir konudur. Yaşam amacını ve mutluluk sebebini bir objeye bağlamak, onun yokluğu durumunda altında ezileceğimiz kadar ağır olabilmektedir.

5. Karakter Dönüşümü

Aslında bu uzun hikaye boyunca sadece insan olduğu için kabul edilmek yerine dünyadaki yeri maddi varlıklarıyla belirlenen bir adam olan Akaki’nin, bir nevi karakter dönüşümüne şahit olmaktayız. Sahip olduğu palto ve onu kaybetmesi hayatında bir dönüm noktası olmuştur.

Gogol, fantastik bir sonla bizleri şaşırtmıştır. Gerçekliğin bu kadar baskın olduğu bu kitapta ters köşe olarak yazılmış bir sonun tüm o acımasız, alaycı ve düşüncesiz kişileri alt etmesi fikri, içimizin soğumasına sebep olmuştur. Akaki, o talihsiz olaydan sonraki karamsarlığı, üzüntüsü ve tek başına olmanın kırılganlığıyla, yok olmasına sebep olan herkese vicdan azabı olmayı başarmıştır. Hayatta olduğu sürede varlığının kıymeti bilinmeyen Akaki, ölümünden sonra sonsuza kadar kendini var etmeyi başarmıştır.

Kaynakça

Nikolay Gogol, Palto, Zeplin Yayınları (2020).

ARI, R. (2017). Palto’lu Hikayeler: “Palto” Nesnesi Merkezinde Hikâyelerin İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(13), 231-252.

Görsel Kaynağı

https://www.amazon.com.tr/Palto-Nikolay-Vasilyeviç-Gogol/dp/6257966949

https://serbestpatika.blogspot.com/2019/08/edebiyat-5-gogolun-paltosu.html

https://oggito.com/icerikler/gogolun-paltosunda-kucuk-Insan/63560